Νομίζω ότι τα περσινά βραβεία «Όσκαρ» έχουν μείνει χαραγμένα στη μνήμη των περισσότερων από εμάς. Ο ηθοποιός Γουίλ Σμιθ χτύπησε τον παρουσιαστή της βραδιάς, επειδή προέβη σε ένα προσβλητικό αστείο για τη γυναίκα του. Κάτι παρόμοιο έγινε στα Mad μουσικά βραβεία στο πλαίσιο της χώρας μας. Πλακωθήκανε άσχημα δύο «τράπερ» (είδος μουσικής ραπ) και οι μπράβοι τους. Θυμάμαι, για καιρό, τον χαμό που ακολούθησε, καθώς και για πόσο μεγάλο χρονικό διάστημα όλοι γράφανε τη γνώμη τους στο διαδίκτυο. Για πολύ καιρό μετά το σκηνικό, στα «όσκαρ» είχε γεμίσει όλο το ίντερνετ με «memes» με το χτύπημα του Γουιλ Σμιθ. Γιατί έγινε όλος αυτός ο χαμός; Για πολλούς λόγους, αλλά αυτό που το έκανε τόσο «viral» (διαδεδομένο) είναι ότι έγινε μπροστά σε τόσο κόσμο και μπροστά στις κάμερες. Σε κάνει να αναρωτιέσαι και να λες «καλά θυμώσανε, αλλά δεν σκέφτηκαν πως θα το δει όλος ο πλανήτης και θα αναπαράγεται ξανά και ξανά»; Αλλά αυτό, νομίζω, μας δείχνει κάτι. Τι μας δείχνει; Ότι δεν το σκέφτηκαν πολύ, γιατί τους βγήκε αυθόρμητα, τους βγήκε από μέσα τους. Η φυσική αντίδραση που μου βγαίνει όταν κάποιος μου κάνει κάτι κακό είναι να πάω και εγώ να του κάνω κάτι κακό. Με πρόσβαλες; Θα σου το ανταποδώσω. Αυτό είναι αυτό που βγαίνει από μέσα μας.
Μέσα σε όλα αυτά υπήρξε, ασφαλώς, κοινωνική κατακραυγή και κριτική. Ήταν αποκρουστικές οι εικόνες. Αλλά, αν είμαστε ειλικρινείς, εμείς τι θα κάναμε στη θέση τους; Μπορεί οι περισσότεροι από εμάς να μη βρεθούμε ποτέ στα όσκαρ, και δεν ξέρω πόσοι έχουμε σκοπό να γίνουμε διάσημοι «τράπερς», οπότε μπορεί να μη βρεθούμε ακριβώς στη θέση τους. Αλλά πώς αντιμετωπίζουμε αυτούς που έχουν κάνει κάτι που μας έχει πληγώσει; Πώς αντιμετωπίζω αυτούς που μιλάνε για μένα άσχημα πίσω από την πλάτη μου; Πώς αντιμετωπίζω αυτούς που με έχουν κοροϊδέψει και με έχουν προσβάλει κατάμουτρα; Πώς αντιμετωπίζω αυτούς που δε με συναναστρέφονται; Πώς αντιμετωπίζω αυτούς που δε με συμπαθούν;
Πώς αντιδρούμε σε κάποιον που δε συμπαθούμε;
Ένας τρόπος αντίδρασης που μας βγαίνει είναι η βία. Όποιον δεν πάω… Τον χτυπάω… Η διακονία της εκκλησίας, στην οποία υπηρετώ, απευθύνεται σε νέους και εφήβους μιας τοπικής κοινότητας. Βρισκόμαστε σε μια απλή γειτονιά, με τα καθημερινά της προβλήματα. Στις περισσότερες γειτονιές που έχουμε μεγαλώσει, ο “κανόνας” είναι πως αν κάποιος έλεγε κάτι κακό για σένα, ή αν δε συμπαθούσες κάποιον, ο τρόπος να το λύσετε ήταν το ξύλο. Αυτοί είναι οι “κανόνες” της γειτονιάς. Η βία είναι ένας τρόπος αντίδρασης που μας βγαίνει όταν κάποιος μας έχει κάνει κάτι κακό. Η βία δεν είναι μόνο να χτυπήσεις κάποιον, υπάρχει και η λεκτική βία, όταν μιλάς άσχημα σε κάποιον και τον προσβάλλεις και τον υποτιμάς, όταν τον θάβεις πίσω από την πλάτη του. Υπάρχει και η ψυχολογική βία, όταν με οποιαδήποτε συμπεριφορά σου κάνεις τον άλλον να νιώσει σκουπίδι. Ο ένας τρόπος αντίδρασης απέναντι σε κάποιον που δε συμπαθώ, ή που μου έχει κάνει κάτι κακό, είναι η βία. Όποιον δεν πάω, τον χτυπάω.
