Ο απόστολος Παύλος πριν κλείσει την προς Εφεσίους Επιστολή, ανοίγει διάπλατα την αυλαία και μας αποκαλύπτει την ύπαρξη του πνευματικού σκοτεινού κόσμου. Μιλά για έναν πολέμο με έναν αόρατο εχθρό. Μελετώντας την προς Εφεσίους Επιστολή φτάνουμε στον πολεμικό επίλογό της, ο οποίος φαίνεται να μην σχετίζεται με τα προηγούμενα, καθώς ακολουθεί αμέσως μετά το θέμα των οικογενειακών σχέσεων. Αναφέρεται η σχέση των συζύγων μεταξύ τους (5:22-33), η σχέση γονέων – παιδιών (6:1-4) και κυρίων – δούλων (6:5-9). Προς έκπληξή μας αμέσως μετά αναφέρεται η ανάγκη της πανοπλίας του Θεού για την καταπολέμηση των σκοτεινών δυνάμεων (6:10-18).
Η σχέση μεταξύ τους προφανώς είναι ότι ο πνευματικός πόλεμος συχνά διεξάγεται μέσα στο ίδιο μας το σπίτι. Είναι εκεί, μέσα στο σπίτι κι ενώ πάμε να ηρεμήσουμε, που μπορεί ο εχθρός να μας πιάσει στον ύπνο και να μας επιτεθεί. Πολύ συχνά ο πόλεμος διεξάγεται μέσα στην οικογένειά μας και μεταξύ των οικείων μας. Ο επίλογος αυτός του πνευματικού πολέμου δεν είναι, λοιπόν, μία άσχετη περικοπή με τα προηγούμενα αλλά το αποκορύφωμά της. Ο πνευματικός πόλεμος και η πανοπλία του πιστού θα πρέπει να ερμηνευτούν με βάση όσα έχουν ήδη αναφερθεί στην Επιστολή. Τα ηθικά θέματα που έθιξε ο Απόστολος μέχρι τώρα δεν είναι απλώς επιλογές προσωπικών προτιμήσεων, όπως η μεταμοντέρνα εποχή μας ισχυρίζεται, αλλά στοιχεία μιας μεγαλύτερης μάχης με τις σκοτεινές δυνάμεις. Όλα τα τμήματα της πανοπλίας έχουν ήδη αναφερθεί στην Επιστολή.
Οι σατανικές δυνάμεις, αν και παρουσιάστηκαν ότι έχουν τεθεί ηττημένες κάτω από τα πόδια του θριαμβευτή και αναστημένου Χριστού, δεν έχουν ακόμη καταστραφεί ή αδρανοποιηθεί, καθώς συνεχίζουν να πολεμούν.
Ο απόστολος Παύλος, λοιπόν, πριν κλείσει την Επιστολή του, σημάνει συναγερμό πολέμου! Καλεί τους πιστούς να ξυπνήσουν, καθώς δεν βρίσκονται στον ουρανό αλλά στη γη και η γη δεν είναι ένας παραδεισένιος τόπος διασκέδασης αλλά ένα πεδίο μάχης με έναν αόρατο και ύπουλο εχθρό.
Τρία πράγματα αναφέρονται στην περικοπή: 1) Τι, 2) Πώς και 3) Γιατί.
1) Το Τι αναφέρεται στο τι μας προτρέπει ο Απόστολος: «ἐνδυναμοῦσθε ἐν Κυρίῳ» (6:10),
2) Το Πώς αναφέρεται στο πώς να ενδυναμωθούμε εν Κυρίω: «ἐνδύσασθε τὴν πανοπλίαν τοῦ Θεοῦ» (6:11α) και
3) Το Γιατί αναφέρεται στο για ποιον λόγο να ντυθούμε την πανοπλία του Θεού. Η επεξήγηση είναι διπλή:
Α. «πρὸς τὸ δύνασθαι ὑμᾶς στῆναι πρὸς τὰς μεθοδείας τοῦ διαβόλου» (6:11β) και
Β. «ὅτι οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρὸς αἷμα καὶ σάρκα, ἀλλὰ πρὸς τὰς ἀρχάς, πρὸς τὰς ἐξουσίας, πρὸς τοὺς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου, πρὸς τὰ πνευματικὰ τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις» (6:12).
