Τα καλά νέα της κοινωνικής υποβάθμισης του Χριστιανισμού

wedding couple standing on the istle

Σχετικά με το θέμα του γάμου μεταξύ δύο προσώπων του ίδιου φύλου και τη στάση της εκκλησίας απέναντι σ’ αυτό, είναι πολύ σημαντικό να διευκρινίσουμε κάποια πράγματα. Πρέπει να προσδιορίσουμε τι εννοεί ο καθένας όταν μιλάει για την έννοια του «γάμου»…

Για παράδειγμα, η αντίληψη περί γάμου ενός συνειδητοποιημένου Χριστιανού είναι πρωτίστως «θεολογική». Βλέπει τον γάμο ως έναν θεσμό, τον οποίο καθιέρωσε ο Θεός. Θεωρεί ότι ο γάμος έχει πάνω απ’ όλα έναν πνευματικό σκοπό, καθώς αντικατοπτρίζει τον χαρακτήρα του Θεού και την ιστορία του Ευαγγελίου. Mιλά για τον γάμο ως κάτι που δόθηκε από τον Θεό και που ορίζεται από εκείνον. 

Όλα αυτά τα πράγματα είναι σημαντικό να ειπωθούν δημόσια, και ιδιαίτερα να διδάσκονται στις εκκλησίες μας. Σε μία συζήτηση όμως όπου η εκκλησία επιδιώκει να ανοίγει μία κουβέντα με την υπόλοιπη κοινωνία, είναι κρίσιμο να καταλάβουμε ότι έξω από τον χώρο της εκκλησίας, η συζήτηση περί γάμου δεν είναι πρωτίστως θεολογική αλλά κοινωνική. Και αυτό σημαίνει πως, αν δεν πιάσουμε κι εμείς το θέμα κοινωνικά, δεν υπάρχει καμία ελπίδα για κάποια σωστή επικοινωνία πάνω σ’ αυτό το θέμα.

Συγκεκριμένα, υπάρχουν τρία σημεία που η εκκλησία πρέπει να αναγνωρίσει σχετικά με το πώς η υπόλοιπη κοινωνία προσεγγίζει αυτό το θέμα, αν θέλει να έχει οποιαδήποτε ελπίδα για μία γόνιμη συζήτηση με την ‘άλλη πλευρά’.

  1. Το πρώτο σημείο που πρέπει να αναγνωρίσουμε είναι το γεγονός ότι, για τους περισσότερους μη-θρήσκους ανθρώπους στην Ελλάδα, ο γάμος ως θεσμός πλέον δεν είναι τίποτα παραπάνω από μία λειτουργική, νομική συμφωνία — ένα ‘χαρτί’, όπως λένε πολλοί. Από τη στιγμή που ο γάμος έπαψε να είναι η υποχρεωτική προϋπόθεση της συμβίωσης, η ζωτική σχέση ανάμεσα στον γάμο και τη συζυγική αγάπη κόπηκε. Εδώ που μένω στα Εξάρχεια, για παράδειγμα, τα περισσότερα ζευγάρια που γνωρίζω είναι ανύπαντρα, ενώ συμβιώνουν ‘ως’ άντρας και γυναίκα όπως οποιοδήποτε άλλο παντρεμένο ζευγάρι. Για τον μη-θρήσκο άνθρωπο, ο γάμος είναι μία ευκολία… για κάποιους ακόμα κι ένα αναγκαίο κακό. Σίγουρα δεν είναι κάτι από τον Θεό, για να σεβαστούμε την άποψή Tου και τους περιορισμούς Tου.
  2. Το δεύτερο σημείο που πρέπει να αναγνωρίσουμε είναι το γεγονός ότι ο «γάμος», τουλάχιστον ως προς την ‘παραδοσιακή’ του έννοια (ένας άντρας και μία γυναίκα σε μία αποκλειστική, ισόβια σχέση), δεν είναι η μόνη μορφή γάμου που υπάρχει. Για την ακρίβεια, αυτή η συγκεκριμένη μορφή του γάμου είναι η Χριστιανική μορφή του γάμου. Και ο μόνος λόγος που τη συζητάμε είναι επειδή, μέσα από τη στενή σχέση Eκκλησίας-κράτους, αυτή η μορφή έγινε η μοναδική καθιερωμένη και νόμιμη μορφή του γάμου για πάνω από χίλια χρόνια. Όταν η εκκλησία και το κράτος ενώθηκαν, φρόντισε η Eκκλησία ότι η Χριστιανική αντίληψη περί γάμου θα ήταν η μόνη που θα ακούγεται και θα ακολουθείται από την κοινωνία.
  3. Το τρίτο σημείο που πρέπει να αναγνωρίσουμε είναι το γεγονός ότι η Eκκλησία δεν κατείχε πάντοτε αυτήν την εξουσία· προέκυψε στην πορεία. Για τους πρώτους αιώνες της ύπαρξής της, η χριστιανική αντίληψη των πραγμάτων ήταν μία μειοψηφούσα αντίληψη μέσα στην κοινωνία. Ως μειονότητα έμαθε η Eκκλησία να ζει δίπλα στους παγανιστές γείτονές της και να τους αγαπά. Κι αυτό το έκανε η Eκκλησία χωρίς να χρειαστεί να συμβιβάσει τη χαρακτηριστική της αντίληψη περί γάμου και σεξουαλικότητας. 