Ίσως σκέφτεσαι ότι εγώ δεν είμαι έτσι, δε μου βγαίνει να χτυπήσω, δε μου βγαίνει να βρίσω, δε θέλω το κακό αυτού που δε συμπαθώ. Υπάρχει και άλλος τρόπος αντίδρασης που μας βγαίνει. Ποιος είναι αυτός; Είναι το «Cancel». Το να ακυρώνω τον άλλον. Ή αλλιώς: Όποιον δεν πάω… τον διαγράφω… Είναι αρκετά διαδεδομένος στην κοινωνία μας ο όρος Cancel Culture; Είναι ένας όρος που έχει χρησιμοποιηθεί για να περιγράψει τη σύγχρονη κουλτούρα μας. Κάτι που χαρακτηρίζει την εποχή μας είναι ότι, αν δε συμφωνώ με κάποιον, αν δε συμπαθώ κάποιον, τον διαγράφω, τον ξεγράφω, τον κάνω block + delete και απλώς δεν ασχολούμαι μαζί του. Νομίζω οι περισσότεροι είμαστε έτσι. Ίσως είχαμε φίλους που είπαν κάτι άσχημο για μας ή μας έκαναν κάτι που μας στεναχώρησε και, αντί να προσπαθήσουμε να το λύσουμε, τους διαγράψαμε, τους ακυρώσαμε από φίλους και πλέον δεν ασχολούμαστε μαζί τους. Αυτή είναι μια άλλη αντίδραση που μας βγαίνει, όταν κάποιος μας κάνει κάτι και δεν τον συμπαθούμε. Η διαγραφή. Όποιον δεν πάω, τον διαγράφω.
Η ερώτηση είναι: Υπάρχει άλλος τρόπος; Γίνεται να αντιδράσουμε με κάποιον άλλο τρόπο όταν μας έχουν πληγώσει και όταν δε συμπαθούμε κάποιον; Υπάρχει… Και είναι πάρα πολύ διαφορετικός από τους άλλους δύο. Δεν είναι όποιον δεν πάω τον χτυπάω, ούτε όποιον δεν πάω τον διαγράφω. Είναι ακριβώς το αντίθετο. Όποιον δεν πάω, τον αγαπάω… Και εδώ είναι που βρίσκεται το διαφορετικό και το παράδοξο της αγάπης! Σε κάθε άνθρωπο συχνά η ανταπόκριση της αγάπης του φαίνεται ως η λάθος επιλογή. Όπως λέμε στην αργκό, εμφανίζει error, βγάζει σφάλμα στη σκέψη της ανταπόκρισης με αγάπη! Αυτό είναι ένα από αυτά της χριστιανικής πίστης που μοιάζει να μη βγάζει καθόλου νόημα. Όποιον δεν πάω, τον αγαπάω. Ποια είναι μια μεγάλη διαφορά σε αυτόν τον τρόπο; Ότι δεν μας βγαίνει αυτή η αντίδραση. Δεν είναι ο φυσικός τρόπος να αντιδράσουμε. Υπάρχει κανείς που σκέφτηκε, «τι καλό θα κάνω γι’ αυτόν δε συμπαθώ και με κοροϊδεύει συνέχεια»;
Υπάρχει κάποιος που το πρώτο πράγμα που σκέφτηκε, όταν κάποιος μας έχει βρίσει, να του πούμε κάτι καλό για να του δείξουμε αγάπη;
Βγάζει κανένα νόημα αυτό; Και όμως υπάρχει αυτός ο τρόπος, και είναι ο τρόπος του Χριστού, που πάει πολύ αντίθετα με αυτό που μας βγαίνει, και είναι ο τρόπος που μας προσκαλεί η πίστη μας στον Χριστό.