1. ΤΙ: Ενδυναμοῦσθε ἐν Κυρίῳ (10)
Ο απόστολος Παύλος αφού απευθύνθηκε στις διάφορες ομάδες πιστών της Εκκλησίας (συζύγους, γονείς παιδιά, δούλους και κυρίους), απευθύνεται και πάλι προς όλους του πιστούς και λέει: Τὸ λοιπὸν, ἀδελφοί μου, ἐνδυναμοῦσθε ἐν Κυρίῳ. Ο λόγος είναι ότι όλοι οι πιστοί (και όχι μόνο κάποιοι ειδικοί) εμπλέκονται στον πνευματικό πόλεμο. Όλοι οι πιστοί λοιπόν καλούνται να ενδυναμώνονται, για να μπορούν να πολεμούν τον εχθρό της ψυχής.
Ο πιστός δεν πρέπει να κάνει το λάθος και να υποτιμήσει τη δύναμη του εχθρού. Ούτε βέβαια και να την υπερτιμήσει σαν να είναι ένας αήττητος εχθρός. Αντίθετα, έχει ανάγκη να ενδυναμωθεί εν Κυρίω. Η πηγή από την οποία καλείται ο πιστός να αντλήσει δύναμη είναι ο Κύριος Ιησούς Χριστός, μια δύναμη που είναι πολύ ανώτερη από τη δική του. Το τι σημαίνει «ἐνδυναμοῦσθε ἐν Κυρίῳ» επεξηγείται πιο πολύ με τη φράση που ακολουθεί: «καὶ ἐν τῷ κράτει τῆς ἰσχύος αὐτοῦ». Ήδη ο Απόστολος προσευχόταν προκειμένου οι πιστοί να γνωρίσουν «τὸ ὑπερβάλλον μέγεθος τῆς δυνάμεως αὐτοῦ εἰς ἡμᾶς τοὺς πιστεύοντας κατὰ τὴν ἐνέργειαν τοῦ κράτους τῆς ἰσχύος αὐτοῦ ἣν ἐνήργησεν ἐν τῷ Χριστῷ, ἐγείρας αὐτὸν ἐκ νεκρῶν, καὶ ἐκάθισεν ἐν δεξιᾷ αὐτοῦ ἐν τοῖς ἐπουρανίοις» (Εφ. 1:19-20).
Η ίδια λοιπόν δύναμη και ισχύς που ανέστησε τον Χριστό, Τον ύψωσε πάνω από τα πονηρά πνεύματα και τα υπέταξε κάτω από τα πόδια Του, είναι διαθέσιμη να βοηθήσει και τους πιστούς να παλέψουν με αυτά τα πονηρά πνεύματα.
Ο τρόπος για να εκπληρωθεί το γενικό «ἐνδυναμοῦσθε ἐν Κυρίῳ» επεξηγείται πιο συγκεκριμένα με το «ἐνδύσασθε τὴν πανοπλίαν τοῦ Θεοῦ».