Επομένως, δεν πρέπει να αντιλαμβανόμαστε τις τελευταίες εξελίξεις στην κοινωνία ως μία απειλή προς την Eκκλησία αυτή καθ’ αυτή, αφού κατά μία έννοια ένα τέτοιο περιβάλλον είναι το φυσικό στοιχείο της Eκκλησίας. Αυτά που γίνονται αποτελούν απειλή μόνο για την εξουσία της Eκκλησίας και τη θέση της μέσα στην κοινωνία.

Γι’ αυτό προτείνω, αντί να θρηνούμε γι’ αυτήν την εξέλιξη, θα πρέπει να χαιρόμαστε, διότι είναι ιστορικά καλά στηριγμένο το γεγονός ότι ο Χριστιανισμός λάμπει πιο δυνατά όταν λειτουργεί μέσα στην κοινωνία ως μία μειοψηφούσα, ριζοσπαστική, προφητική φωνή, παρά ως η φωνή της εξουσίας. Βέβαια, αυτό δεν είναι μόνο ένα ιστορικό φαινόμενο, είναι και η βασική τοποθέτηση της Καινής Διαθήκης. Όσο και να ψάξει κανείς, δε θα βρει πουθενά στην Καινή Διαθήκη οδηγίες για την εκκλησία που προϋποθέτουν τον Χριστιανισμό ως επικρατούσα δύναμη στην κοινωνία. 

Πρέπει να το παραδεχτούμε ότι έχουμε πολλά τυφλά σημεία. Ζούσαμε τόσο καιρό ως μία κοινωνική υπερδύναμη έχοντας ως δεδομένο ότι αυτή είναι η κανονική κατάσταση και θέση της εκκλησίας, μη βλέποντας ότι κάποια πράγματα που κάναμε ήταν εντελώς παράδοξα και ασυνεπή. Στο θέμα του γάμου αυτό φαίνεται ξεκάθαρα. Δεν βλέπαμε πόσο παράδοξο είναι να αναγκάζουμε ανθρώπους που δεν πιστεύουν στον Χριστό να παντρεύονται σαν να ήταν Χριστιανοί. Δεν βλέπαμε το γεγονός ότι αν ο ‘χριστιανικός’ γάμος είναι η μόνη μορφή γάμου που υπάρχει στην κοινωνία τότε ο ‘χριστιανικός γάμος’ στην ουσία παύει να υπάρχει. Αφού τόσο καιρό, δεν υπάρχει ο χριστιανικός γάμος, υπήρχε μόνο ‘ο γάμος’ — μία συγκεκριμένη αντίληψη του γάμου καθιερωμένη από το κράτος, με την ευλογία της Eκκλησίας. Και χωρίς να φαίνεται κάπου στην κοινωνία η ‘μη-χριστιανική’ μορφή του γάμου, δεν μπορεί να καταλάβει ο κόσμος πως διαφέρει η χριστιανική μορφή.

Αυτό έχει κάποιες συνέπειες. Πιστεύω ότι στο μέχρι τώρα καθεστώς, η Eκκλησία έβγαινε διπλά χαμένη. 

  1. Υιοθέτησε εξουσιαστικές συμπεριφορές και νοοτροπίες για να επιβάλλει τη συγκεκριμένη μορφή γάμου πάνω στην υπόλοιπη κοινωνία.
  2. Υπέσκαπτε τη μαρτυρία της καθώς ανάγκαζε ανθρώπους που δεν πίστευαν να ακολουθούν τις τελετές και συνήθειες των πιστών.

Με άλλα λόγια, από τη στιγμή που η Εκκλησία ενώθηκε με το κράτος και άρχισε να επιβάλλει τη διδασκαλία της μέσω της νομοθεσίας, έχασε ένα από τα βασικότερα στοιχεία της ταυτότητάς της — το γεγονός ότι είναι μία εθελοντική οργάνωση, στην οποία κάποιος μπαίνει μόνο συνειδητά και εκούσια.

Δυστυχώς, σχετικά με το θέμα του γάμου —και τόσα άλλα κοινωνικά ζητήματα—, για τους παραπάνω λόγους αυτό ‘δεν’ ήταν το μήνυμα που πρόβαλλε η Εκκλησία τόσο καιρό. Αντιθέτως, αυτό που βλέπει ο κόσμος είναι μία Εκκλησία που με πείσμα προσπαθεί να κάνει την υπόλοιπη κοινωνία να συμμορφωθεί στα πιστεύω της και να υποταχθεί στο θέλημά της.