Ακούστε τα λόγια του Χριστού στους μαθητές του
Έχετε ακούσει πως δόθηκε η εντολή ν’ αγαπήσεις τον πλησίον σου και να μισήσεις τον εχθρό σου Εγώ όμως σας λέω: Να αγαπάτε τους εχθρούς σας, να δίνετε ευχές σε αυτούς που σας δίνουν κατάρες, να ευεργετείτε αυτούς που σας μισούν, να προσεύχεστε γι’ αυτούς που σας καταδιώκουν. Έτσι θα γίνεται παιδιά του Ουράνιου Πατέρας σας, γιατί αυτός ανατέλλει τον ήλιο του για κακούς και καλούς και στέλνει βροχή σε δικαίους και σε αδίκους.
Ματθ. 5:43-45
Πώς μας φαίνονται αυτά τα λόγια; Να αγαπάτε τους εχθρούς σας. Δεν υπάρχει πουθενά αλλού κάτι τέτοιο. Καμιά θρησκεία δε στο λέει αυτό, σε όποιον και να πας, όσο καλός άνθρωπος και να είναι, ποτέ δε θα σου πει, να αγαπάς τον εχθρό σου. Είναι μοναδικό στον Χριστιανισμό, μόνο στον Χριστό βρίσκεις κάτι τέτοιο. Να αγαπήσεις αυτόν που αντιπαθείς περισσότερο και δεν αντέχεις. Να αγαπήσεις αυτόν που σου έχει κάνει κακό.
Πώς μας ακούγεται αυτό; Ας είμαστε ειλικρινείς. Δε μας φαίνεται λίγο περίεργο; Γιατί είναι καλό το να αγαπήσουμε αυτούς που μας έχουν κάνει κακό; Δε μας κάνει θύματα αυτό; Δε μοιάζει σαν να μας λέει να αφήνουμε τους άλλους να μας κάνουν ό,τι θέλουν και εμείς να μην κάνουμε τίποτα; Αν διαβάζαμε και λίγο πιο πριν θα μας φανούν ακόμα πιο περίεργα αυτά που μας λέει ο Χριστός.
Έχετε επίσης ακούσει πως δόθηκε η εντολή: ν’ ανταποδίδεις οφθαλμόν αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος. Εγώ όμως σας λέω να μην αντιστέκεστε στον κακό άνθρωπο, αλλά αν κάποιος σε χτυπήσει στο δεξί μάγουλο, γύρισε του και το άλλο. Και αν κάποιος θέλει να σε πάει στο δικαστήριο για να σου πάρει το πουκάμισο άφησε του και το πανωφόρι. Και αν σε πάρει κάποιος αγγαρεία για ένα μίλι, πήγαινε μαζί του δύο. Σ εκείνον που σου ζητάει κάτι, να του το δίνεις, και αν κάποιος θέλει να του δανείσεις κάτι, μην του το αρνηθείς.