2. ΠΩΣ: Ντυθείτε την πανοπλία του Θεού (11α)
Η πανοπλία του Θεού είναι η πανοπλία που ο ίδιος ο Θεός μάς έχει προμηθεύσει. Ο Θεός δεν μας έχει αφήσει άοπλους ούτε ανυπεράσπιστους μπροστά στον εχθρό. Μας έχει χαρίσει τα όπλα που χρειαζόμαστε. Μια ολόκληρη πανοπλία. Και θα χρειαστούμε ολόκληρη την πανοπλία και όχι μόνο ένα όπλο, προκειμένου να νικήσουμε τον πονηρό. Δυστυχώς, κάποιοι χριστιανοί αν και ισχυρίζονται ότι ασχολούνται ιδιαίτερα με τον πνευματικό πόλεμο, το μόνο που κάνουν στην πράξη είναι η επιτίμηση των δαιμονίων με τη λεγόμενη «πολεμική προσευχή» εναντίον τους. Ο τρόπος όμως καταπολέμησης του διαβολου και των πονηρών πνευμάτων δεν είναι η επιτίμησή τους αλλά η χρήση της πανοπλίας.
Η πανοπλία του Θεού που μας ενδυναμώνει, μας θυμίζει εικόνες όπως των σούπερ ηρώων της τηλεόρασης. Συγκεκριμένα το Ironman είναι η στολή που φοράει ο πρωταγωνιστής που τον καθιστά δυνατό να παλεύει με δυνάμεις πολύ ανώτερες από τον ίδιο. Η διαφορά είναι ότι στην ταινία ο ήρωας είναι ο φυσικός άνθρωπος, που μόνο όταν φοράει την πανοπλία του γίνεται σούπερ ήρωας. Όταν τη βγάζει, παραμένει ο ίδιος αδύναμος άνθρωπος. Όμως η πανοπλία του Θεού ενώ μας ενδυναμώνει, δεν αφήνει ανεπηρέαστο τον εαυτό μας όπως στις ταινίες, ούτε μας δίδεται το δικαίωμα να βγάζουμε την πανοπλία το βράδυ που πάμε για ύπνο. Βλέπετε, τα εξαρτήματα της πανοπλίας είναι πνευματικές ιδιότητες και όπλα ταυτόχρονα, τα οποία καλούμαστε να τα βιώνουμε και να ζούμε με αυτά και όχι να τα χρησιμοποιούμε απλώς όταν κινδυνεύουμε ή την ώρα που πάμε στη μάχη.
Είδαμε το τι (δηλαδή να ενδυναμωθούμε εν Κυρίω) και το πώς (δηλαδή να ντυθούμε την πανοπλία του Θεού). Τώρα η ερώτηση είναι γιατί; Ποιος είναι δηλαδή ο σκοπός για τον οποίο καλούμαστε να ντυθούμε την πανοπλία;
3. ΓΙΑΤΙ:
Α. Για να μπορείτε να σταθείτε μπροστά στις μεθοδείες του διαβόλου (11β )
Ο σκοπός της πανοπλίας του Θεού και η εμπλοκή μας σ’ αυτόν τον πόλεμο δεν είναι για να στείλουμε τον διάβολο και τα δαιμόνια στην κόλαση. Δεν έχουμε εμείς άλλωστε μια τέτοια εξουσία. Ο σκοπός της πανοπλίας δεν είναι για να μας μετατρέψει σε κυνηγούς δαιμονίων.
Ούτε ο σκοπός του πνευματικού πολέμου είναι ο ευαγγελισμός μιας πόλης ή μιας χώρας. Δεν είναι για να δεθούν τα πονηρά πνεύματα πάνω από μία χώρα, ώστε να δεχθούν οι άνθρωποι τον Χριστό, όπως κάποιοι ισχυρίζονται. Προσευχές του τύπου «διάβολε, μαζί με τα πονηρά σου πνεύματα, σε δένουμε πάνω από την Ελλάδα», δεν υπάρχουν στην Αγία Γραφή.
Ο σκοπός της πανοπλίας είναι να μας ικανώσει να σταθούμε την ώρα της σατανικής επίθεσης. Ο Απόστολος επαναλαμβάνει τέσσερις φορές τη λέξη «σταθείτε»: «Ντυθείτε την πανοπλία τού Θεού, για να μπορέσετε να σταθείτε ενάντια στις μεθοδείες του διαβόλου· …Γι’ αυτό, πάρτε στα χέρια σας την πανοπλία του Θεού, για να μπορέσετε να αντισταθείτε κατά την πονηρή ημέρα, και αφού καταπολεμήσετε τα πάντα, να σταθείτε. Σταθείτε, λοιπόν…» ( 6:11, 13-14).
