Οι έριδες δεν ξεφυτρώνουν μόνες τους. Οι άνθρωποι τις προκαλούν. Πράγματι δε γίνεται να συμφωνούμε όλοι με όλους. Όμως οι φιλονικίες και οι έριδες δεν προέρχονται από έναν έλεγχο αγάπης, ή επειδή παραβιάζεται κάποια ηθική αρχή. Οι έριδες συμβαίνουν επειδή οι άνθρωποι γίνονται εριστικοί. Γι’ αυτό οι άνθρωποι που θέλουν να μοιάζουν στον Χριστό αγωνίζονται εναντίον τους.
Ο Λόγος του Θεού είναι σαφώς ενάντια σε τέτοιες συμπεριφορές.
- Ν’ αρχίζεις μια φιλονικία είναι ως να σπάζεις ένα φράγμα και να χυμάνε τα νερά· προτού η διαμάχη ανάψει παραιτήσου (Παροιμίες 17:14).
- Τιμή είναι για τον άνθρωπο φιλονικίες ν’ αποφεύγει· μόνο οι ανόητοι εξάπτονται (Παροιμίες 20:3).
- Κάρβουνα για την ανθρακιά, για τη φωτιά τα ξύλα, κι ο άνθρωπος ο εριστικός φιλονικίες ν’ ανάβει (Παροιμίες 26:21).
Τι χαρακτηριστικά έχει ο εριστικός άνθρωπος; Έντεκα παρατηρήσεις εριστικών συμπεριφορών (και χαρακτήρων). Δεν σημαίνει πως όλα είναι παρόντα σε κάθε περίσταση, σίγουρα όμως υπάρχει αρκετή επικάλυψη.
Είναι κάποιος εριστικός όταν:
1. Ο εριστικός άνθρωπος υπερασπίζεται κάθε πεποίθησή του, με το ίδιο πάθος.
Δεν υπάρχουν δευτερεύοντα ζητήματα στο μυαλό του. Όλα είναι πρωτεύοντα. Δεν υπάρχει διαφωνία που να μην είναι μια μάχη που πρέπει να κερδηθεί. Επίσης, ο εριστικός άνθρωπος συνήθως δεν μπορεί και δεν θέλει να «διακρίνει» αποχρώσεις και πολυπλοκότητα στα θέματα. Όλα είναι μαύρο ή άσπρο, κι αυτό από μία οπτική γωνία μόνο.
Ο Λόγος του Θεού όμως λέει πως δεν είναι όλα ίδια. Υπάρχουν θέματα πρωτεύοντα και δευτερεύοντα. Υπάρχουν επίσης θέματα συνείδησης: «Άλλοι κάνουν διάκριση ανάμεσα στις μέρες, ενώ άλλοι τις θεωρούν όλες ίδιες. Ας κάνει καθένας ό,τι νομίζει σωστό… Το ίδιο όποιος τρώει απ’ όλα, τρώει γιατί θέλει να τιμήσει τον Κύριο, αφού ευχαριστεί το Θεό όταν τρώει. Μα κι όποιος δεν τρώει απ’ όλα, για να τιμήσει τον Κύριο δεν τρώει, γι’ αυτό ευχαριστεί κι αυτός το Θεό» (Ρωμ. 14:5β, 6β).
2. Ο εριστικός άνθρωπος είναι «γρήγορος στο να μιλάει κι αργός στο να ακούει».
Ο εριστικός άνθρωπος σπάνια κάνει ερωτήσεις. Αλλά ακόμη κι όταν ρωτάει, ο λόγος είναι όχι για να κατανοήσει καλύτερα, αλλά για να βρει υποστήριξη στη θέση του, για να κερδίσει την κουβέντα, να νικήσει στη συζήτηση.
Διαβάζουμε στις Παροιμίες: «Βλέπεις κάποιον που πρόθυμα κι αστόχαστα μιλάει; Κάλλιο για έναν ανόητο να ελπίζεις, παρά γι’ αυτόν» (Παρ. 29:20).
3. Ο εριστικός άνθρωπος δικαιολογεί τη συμπεριφορά του με το μαστίγιο του Χριστού στον ναό ή τη φωτιά που έπεσε από τον ουρανό…
Αυτά θεωρεί ο εριστικός ως τα βασικά παραδείγματα κατεύθυνσης και συμπεριφοράς. Η Αγία Γραφή όμως, όταν τη διαβάζει κανείς «ολόκληρη», αλλού σε κατευθύνει:
«Με την αλήθεια και τη χάρη η ανομία ξεπλένεται και με το φόβο του Κυρίου φεύγει κανείς απ’ το κακό» (Παρ. 16:6).