Ματθ. 5:38
Τι λέει εδώ ο Χριστός; Αν κάποιος σε χτυπήσει στο ένα μάγουλο, γύρισε του και το άλλο. Τι μας λέει ακριβώς; Αν κάποιος σε χτυπήσει, μείνε να σε χτυπήσει κι άλλο; Αν κάποιος σε πληγώσει, μείνε εκεί και μην κάνεις τίποτα; Αν κάποιος σου κάνει bullying, να μείνεις και να το αντέξεις και να μην πεις κουβέντα;
Όχι, δε μας λέει αυτό. Δεν εννοεί αυτό, όταν ζητά αγάπη. Δεν εννοεί μείνε και δέξου ό,τι σου γίνεται ή κάτσε να σε εκμεταλλευθούν οι άλλοι, δεν το λέει αυτό. Πού το ξέρουμε; Γιατί ο Χριστός αγαπούσε και έκανε τα πάντα για τη δικαιοσύνη και αυτό που δεν μπορούσε να βλέπει είναι να αδικείται ο αδύναμος. Ένα από αυτά που ζητάει ο Θεός από τους δικούς του είναι να παλέψουν για το δίκαιο, να παίρνουν το μέρος αυτού που αδικείται και να μην τον αφήνουν να αδικείται. Αν είσαι εσύ αυτός που αδικείσαι, αν είσαι εσύ αυτός που δέχεσαι bullying, αν είσαι εσύ αυτός που κάποιος σου φέρεται άσχημα και υποτιμητικά, δεν μπορείς να μην κάνεις τίποτα και απλώς να το ανέχεσαι. Αυτό δεν είναι αγάπη, αυτό είναι φόβος. Αυτό δεν είναι να γυρνάς το άλλο μάγουλο. Αυτό είναι κάθομαι και τους αφήνω να με χτυπάνε στο ίδιο μάγουλο.
Τι σημαίνει αγαπάμε τον εχθρό μας; Τι σημαίνει γυρνάμε το άλλο μάγουλο, όταν μας χτυπάνε; Δε σημαίνει ότι κάνουμε τα στραβά μάτια, όταν μας φέρονται άσχημα, και τους αγαπάμε, σημαίνει κάτι πολύ πιο βαθύ, κάτι πολύ πιο όμορφο, κάτι πολύ πιο εξωπραγματικό.
Τι είναι η αγάπη στους εχθρούς μας στην οποία μας καλεί ο Χριστός; Είναι μια απόφαση να κάνω κάτι για το καλό του εχθρού μου, όχι να κάνω κάτι για να τον πονέσω, παρόλο που έχω πληγωθεί και με έχει πονέσει, όχι να τον ξεγράψω και να μην ξανασχοληθώ, αλλά να του προσφέρω την ευκαιρία για να αλλάξει. To να γυρίσω το άλλο μάγουλο είναι σαν να λέω, του δίνω την ευκαιρία να αλλάξει, αυτή τη φορά, αντί να με χτυπήσει, μπορεί να με φιλήσει. Πολλές φορές, το να γυρίσεις το μάγουλο είναι να πεις σε αυτόν που σε έχει πληγώσει ότι δε μου έχεις συμπεριφερθεί καθόλου όμορφα, και θέλω να σου δώσω ευκαιρία να αλλάξεις για το καλύτερο, θέλω το καλό σου, και όταν αλλάξεις και καταλάβεις το λάθος σου και κάνεις βήματα για να αλλάξεις θα είμαι εδώ.
Η αγάπη προς τον εχθρό μας δεν είναι το να σκύψω το κεφάλι και να αφήσω τους άλλους να με εκμεταλλεύονται, αλλά είναι το να αποφασίσω, αντί για μίσος και εκδίκηση, αντί για βία, να δείξω αγάπη και συγχώρεση. Να κάνω κάποια βήματα για το καλό του άλλου. Ίσως αυτά τα βήματα είναι πρώτα να του μιλήσω ειλικρινά για το πώς με έχει πονέσει, αλλά όχι για να τον διαγράψω, αλλά για να του δώσω τη δυνατότητα να αλλάξει. Η αγάπη δεν είναι ένα συναίσθημα, είναι μια απόφαση να δείξω αγάπη, να κάνω κάτι για το καλό κάποιου που δε συμπαθώ, κάποιου που με έχει πληγώσει.
Ας δούμε ξανά πώς μοιάζει αυτό. «Να αγαπάτε τους εχθρούς σας, να δίνετε ευχές σε αυτούς που σας δίνουν κατάρες, να ευεργετείτε αυτούς που σας μισούν, και να προσεύχεστε για αυτούς που σας κακομεταχειρίζονται και σας καταδιώκουν».