Ο σκοπός της πανοπλίας, λοιπόν, είναι πρὸς τὸ δύνασθαι ὑμᾶς στῆναι πρὸς τὰς μεθοδείας τοῦ διαβόλου» (6:11), δηλαδή να μας ικανώσει να σταθούμε σταθεροί στη θέση μας και να μην παρασυρθούμε από τις μεθοδείες του διαβόλου. Ο εχθρός χρησιμοποιεί τακτική πολέμου. Επιτίθεται και μας πολιορκεί με διάφορα πονηρά τεχνάσματα. Εάν δεν μας ρίξει με τον έναν τρόπο, προσπαθεί με τον άλλον. Γνωρίζει τις αδυναμίες μας και θα χρησιμοποιήσει όποια μέθοδο μπορεί για να μας νικήσει. Σε λίγο θα μας πει ότι μέσα στα τεχνάσματα του διαβόλου είναι να μας ρίχνει «πυρωμένα βέλη» (6:16). Κάποιες από τις μεθόδους του είναι οι πλάνες και οι αιρέσεις (4:11-14, Α’ Τιμ. 4:1), η οργή (4:26-27), η κλοπή (4:28), τα απρεπή λόγια (4:29), η υπερηφάνεια (Α’ Τιμ. 3:6) καθώς και η έλλειψη συγχωρητικότητας (Β’ Κορ. 2:10-11).
Ο πρώτος λόγος για τον οποίο χρειαζόμαστε την πανοπλία του Θεού είναι για να μπορέσουμε να σταθούμε οπλισμένοι και να μην δώσουμε τόπο στον διάβολο ( 4:27). Ένας επιπλέον λόγος είναι:
Β. Επειδή η πάλη μας είναι με πονηρά πνέυματα
Η μάχη στην οποία καλούμαστε, δεν είναι με ανθρώπους αλλά με υπερφυσικές δυνάμεις. Ο Απόστολος αν και αναφέρθηκε σε πανοπλία, αντί να μας μιλήσει για «μάχη», μιλάει για «πάλη»: ὅτι οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη. Αυτό που θέλει να τονίσει μάλλον είναι η στενή επαφή και το πόσο κοντά ερχόμαστε με τα πονηρά πνεύματα κατά τη διάρκεια της μάχης εναντίον τους. Μάχη γίνεται και από απόσταση. Παράδειγμα, με τα βέλη που αναφέραμε. Η πάλη όμως δεν μπορεί να λάβει χώρα από απόσταση. Η μάχη μας με τα πονηρά πνεύματα είναι μία μάχη σώμα με σώμα, από την οποία κανείς πιστός δεν εξαιρείται, ούτε και ο ίδιος ο απόστολος Παύλος καθώς αναφέρει: η πάλη «μας». Ο χριστιανός είναι ένας πάνοπλος παλαιστής σαν τους μονομάχους στην αρένα.