4. Για τον εριστικό άνθρωπο, δεν υπάρχει περίπτωση ο άλλος να είναι «αθώος μέχρι αποδείξεως του εναντίου».
Δεν υπάρχει καν στη σκέψη του το τεκμήριο της αμφιβολίας. Τα κίνητρα του άλλου είναι πάντα τα χειρότερα. Υιοθετεί σχεδόν πάντα τη χειρότερη (ή έστω τη λιγότερο κολακευτική) εκδοχή για χαρακτήρες ανθρώπων και περιστάσεις με περισσή βεβαιότητα.
Ο Λόγος του Θεού μάς οδηγεί στην αντίθετη κατεύθυνση:
«Είναι αλήθεια πως η συνείδησή μου δε με ελέγχει για τίποτα, αλλά αυτό δεν αποδεικνύει πως είμαι πραγματικά αθώος. Αυτός που μπορεί να με κρίνει είναι μόνο ο Κύριος. Γι’ αυτό μη βιάζεστε να κρίνετε και να βγάζετε αποφάσεις, ωσότου έρθει ο Κύριος. Εκείνος θα ρίξει φως σε ό,τι είναι κρυμμένο στο σκοτάδι και θα φέρει στην επιφάνεια τις κρυφές προθέσεις της καρδιάς μας· και τότε ο καθένας θα λάβει από το Θεό τον έπαινο που του αξίζει» (Α΄ Κορ. 4:4-5).
5. Ο εριστικός άνθρωπος λέει οπωσδήποτε τη γνώμη του.
Οι άνθρωποι γύρω του γνωρίζουν πάντα τι σκέφτεται, ίσως επειδή ο ίδιος πιστεύει ότι έχουν υποχρέωση να γνωρίζουν. Δεν μπορεί, φυσικά, να διανοηθεί ότι οι άλλοι δεν έχουν ανάγκη να ξέρουν τη γνώμη του, τουλάχιστον όχι πάντα.
Έχει σημασία πώς βλέπω εγώ τον εαυτό μου! «Μη φρονείτε για τον εαυτό σας παραπάνω απ’ ό,τι πρέπει να φρονείτε, αλλά να σας διακρίνει η μετριοφροσύνη και η σύνεση» (Ρωμ. 12:3).
6. Ο εριστικός άνθρωπος δεν μπορεί να δείξει συμπάθεια στους διαφωνούντες.
Ξεχνά πως όλοι οι άνθρωποι είναι επίσης αμαρτωλοί – όπως κι ο ίδιος – και πως περνούν επίσης δοκιμασίες κι αμφιβολίες, όπως κι ο ίδιος. Ο εριστικός ούτε θέλει ούτε μπορεί να μπει στη θέση του άλλου.
«Αλλά κι εσύ, άνθρωπέ μου, που κατακρίνεις αυτή τη διαγωγή, δεν είσαι λιγότερο ένοχος. Γιατί, κρίνοντας τον άλλο, καταδικάζεις τον ίδιο τον εαυτό σου, αφού κι εσύ ο κριτής κάνεις τα ίδια» (Ρωμ. 2:1).
7. Για τον εριστικό άνθρωπο η συνήθης πρώτη αντίδραση είναι η κριτική, όχι η ενθάρρυνση.
Οι εριστικοί άνθρωποι βλέπουν ως προτεραιότητα την ανάγκη να μαλώσεις ή να ελέγξεις, όχι να υποστηρίξεις.
Όμως ο Λόγος του Θεού μάς κατευθύνει σε άλλα μονοπάτια συμπεριφοράς: «Σας προτρέπουμε, αδερφοί, να συμβουλεύετε τους άστατους, να παρηγορείτε τους λιγόψυχους, να στηρίζετε τους αδύνατους στην πίστη και να δείχνετε μακροθυμία σε όλους» (Α΄ Θεσσαλονικείς 5:14).
8. Ο εριστικός άνθρωπος συχνά μπορεί να έχει πολύ περιορισμένη οπτική.