Η τελευταία ερώτηση είναι: Μπορεί να γίνει αυτό; Μπορούμε, όντως, να ξεκινήσουμε να δείχνουμε αγάπη προς τους εχθρούς μας ή αυτό που μας ζητάει ο Χριστός είναι κάτι αδύνατο που μακάρι να μπορούσαμε, αλλά ας μην κοροϊδευόμαστε, δεν μπορούμε να το καταφέρουμε στ’ αλήθεια. Μπορούμε να αγαπήσουμε τους εχθρούς μας; Ακόμη και τους φίλους μας και τους πιο κοντινούς μας δεν μπορούμε να αγαπήσουμε καλά, πώς θα καταφέρουμε να δείξουμε αγάπη σε αυτούς που δε συμπαθούμε; Και γιατί να το κάνουμε;
Πριν απαντήσουμε την ερώτηση, πρέπει να παραδεχτούμε ότι εδώ υπάρχει κάτι περίεργο σε αυτό που μας λέει ο Χριστός. Ποιο είναι αυτό; «Να αγαπάτε τους εχθρούς σας, να δίνετε ευχές σε αυτούς που σας δίνουν κατάρες, να ευεργετείτε αυτούς που σας μισούν, να προσεύχεστε γι’ αυτούς που σας καταδιώκουν. Έτσι θα γίνεται παιδιά του Ουράνιου Πατέρας σας…» Είναι αυτή η φράση το «έτσι θα γίνεται παιδιά του Πατέρα σας». Επειδή μοιάζει να λέει, αν αγαπάτε τους εχθρούς σας, τότε θα σας αγαπήσει ο Θεός και θα σας κάνει παιδιά του. Επειδή αγαπάτε τους εχθρούς σας, γι’ αυτό θα γίνεται παιδιά του Θεού. Σαν να μας λέει, προσπαθήστε να το κάνετε, βάλτε τα δυνατά σας αν θέλετε να σας αγαπήσει ο Θεός. Αλλά αυτό θα μας οδηγούσε πολύ μακριά από την αλήθεια και το Ευαγγέλιο. Στην πραγματικότητα, αυτή η φράση είναι το κλειδί για να δείξουμε αυτή τη διαφορετική αγάπη που φτάνει μέχρι τους εχθρούς σας. Τι σημαίνει αυτή η φράση; Αυτό που σημαίνει είναι ακριβώς το αντίθετο. Όχι επειδή αγαπάτε τους εχθρούς σας, τότε θα γίνεται παιδιά του Θεού, αλλά επειδή είσαστε παιδιά του Θεού, γι’ αυτό δεν μπορείτε παρά να αγαπάτε τους εχθρούς σας. Ας σκεφτούμε τι λέει. «Τότε θα γίνετε παιδιά του Πατέρα σας».
Προσέξτε τη λεπτομέρεια. Παιδιά του Πατέρα σας. Είναι Πατέρας σας, είσαστε ήδη παιδιά του, κάτι έχει γίνει και έχετε γίνει παιδιά του. Αυτό που σημαίνει εδώ είναι ότι θα αρχίσετε να μοιάζετε περισσότερο σαν τον Πατέρα σας. Όταν δείχνετε αγάπη στους εχθρούς σας θα μοιάζετε όλο και περισσότερο με τον Χριστό, θα αρχίζετε και θα μοιάζετε με αυτό που είσαστε: παιδιά του Ουράνιου Πατέρα σας.
Γιατί μπορούμε να δείξουμε αγάπη σε αυτούς που δε συμπαθούμε, σε αυτούς που μας έχουν πληγώσει; Πώς θα μάθουμε να αγαπάμε τους εχθρούς μας; Θα μπορέσουμε να το κάνουμε, επειδή ο Θεός το έκανε αυτό για μας. Τι σημαίνει ότι είμαστε παιδιά του Θεού; Σημαίνει ότι ο Θεός μας αγάπησε ενώ ήμασταν εχθροί Του. Όταν ήμασταν εχθροί του, όταν ήμασταν μακριά του, γυρίσαμε την πλάτη σε Αυτόν στον οποίο χρωστούσαμε τα πάντα, και ο Θεός έκανε τη μεγαλύτερη πράξη αγάπης που θα μπορούσαμε ποτέ να φανταστούμε. Έστειλε τον αγαπημένο του Υιό να πεθάνει στη θέση των εχθρών Του, στη θέση μου και στη θέση σου. Από εχθρούς του μας κάνει παιδιά Του, μας προσφέρει θέση στην οικογένειά Του.