Θυμάμαι στον πρώτο μου αγώνα Ελληνορωμαϊκής πάλης ο προπονητής μου μου είπε: «Αυτόν δεν θα μπορέσεις να τον νικήσεις, αλλά κάνε ό,τι μπορείς». Δεν μου άρεσε καθόλου αυτό που μου είπε. Κοίταξα τον αντίπαλο περιφρονητικά, δεν μου γέμισε το μάτι και μπήκα στην παλαίστρα. Μέσα σε λιγότερο από ένα λεπτό ο αγώνας είχε τελειώσει με 15-0. Ο αντίπαλος με διέλυσε. Με πετούσε πέρα δώθε, σαν να ήμουν ένας άψυχος σάκος που δεν μπορεί να αντισταθεί. Δεν γνώριζα ότι εκείνος ήταν ένας έμπειρος Πανελληνιονίκης, ενώ εγώ ένας άπειρος που μόλις άρχιζα να μαθαίνω την τέχνη της πάλης. Δεν μπόρεσα να σταθώ μέσα στην παλαίστρα ούτε ένα λεπτό. Πόσο μάλλον παλεύοντας με τον διάβολο. Δεν μπορούμε να τα βάλουμε μαζί του με τις δικές μας δυνάμεις. Πρέπει να έχουμε έναν υγιή σεβασμό για τον αντίπαλο. Πρέπει να έχουμε επίσης γνώση του αντιπάλου. Θα πρέπει, λοιπόν, να μάθουμε την πνευματική πάλη μαχόμενοι με τα όπλα του Θεού, καθώς έχουμε να παλέψουμε με έναν αντίπαλο που έχει εμπειρία αιώνων. Ντυθείτε, λοιπόν, την πανοπλία του Θεού για να μπορέσετε να σταθείτε.
Η πάλη μας δεν είναι πρὸς αἷμα καὶ σάρκα, δεν είναι ενάντια σε ανθρώπους, που έχουν αδυναμίες, όπως «αίμα» που χύνεται και «σάρκα» που κόβεται. Η πάλη μας είναι ενάντια σε πνευματικές, υπερφυσικές, υπεράνθρωπες, αόρατες πονηρές δυνάμεις.
Ήδη ανάφερε ότι ο βασικός εχθρός μας είναι ένας, ο διάβολος με τις μεθοδείες του (6:11) και σε λίγο θα πει για τα βέλη του πονηρού (6:16). Εδώ συμπεριλαμβάνει και άλλα όντα που ανήκουν στον ίδιο εχθρικό στρατό. Η πάλη μας είναι ενάντια πρὸς τὰς ἀρχὰς, πρὸς τὰς ἐξουσίας, πρὸς τοὺς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου, πρὸς τὰ πνευματικὰ τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις.
Συχνά οι όροι «αρχές και εξουσίες» βρίσκονται μαζί. Η έννοια στην Αγία Γραφή μπορεί να είναι οι πολιτικές αρχές και εξουσίες (Λουκ. 12:11, Τιτ. 3:1) ή πνευματικές αρχές και εξουσίες στις οποίες και θα αναφερθούμε.
Ομολογούμε πάντως ότι οι πνευματικές δυνάμεις αν και δεν ταυτίζονται με τις πολιτικές αρχές, σχετίζονται με αυτές, καθώς συχνά τις χρησιμοποιούν και τις επηρεάζουν. Παράδειγμα αυτής της αλήθειας είναι ότι ο αναστημένος Χριστός στο βιβλίο της Αποκάλυψης λέει προς την Εκκλησία Του ότι «ο διάβολος θα βάλει κάποιους από αυτούς στη φυλακή» (Αποκ. 2:10) και κατ’ αυτόν τον τρόπο ο διάβολος χρησιμοποιεί τις πολιτικές αρχές και λαμβάνουν χώρα οι διωγμοί της Εκκλησίας.
Για τις πνευματικές πονηρές δυνάμεις όμως μαθαίνουμε τα εξής: Ο Χριστός με τον σταυρικό του θάνατο απογύμνωνε τις «αρχές και τις εξουσίες», τις διαπόμπευσε και θριάμβευσε εναντίον τους (Κολ. 2:14-15).
