Στο άρθρο της , στη New York Times, η δημοσιογράφος Tera Parker Pope, βασισμένη σε πανεπιστημιακές έρευνες, περιγράφει πολύ εύστοχα τη διαφοροποίηση της έννοιας του γάμου στην εποχή μας, σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες. Υποστηρίζει ότι η μοντέρνα κατανόηση του γάμου υπερβαίνει την παραδοσιακή αντίληψη της ένωσης δύο ανθρώπων, με σκοπό τη δημιουργία και την προστασία της οικογένειας, και δίνει τη θέση της σε μια εντελώς διαφορετική αντίληψη, που βλέπει τον γάμο ως μια σεξουαλική συμφωνία που αφορά την ικανοποίηση των συμβαλλόμενων μελών. Με άλλα λόγια κάποτε ο γάμος προϋπέθετε, ακόμη και με ανορθόδοξους τρόπους, την υποταγή του ατομικού «εγώ» στο συλλογικό «εμείς». Στην εποχή μας, όμως, επιτυχημένοι γάμοι είναι αυτοί που φέρνουν ικανοποίηση στο άτομο, εκπληρώνοντας τα όνειρα του και τις επιθυμίες του. Για αιώνες ο γάμος φαινόταν ένας οικονομικός και κοινωνικός θεσμός στον οποίο οι συναισθηματικές ανάγκες του ατόμου ήταν σε δεύτερη προτεραιότητα και σημασία προκειμένου να αναζητηθεί το συμφέρον του γάμου. Στη μοντέρνα αντίληψη, όμως, οι περισσότεροι άνθρωποι ψάχνουν για συντρόφους που θα μεταμορφώσουν τη ζωή τους, κάνοντάς την περισσότερο ενδιαφέρουσα και επιτυχημένη. Αυτή η μετατόπιση του περιεχομένου του θεσμού του γάμου αποτελεί την επιτομή της σύγχρονης σκέψης και βασικό επιχείρημα για τους περισσότερους ανθρώπους που επιλέγουν να ενωθούν με τα δεσμά του γάμου (ετεροφυλόφιλοι και ομοφυλόφιλοι). Η εκπλήρωση των ατομικών αναγκών και επιδιώξεων είναι ο σημαντικότερος λόγος που θα ενώσει δύο ανθρώπους και η επαρκής αιτία που θα τους χωρίσει και θα διασπάσει έναν γάμο.
Αντίθετα, στη χριστιανική κατανόηση η ευτυχία του άλλου και το συλλογικό συμφέρον προηγείται του ατομικού. Η θυσία αποτελεί ύψιστη αξία και το έτερον ήμισυ, εκ φύσεως, δεν μπορεί να αποτελέσει το μέσον για την επίτευξη των ατομικών στόχων και την ικανοποίηση της ανάγκης για καθιέρωση της σεξουαλικής ταυτότητας. Η Αγία Γραφή συνεπώς έρχεται να φανερώσει τις παθογένειες που αναπτύσσονται κατά τη στιγμή που θα τοποθετηθεί ένα νέο περιεχόμενο στον θεσμό του γάμου αλλά επίσης να αναδείξει τον χαρακτήρα, καθώς και τη λειτουργία του γάμου.
Ο γάμος ως σχέση απόλυτης δέσμευσης
Στο πρώτο βιβλίο της Αγίας Γραφής, στο δεύτερο κεφάλαιο διαβάζουμε:
Γι’ αυτόν το λόγο θα εγκαταλείπει ο άντρας τον πατέρα του και τη μητέρα του και θα ενώνεται με τη γυναίκα του· θα γίνονται ένας άνθρωπος.
Γεν. 2:24
Στα εδάφια αυτά έχουμε την πράξη του άντρα να αφήσει τους γονείς του και την απόφαση να προσκολληθεί στη γυναίκα του. Ο Θεός εμφανίζεται να είναι ο δημιουργός και ο μάρτυρας του πρώτου γάμου. Το σκηνικό που περιγράφεται στα εδάφια αποκαλύπτει ότι στην ένωση μεταξύ του άντρα και της γυναίκας υπάρχει χαρακτήρας διαθήκης. Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της διαθηκικής ένωσης είναι το στοιχείο της αφοσίωσης και της δέσμευσης στον απόλυτο βαθμό (οι δύο που γίνονται μία σάρκα). Ο χαρακτήρας της διαθηκικής ένωσης είναι πολύ διαφορετικός σε σύγκριση με τις σχέσεις καταναλωτικού χαρακτήρα στις οποίες διεξάγονται συναλλαγές με όρους. Για παράδειγμα, η σχέση που αναπτύσσεται με τον προμηθευτή ενός προϊόντος είναι βασισμένη στην παραγωγή του προϊόντος που παράγει και σταματάει τη στιγμή του τέλους της παραγωγής του συγκεκριμένου προϊόντος. Αντίθετα, όμως, με τις σχέσεις καταναλωτικού χαρακτήρα, οι σχέσεις που έχουν διαθηκικό χαρακτήρα δεν βασίζονται στο είδος της συναλλαγής μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών. Οι υποσχέσεις του γάμου τελούνται στο έδαφος μιας απόφασης που γίνεται στο παρόν και δεν λαμβάνει υπόψη μελλοντικές συνθήκες και συναισθήματα.