Ο πραγματικός Χριστιανισμός δεν ξεκίνησε έτσι όμως… η πραγματική δυναμική της Εκκλησίας φαίνεται μόνο από τη στιγμή που δηλώνει ότι δεν χρειάζεται να ζητήσει κρατική έγκριση για αυτά που γνωρίζει ότι είναι αλήθεια, ούτε έχει ανάγκη να αναγκάσει το κράτος να επιβάλλει αυτά τα πράγματα στην υπόλοιπη κοινωνία.

Η ιστορία τώρα σαν να ολοκληρώνει έναν κύκλο. Η ειρωνεία μ’ αυτό που γίνεται αυτή τη στιγμή στην κοινωνία μας είναι πως οι υποστηρικτές του γάμου μεταξύ δύο ατόμων του ίδιου φύλου πάνε να κάνουν τα ίδια λάθη ακριβώς που κάποτε έκανε η Εκκλησία. Προσπαθούν δηλαδή να επιβάλλουν τη δική τους αντίληψη περί γάμου πάνω σε όλη την υπόλοιπη κοινωνία, μέσα από τη νομοθεσία και τον στιγματισμό άλλων αντιτιθέμενων απόψεων.

Ο Χριστιανισμός από την άλλη, τώρα που έχει χάσει το κοινωνικό και πολιτικό του κύρος, στην πραγματικότητα, έχει απελευθερωθεί. Και όταν κάτι απελευθερώνεται, τότε έχει την ευκαιρία να πετάξει και να αναδειχθεί. Έτσι πιστεύω πως από δω και πέρα θα έχουμε όλο και περισσότερες ευκαιρίες να δούμε την πραγματική ομορφιά του Χριστιανισμού.

Αυτό άλλωστε είναι και το θέμα που έχει πραγματική σημασία — το αν ο Χριστιανισμός είναι μία θετική δύναμη για τον κόσμο μας ή όχι.

Ιστορικά έχουμε δει ότι μπορεί να είναι. Αλλά όποτε γινόταν αυτό, ήταν πάντοτε όταν λειτουργούσε ως μία μειονότητα. Ο Χριστιανισμός κερδίζει κοινωνικά μόνο μέσω ανατρεπτικών, ριζοσπαστικών πράξεων αγάπης, δικαιοσύνης και υπηρεσίας προς όφελος του κοινού καλού… κι αυτό δεν μπορεί να το κάνει από μία θέση εξουσίας — πάει κόντρα στην έννοια του υπηρέτη.

Τα επόμενα χρόνια πιστεύω ότι θα φαίνεται όλο και περισσότερο ποια είναι τα νέα δεδομένα της Εκκλησίας ως προς τη θέση της μέσα στην κοινωνία. Για παράδειγμα, κάποτε συνέφερε να παριστάνει κανείς τον χριστιανό. Συνέφερε πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά. Σήμερα, καθώς εξαϋλώνονται όλα τα παραδοσιακά προνόμια του χριστιανού και δεν συμφέρει τους ανθρώπους πλέον να παριστάνουν κάτι που δεν είναι, τι θα γίνει; Αυτοί που δεν πιστεύουν θα πάψουν να κάνουν τους χριστιανούς… με αποτέλεσμα να φανεί πολύ πιο ξεκάθαρα ποιοι είναι οι πραγματικοί χριστιανοί. 

Τα καλά νέα της κοινωνικής υποβάθμισης του Χριστιανισμού λοιπόν είναι πως τώρα οι άνθρωποι θα έχουν την ευκαιρία να δουν τον πραγματικό Χριστιανισμό και αν αυτός έχει κάτι να προσφέρει στην κοινωνία. Φανταστείτε μία εκκλησία όπου οι χριστιανοί φημίζονται για την υπέρμετρη τους αγάπη προς τα ομόφυλα ζευγάρια, χωρίς όμως να έχουν συμβιβάσει ούτε λίγο τη χαρακτηριστική τους χριστιανική ηθική και αντίληψη περί γάμου.

Γι’ αυτό και ο δρόμος μπροστά για την εκκλησία, αν και δύσκολος, είναι και συναρπαστικός. Πιστεύω πως όλοι, μέχρι και ο πιο εχθρικός μη-πιστός, θέλουν να δούνε την απάντηση στην ερώτηση: τι θα δούμε όταν δεν συμφέρει καθόλου να είναι κανείς χριστιανός; Τι θα δούμε όταν οι υποκριτές εγκαταλείψουν την εκκλησία και μείνουν μόνο αυτοί που πιστεύουν πραγματικά; Τι θα δούμε τότε; Θα δούμε κάτι δυναμικό και ελκυστικό για τους ανθρώπους; Ή θα απογοητευτούμε πάλι;

Tα νεα άρθρα σε email

Εγγραφείτε στο newsletter μας για να λαμβάνετε τα νέα άρθρα όταν δημοσιεύονται.

Scroll to top