Στην προς Εφεσίους Επιστολή ήδη αναφέρθηκε ότι ο Θεός με τη δύναμη της ισχύος Του «την οποία ενέργησε στον Χριστό, καθώς τον ανέστησε από τους νεκρούς· και τον κάθισε στα δεξιά του στα επουράνια, πιο πάνω από κάθε αρχή και εξουσία και δύναμη και κυριότητα, και κάθε όνομα που ονομάζεται, όχι μονάχα σε τούτο τον αιώνα, αλλά και στον μέλλοντα· (κι εδώ μάλλον πρόκειται για εχθρικές δυνάμεις), «υπέταξε τα πάντα κάτω από τα πόδια του» (1:20-22).
Οι αγγελικές δυνάμεις και οι ονομασίες που αναφέρονται δεν αποτελούν έναν ολοκληρωμένο κατάλογο με ιεραρχία και με όλες τις κατηγορίες των αγγέλων ή των δαιμονίων. Επειδή γενικά στις Επιστολές δεν υπάρχει μία σταθερή σειρά, είναι δύσκολο ή αδύνατο να εντοπίσει κανείς την ιεραρχία. Το σημαντικό πάντως είναι ότι ο Ιησούς Χριστός βρίσκεται πάνω από όλες τις σκοτεινές δυνάμεις.
Η πάλη μας είναι «πρὸς τὰς ἀρχὰς, πρὸς τὰς ἐξουσίας, πρὸς τοὺς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου, πρὸς τὰ πνευματικὰ τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις» (6:12).
Κάποιοι χριστιανοί έχουν ξεχάσει ότι ο πραγματικός εχθρός τους είναι ο διάβολος. Έχουν εστιάσει την προσοχή τους αποκλειστικά στις ανθρώπινες σχέσεις και έχουν ξεχάσει παντελώς την πνευματική διάσταση. Η πάλη μας δεν είναι ενάντια σε «αίμα και σάρκα» αλλά ενάντια σε πνευματικές υπερανθρώπινες, υπερφυσικές, πονηρές δυνάμεις και γι’ αυτό έχουμε ανάγκη την ενδυνάμωση από τον Θεό και τα πνευματικά όπλα της πανοπλίας του Θεού.
Η φράση πρὸς τοὺς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου δεν υπάρχει ούτε στη μετάφραση των Εβδομήκοντα της Παλαιάς Διαθήκης ούτε στην υπόλοιπη Καινή Διαθήκη. Τη συναντούμε σε κείμενα αστρολογίας και μαγείας (Ιουδαϊκά κείμενα Διαθήκη του Σολομώντα 18:2, 8:2) του 2ου αιώνα μ.Χ., όπου αναφέρεται σε σχέση με πλανήτες, οι οποίοι επηρεάζουν τη ζωή των ανθρώπων, και σε σχέση με θεούς όπως Σάραπις (Όσιρις-Άπις), ο Ερμής και ο Ήλιος. Ο όρος «κοσμοκράτορες» ίσως να προήλθε και από τη μαγεία που ασκούνταν στην Έφεσο και ίσως συμπεριλαμβάνει θεότητες όπως η θέα Άρτεμις των Εφεσίων. Βέβαια, ο Απόστολος δεν την ονομάζει θεά, καθώς μόνο ένας Θεός υπάρχει, αλλά την κατατάσσει στα δαιμόνια, όπως ανοιχτά κάνει και αλλού (Α’ Κορ. 10:19-20). Οι κοσμοκράτορες είναι σκοτεινές δυνάμεις και δρουν σε όσους ανήκουν στο σκοτάδι. Με αυτήν την περιγραφή δηλώνεται η τρομερή τους δύναμη και επιρροή πάνω στον κόσμο και ταυτόχρονα ο Απόστολος προσελκύει την προσοχή μας.