Γάμος, τελικά, δεν είναι το να πεις σε κάποιον ότι τον αγαπάς και ότι αισθάνεσαι όμορφα για αυτόν αλλά ότι υπόσχεσαι πιστότητα σε εκείνον/εκείνη ανεξάρτητα από τα συναισθήματα που θα έχεις στο μέλλον.
Βασική επιδίωξη αποτελεί η ευτυχία του “άλλου” προσώπου και αυτή συντελείται μέσα σε ένα περιβάλλον δέσμευσης και αφοσίωσης. Το “έτερον ήμισυ” συνεπώς δεν είναι σε καμία περίπτωση ένα είδος μέσου για την προσωπική ευτυχία. Στο πλαίσιο της συζυγικής ένωσης υπάρχει η πρόκληση για παραίτηση από την επιδίωξη της ατομικής ευτυχίας, αφού πιο σημαντική αξία από την προσωπική ευτυχία είναι η σχέση και ο γάμος. Η Αγία γραφή, βέβαια, δεν μας πληροφορεί μόνο για τον χαρακτήρα των σχέσεων που αναπτύσσονται στα πλαίσια της διαθηκικής ένωσης του γάμου αλλά επίσης μας ενημερώνει και για τη φύση της λειτουργίας του!
Ο γάμος ως γιορτή της συμπληρωματικότητας
Στο βιβλίο της Γένεσης, στο πρώτο κεφάλαιο, επίσης εντοπίζουμε την πρώτη αναφορά στον άντρα και τη γυναίκα, που συνδέεται με την πρώτη αναφορά στην έννοια της ανθρωπότητας:
Δημιούργησε, λοιπόν, ο Θεός τον άνθρωπο σύμφωνα με τη δική του την εικόνα, «κατ’ εικόνα Θεού» τον δημιούργησε, τους δημιούργησε άντρα και γυναίκα.
Γεν. 1:27
Αυτό σημαίνει ότι η αρρενωπότητα και η θηλυκότητα δεν είναι τυχαία ως προς τον ορισμό της ανθρωπότητας αλλά αντίθετα αποτελούν θεμελιακή ταυτότητα. Ο Θεός δεν μας δημιουργεί σε μια ουδέτερη κατάσταση γένους, για να μας διαφοροποιήσει αργότερα αλλά αντίθετα από την αρχή είμαστε άντρας και γυναίκα.
Στο πρώτο κεφάλαιο της Γένεσης εντοπίζουμε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές της Αγίας Γραφής. Η ιστορία του κόσμου αρχίζει στο πρώτο κεφάλαιο της Γένεσης και τελειώνει στο τελευταίο βιβλίο της Αγίας Γραφής με την συνάντηση του ουρανού και της γης. Από την αρχή διαβάζουμε ότι ο Θεός στη δημιουργία, ένωσε ανόμοια πράγματα όπως τον ουρανό και τη γη, τη θάλασσα με την ξηρά, τα φυτά και τα ζώα προκειμένου να συσταθεί ένα είδος αλληλο-συμπληρωματικής συνεργασίας που θα συντελούσε στην ολοκληρωμένη λειτουργία της δημιουργίας. Η ίδια αρχή φαίνεται να εδραιώνεται στο δεύτερο κεφάλαιο της Γένεσης, όπου ο άντρας και η γυναίκα εργάζονται συμπληρωματικά στα πλαίσια του γάμου και αντικατοπτρίζουν με αυτό τον τρόπο τη δόξα του Θεού.
Από την αρχή της ιστορίας της ανθρωπότητας ο Θεός ευλογεί την ένωση ενός άντρα με μια γυναίκα, κάτι που επιβεβαιώνεται και στην Καινή Διαθήκη, όταν ο Χριστός έρχεται να απαλλάξει τους ρόλους του άντρα και της γυναίκας από διαστρεβλωμένες αντιλήψεις που επικράτησαν την εποχή της Παλαιάς Διαθήκης. Καθώς παρακολουθούμε τη διδασκαλία του Χριστού για τον άντρα και τη γυναίκα στην Καινή Διαθήκη, συνειδητοποιούμε ότι συντελείται μια αναδημιουργική πράξη επαναφοράς της αρχικής πρόθεσης του Θεού, να ενώσει τον άντρα με τη γυναίκα και να αξιοποιήσει τις συμπληρωματικές τους ικανότητες.
Η γιορτή αυτής της συμπληρωματικότητας εκφράζεται με πολλούς τρόπους, ένας εκ των οποίων φανερώνεται από τα πρώτα εδάφια του βιβλίου της Γένεσης, στο οποίο υπάρχει η ευλογία που σχετίζεται με την απόκτηση απογόνων.