Γιατί ο Χριστός, παρ’ όλο που ήμασταν ακόμη ανίκανοι να κάνουμε το καλό, πέθανε για μας, τους ασεβείς ανθρώπους, στον προκαθορισμένο καιρό. Δύσκολα θα ’δινε κανείς τη ζωή του ακόμα και για ένα δίκαιο άνθρωπο. Ίσως αποφάσιζε κανείς να πεθάνει για κάποιον καλό άνθρωπο. Ο Θεός όμως ξεπερνώντας αυτά τα όρια έδειξε την αγάπη του για μας, γιατί ενώ εμείς ζούσαμε ακόμα στην αμαρτία, ο Χριστός έδωσε τη ζωή του για μας… Παρ’ ό,τι ήμασταν εχθροί με το Θεό, μας συμφιλίωσε μαζί του ο σταυρικός θάνατος του Υιού του…
Ρωμ 5: 6-10
Όπου και να βρισκόμαστε μαζί με άλλους ανθρώπους, δεν αργούν να αρχίσουν οι συγκρούσεις, να μην αντέχουμε την παρουσία ο ένας του άλλου. Κάτι θα κάνει ο ένας, κάτι θα κάνει ο άλλος και ξαφνικά εμφανίζεται μια επιθετικότητα μέσα μας. Γινόμαστε πιο απότομοι, μας βγαίνει να κοροϊδέψουμε, να προσβάλουμε, να αδιαφορήσουμε γι’ αυτούς που μας ενοχλούν. Αλλά η πραγματική δύναμη — αυτός που είναι πραγματικά δυνατός — είναι αυτός που χρησιμοποιεί τη δύναμη του για να δείξει αγάπη, για να πλησιάσει με ενδιαφέρον αυτούς που οι άλλοι δε θα πλησίαζαν.
Πού τη βρίσκουμε αυτή τη δύναμη; Αν προσπαθήσουμε μόνοι μας, δε θα τα καταφέρουμε. Μόνο όταν έρθω στον Χριστό και μπει μέσα στη ζωή μου και καταλαβαίνω όλο και πιο πολύ ότι Αυτός που είχε όλη τη δύναμη στον κόσμο, Αυτός που μπορούσε με μόνο μια κουβέντα του να με εξαφανίσει, Αυτός που του χρωστάω τα πάντα, ο Ζωντανός και Άγιος Θεός, ο Δημιουργός του Σύμπαντος, δε χρησιμοποίησε τη δύναμή του για να με καταδικάσει, αλλά τη χρησιμοποίησε για το καλό μου, για να με κάνει δικό Του, παρόλο που ήμουν εχθρός Του, θέλει να με κάνει παιδί Του.
Η έμπνευσή μας, ας είναι τα λόγια του Χριστού: «Έχετε ακούσει πως δόθηκε η εντολή: “ν’ αγαπήσεις τον πλησίον σου και να μισήσεις τον εχθρό σου”. Εγώ όμως σας λέω: Ν’ αγαπάτε τους εχθρούς σας, να δίνετε ευχές σ’ αυτούς που σας δίνουν κατάρες, να ευεργετείτε αυτούς που σας μισούν, και να προσεύχεστε γι’ αυτούς που σας κακομεταχειρίζονται και σας καταδιώκουν. Έτσι θα γίνετε παιδιά του ουράνιου Πατέρα σας, γιατί αυτός ανατέλλει τον ήλιο του για κακούς και καλούς και στέλνει τη βροχή σε δικαίους και αδίκους. Γιατί, αν αγαπήσετε μόνο όσους σας αγαπούν, ποια αμοιβή περιμένετε από το Θεό; Το ίδιο δεν κάνουν κι οι τελώνες; Κι αν χαιρετάτε μόνο τους φίλους σας, τι παραπάνω κάνετε από τους άλλους; Μήπως και οι τελώνες το ίδιο δεν κάνουν; Να γίνετε, λοιπόν, κι εσείς τέλειοι, όπως τέλειος είναι και ο Πατέρας σας ο ουράνιος».