Όλα περνάνε μέσα από το δικό του μικρό «κουτί», για να ερμηνευθούν. Ανάλογα με τη δική του οπτική, όλα αφορούν π.χ. την κοινωνική δικαιοσύνη ή όλα οφείλονται σε κάποια συνομωσία ή ακόμη όλα γίνονται επειδή οι γονείς μου δεν με βοήθησαν. «Όταν το μόνο που διαθέτεις είναι ένα σφυρί, τότε όλος ο κόσμος μοιάζει με μια πρόκα».
«Γιατί και η γνώση μας και η προφητεία μας περιορίζονται μονάχα σ’ ένα μέρος της αλήθειας…τώρα βλέπουμε τα πράγματα θαμπά, σαν μέσα από μεταλλικό καθρέφτη…» (Α΄ Κορινθίους 13:9, 12).
9. Ο εριστικός άνθρωπος εύκολα ταυτίζεται με τον ρόλο του «θύματος».
Πρέπει να είναι «διωκόμενος» και μόνιμα «αδικημένος». Αν δεν υπάρχει αυτή η διάσταση, είναι σχεδόν «άνευ αντικειμένου». Κι αυτό μπορεί να εξηγεί εν μέρει την ένταση και το πάθος που τον διακατέχει σε πληθώρα θεμάτων.
Στο περιστατικό που προκάλεσε την παραβολή του άφρονα πλούσιου, υπήρξε ο άνθρωπος που δημόσια είπε στον Χριστό.
«…πες στον αδερφό μου να μοιράσουμε την κληρονομιά μας». Κι ο Ιησούς του απάντησε: «Άνθρωπέ μου, εγώ δεν είμαι δικαστής για να χωρίζω την περιουσία σας» (Λουκάς 12:13-14).
Για να κάνεις αυτήν την ερώτηση δημόσια, σημαίνει πως μέσα σου έχεις ταυτιστεί με τον ρόλο του θύματος που αδικείται.
10. Ο εριστικός άνθρωπος είναι πάντα ετοιμοπόλεμος και ποτέ χαλαρός.
Ευδοκιμεί στις «συγκρούσεις». Όλα είναι πάντα σοβαρά. Δεν υπάρχει χώρος για αστεία. Η σύγκρουση είναι το φυσικό του περιβάλλον.
Στις Παροιμίες όμως γράφει: «Καρδιά χαρούμενη είναι φάρμακο καλό, αλλά θλιμμένο πνεύμα ξεραίνει τα κόκαλα» (Παροιμίες 17:22).
11. Ο εριστικός άνθρωπος δεν αλλάζει γνώμη.
Οι εριστικοί άνθρωποι προκαλούν έριδες, επειδή τα ξέρουν ήδη όλα (ή έτσι νομίζουν τουλάχιστον), επομένως δεν χρειάζεται να ακούν ή να μαθαίνουν ή να ρωτάνε…
Όμως: «Μονάχα απ’ την αλαζονεία προέρχεται η διχόνοια, ενώ η σοφία είναι μ’ εκείνους που δέχονται τις συμβουλές» (Παρ. 13:10).
Αν βλέπεις τον εαυτό σου σε κάποια από αυτά, κοίτα τον Χριστό!
Α. Το παράδειγμά μου: ο Χριστός!
Έχω το απόλυτο και τέλειο πρότυπο να ακολουθήσω! Ο απόστολος Πέτρος τα γράφει αυτά σε ανθρώπους που υπέφεραν για την πίστη τους. Σε αδελφούς που υπέστησαν τεράστιες κακουχίες, επειδή ακολουθούσαν τον Χριστό.
«Σ’ αυτό σας κάλεσε ο Θεός. Γιατί ο Χριστός πέθανε για σας, αφήνοντάς σας το υπόδειγμα για να βαδίσετε στ’ αχνάρια τα δικά του. Αυτός αμαρτία δεν έκανε και δόλος στο στόμα του δεν βρέθηκε. Ο οποίος, καθώς τον λοιδορούσαν, δεν ανταπέδιδε λοιδορίες, πάσχοντας δεν απειλούσε, αλλά παρέδινε τον εαυτό του σ’ αυτόν που κρίνει δίκαια» (Α΄ Πέτρου 2:21-23).
Β. Ο Λυτρωτής μου: ο Χριστός!
Για κάθε κουβέντα άπρεπη, κάθε θυμό μου και κάθε οργή, για κάθε μου αμαρτία πέθανε ο Χριστός! Επομένως μπορώ να ζητήσω συγχώρηση και χάρη για να Του μοιάσω!