Τους ευλόγησε και τους είπε: «Να κάνετε πολλά παιδιά, ώστε να πολλαπλασιαστείτε, να γεμίσετε τη γη και να κυριαρχήσετε σ’ αυτήν».
Γεν. 1:28
Και σε αυτό το σημείο, γίνεται σαφές ότι το όμορφο δώρο της νέας ζωής είναι κάτι που μπορεί να το φέρουν εις πέρας ένας άντρας και μια γυναίκα μαζί. Κανένα από τα δύο γένη / φύλα δεν έχει όλα τα επαρκή χαρακτηριστικά για να φέρει ζωή από μόνο του. Τα φυσικά χαρακτηριστικά του άντρα και της γυναίκας, όπως και οι δυνάμεις τους, αποτελούν το αναγκαίο περιβάλλον μέσα στο οποίο τα παιδιά έρχονται σε επαφή με την έννοια άνθρωπος στο σύνολο της. Η Αγία Γραφή, συνεπώς, είναι πολύ ξεκάθαρη σχετικά με τον χαρακτήρα του θεσμού του γάμου αλλά επίσης και αναφορικά με τον τρόπο λειτουργίας του!
Πώς επηρεάζει όμως η χριστιανική πίστη τη συμπεριφορά μας;
Ποια θα πρέπει να είναι η σχέση μας με ανθρώπους με τους οποίους διαφωνούμε για το ζήτημα του θεσμού του γάμου; Νομίζω ότι η ζωή του Χριστού απαντά κατάλληλα σε αυτό το ερώτημα και ταυτόχρονα αποτελεί την πηγή έμπνευσης για τους Χριστιανούς. Στο ευαγγέλιο παρατηρούμε ότι ο Χριστός ποτέ δεν ειρωνεύτηκε, προσέβαλε ή ντράπηκε τη συναναστροφή με κάποιον άνθρωπο, του οποίου η σεξουαλική ηθική δεν ήταν σε συμφωνία με τη δική Του οπτική.
Στο κατά Ιωάννη ευαγγέλιο 8:9-11, για παράδειγμα, βλέπουμε ότι κάλεσε τη γυναίκα να αναθεωρήσει τη σεξουαλική της ηθική, αφού πρώτα τη διαβεβαίωσε για την αποδοχή Του! Διαβάζουμε στα εδάφια του ευαγγελίου του Ιωάννη:
9…Έμεινε μόνος ο Ιησούς και η γυναίκα στη μέση. 10Τότε σηκώθηκε όρθιος ο Ιησούς και τη ρώτησε: «Γυναίκα, πού είναι οι κατήγοροί σου; Κανένας δε σε καταδίκασε;» 11«Κανένας, Κύριε», απάντησε εκείνη. «Ούτε εγώ σε καταδικάζω», της είπε ο Ιησούς· «πήγαινε, κι από ’δω και πέρα μην αμαρτάνεις πια».
Δυστυχώς, εμείς οι Χριστιανοί στις ημέρες μας, τείνουμε πολλές φορές να αντιστρέφουμε τη σειρά της ακόλουθης πρότασης: «Ούτε εγώ σε καταδικάζω», «πήγαινε, κι από ’δω και πέρα μην αμαρτάνεις πια». Απαιτούμε την αλλαγή άλλων ανθρώπων πριν τους αποδεχτούμε και αυτή η συμπεριφορά προκαλεί την απαξίωση του χριστιανικού μηνύματος.
Τι σημαίνει όμως για τους Χριστιανούς να αποδεχτούν αυτούς με τους οποίους ενδεχομένως να διαφωνούν; Σημαίνει ότι είμαστε στηριγμένοι στις πεποιθήσεις μας αλλά ταυτόχρονα υπηρετούμε ακόμη και όλους όσοι έχουν διαφορετική άποψη από τη δική μας. Σημαίνει ότι αυτό για το οποίο θα πρέπει να χαρακτηρίζονται οι Χριστιανοί δεν είναι από την ικανότητα να “βάζουν στη θέση τους” τους ανθρώπους με τους οποίους διαφωνούν αλλά από την επιθυμία να “μπουν στη θέση” ακόμη και των ανθρώπων με τους οποίους διαφωνούν!
Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό να το συνειδητοποιήσουμε καθώς τον τελευταίο καιρό πληθαίνουν οι φωνές των εκπροσώπων της ομοφυλοφιλικής κοινότητας, που υποστηρίζουν ότι αντιλαμβάνονται την παρουσία της Εκκλησίας μόνο τις στιγμές που εξαπολύει κατηγορίες εναντίον τους. Προσευχή μας ας είναι η παρουσία των Χριστιανών, πρωτίστως, να ταυτίζεται με την αποδοχή των ανθρώπων που έχουν αντίθετη άποψη και με τη διεξαγωγή ενός διαλόγου, όπου οι συνδιαλεγόμενοι ακούν με προσοχή την αντίθετη άποψη και μετά τοποθετούνται!