Τα πονηρά πνεύματα ήδη αναφέρθηκε ότι επηρεάζουν τους ανθρώπους, που δεν έχουν γευτεί τη λυτρωτική δύναμη του Χριστού. Μάλιστα βρίσκονται κάτω από την εξουσία του διαβόλου. Ο Απόστολος ήδη είπε: «Καὶ ὑμᾶς ὄντας νεκροὺς τοῖς παραπτώμασι, καὶ ταῖς ἁμαρτίαις, ἐν αἷς ποτε περιεπατήσατε κατὰ τὸν αἰῶνα τοῦ κόσμου τούτου, κατὰ τὸν ἄρχοντα τῆς ἐξουσίας τοῦ ἀέρος, τοῦ πνεύματος τοῦ νῦν ἐνεργοῦντος ἐν τοῖς υἱοῖς τῆς ἀπειθείας· (συμπεριλαμβάνει και τον εαυτό του) ἐν οἷς καὶ ἡμεῖς πάντες ἀνεστράφημέν ποτε ἐν ταῖς ἐπιθυμίαις τῆς σαρκὸς ἡμῶν, ποιοῦντες τὰ θελήματα τῆς σαρκὸς καὶ τῶν διανοιῶν, καὶ ἤμεν τέκνα φύσει ὀργῆς, ὡς καὶ οἱ λοιποί» (2:1-3) .
Η φράση πρὸς τὰ πνευματικὰ τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις δεν αναφέρεται σε τέταρτη κατηγορία πνευμάτων (αρχές, εξουσίες, κοσμοκράτορες), αλλά καλύπτει όλες τις πνευματικές δυνάμεις που αναφέρθηκαν μέχρι τώρα. Όλα είναι πονηρά και ακάθαρτα πνεύματα.
Αυτές οι κατηγορίες των πονηρών πνευμάτων ίσως να είναι και μία επεξήγηση για τις μεθοδείες του διαβόλου που μόλις ανέφερε. Οι δυνάμεις αυτές δεν ενεργούν αυτόβουλα και ανεξάρτητα από τον διάβολο, αλλά μάλλον ως πράκτορές του, εκτελώντας κοινούς στόχους. Όλα τα πονηρά πνεύματα έχουν την ίδια φύση, τον ίδιο σκοπό και την ίδια μέθοδο επίθεσης. Η αντιμετώπισή τους είναι κοινή. Αυτό που χρειαζόμαστε όμως για να μπορούμε να σταθούμε, είναι η πανοπλία του Θεού.
Η τοποθεσία είναι «εν τοις επουρανίοις», η ουράνια σφαίρα, αλλά δεν υπάρχει λόγος να φοβόμαστε, καθώς εκεί, στα επουράνια, ο πιστός έχει ευλογηθεί: «Εὐλογητὸς ὁ Θεὸς καὶ πατὴρ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ εὐλογήσας ἡμᾶς ἐν πάσῃ εὐλογίᾳ πνευματικῇ ἐν τοῖς ἐπουρανίοις ἐν Χριστῷ» (1:3). Και επίσης η πνευματική του θέση στα επουράνια είναι μαζί με τον αναστημένο Χριστό: «καὶ συνήγειρε, καὶ συνεκάθισεν ἐν τοῖς ἐπουρανίοις ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» (2:6).
Οι σκοτεινές αυτές δυνάμεις είναι δυνάμεις που έχουν υποταχθεί κάτω από τα πόδια του αναστημένου Χριστού. Είναι, λοιπόν, ηττημένες δυνάμεις. Ο πιστός δεν βρίσκεται κάτω από την εξουσία τους. Η μάχη όμως συνεχίζεται με αυτές τις δυνάμεις, μέχρις ότου ξαναέρθει ο Κύριός μας και βάλει ένα τέλος, «ὅταν καταργήσῃ πᾶσαν ἀρχὴν καὶ πᾶσαν ἐξουσίαν καὶ δύναμιν. δεῖ γὰρ αὐτὸν βασιλεύειν, ἄχρις οὗ ἄν θῇ πάντας τοὺς ἐχθροὺς ὑπὸ τοὺς πόδας αὐτοῦ. ἔσχατος ἐχθρὸς καταργεῖται ὁ θάνατος» (Α’ Κορ. 15:24-26).
