Η δουλειά της εκκλησίας είναι να κηρύττει το ευαγγέλιο σε όλη τη γη και ν’ αφήσει τον κόσμο να ασχολείται με θέματα περιβάλλοντος, καταστροφών, ανακύκλωσης, κτλ. Όλη αυτή η ενασχόληση με το περιβάλλον, το μόνο που καταφέρνει είναι να μας αποσπά από τη μεγάλη μας αποστολή ως εκκλησία, η οποία είναι η σωτηρία των ψυχών κι η προσμονή του ερχομού του Κυρίου.
Το ευαγγέλιο, λοιπόν, είν’ αυτό που πρέπει να μας απασχολεί. Και ποιο είναι το περιεχόμενο του ευαγγελίου για τους ευαγγελικούς; Συνοπτικά είναι ότι ο Θεός σε αγαπά, ο Ιησούς πέθανε για σένα, για τις αμαρτίες σου, δεν μπορείς να σώσεις τον εαυτό σου και γι αυτό ο Ιησούς πληρώνει στη θέση σου το τίμημα για να σε λυτρώσει, ώστε να ξοδέψεις την αιωνιότητα μαζί Του στον ουρανό και όχι στην κόλαση. Δεν υπάρχει τίποτα για το περιβάλλον σ’ όλα αυτά. Δεν λέει τίποτα το ευαγγέλιο για την υπόλοιπη δημιουργία του Θεού.
Αυτός είναι ο κλασσικός τρόπος με τον οποίο οι περισσότεροι ευαγγελικοί σκέφτονται όταν ακούνε για οικολογικά ζητήματα. Αξίζει, όμως, να αναρωτηθούμε λίγο μήπως ο τρόπος με τον οποίο κατανοούμε το ευαγγέλιο είναι πολύ στενός και περιορισμένος αποκλειστικά στο ατομικό βίωμα των ανθρώπων. Μήπως ξεχάσαμε ότι ο άνθρωπος δεν ζει στο κενό αλλά εντός του φυσικού του περιβάλλοντος; Μήπως κι ο άνθρωπος είναι αδιαίρετο κομμάτι της φύσης, της μεγαλειώδους κτίσης του Δημιουργού;
Αν πάει κανείς τα Χριστούγεννα στον σταθμό της Εθνικής Άμυνας ή στον σταθμό Παλλήνης θα δει πολλά δέντρα, κομμένα, τοποθετημένα σε ξύλινες βάσεις, το ένα δίπλα στο άλλο, αλλά κανείς δεν μπορεί ν’ αποκαλέσει αυτό το θέαμα ξεκάρφωτων δέντρων «δάσος». Δεν υπάρχει τίποτα το μεγαλειώδες σε κάθε ένα δέντρο από μόνο του έξω από το πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορεί κανείς να το θαυμάσει.
Επομένως, το να σωθεί ένας άνθρωπος είναι σπουδαίο γεγονός. Πράγματι, γίνεται μεγάλη χαρά στον ουρανό για τον κάθε ένα που σώζεται (Λουκ 15:10), αλλά η Βίβλος δεν ξεκινά ούτε τελειώνει με τον ένα που σώζεται. Ξεκινά και κυρίως τελειώνει με το μεγαλειώδες πλαίσιο στο οποίο η ατομική ιστορία ενυπάρχει, το δάσος ολόκληρο, την κτίση.
Το ερώτημα που συνεχίζει να γίνεται όλο και πιο έντονο καθώς βομβαρδιζόμαστε όλη την ώρα με τους περιβαλλοντικούς κινδύνους και την αναγκαιότητα να αναλάβουμε δράση, είναι: υπάρχει κάτι στη Βίβλο, λοιπόν, που να μας λέει ότι η έγνοια για το περιβάλλον έχει κάποια σχέση με το ευαγγέλιο; Ή μήπως να επιστρέψουμε πίσω στην παραδοσιακή μας κατανόηση του ευαγγελίου.
Ο Καινοδιαθηκολόγος Jonathan Moo θεωρεί το 8ο κεφάλαιο της Προς Ρωμαίους επιστολής ως κεντρικό όσον αφορά το θέμα αυτό. Εκεί ο απόστολος Παύλος μας αποκαλύπτει ότι το ευαγγέλιο αφορά ολόκληρη τη δημιουργία και όχι μόνο τη σωτηρία του ανθρώπου. Μας φανερώνει, δηλαδή, το μεγάλο δάσος κι όχι ξεκάρφωτες μονάδες δέντρων. Αυτό που κάνει ο Παύλος, ουσιαστικά, είναι να μας υπενθυμίσει όλα όσα έλεγαν ήδη οι προφήτες για τη δημιουργία. Οι προφητείες πάντοτε περιέγραφαν την αποκατάσταση της δημιουργίας να συνοδεύει την αποκατάσταση του λαού του Θεού. Δεν χώριζαν τη μία από την άλλη:
Λογίζομαι γὰρ ὅτι οὐκ ἄξια τὰ παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ πρὸς τὴν μέλλουσαν δόξαν ἀποκαλυφθῆναι εἰς ἡμᾶς. 19 ἡ γὰρ ἀποκαραδοκία τῆς κτίσεως τὴν ἀποκάλυψιν τῶν υἱῶν τοῦ θεοῦ ἀπεκδέχεται. 20 τῇ γὰρ ματαιότητι ἡ κτίσις ὑπετάγη, οὐχ ἑκοῦσα ἀλλὰ διὰ τὸν ὑποτάξαντα, ἐφ᾽ ἑλπίδι 21 ὅτι καὶ αὐτὴ ἡ κτίσις ἐλευθερωθήσεται ἀπὸ τῆς δουλείας τῆς φθορᾶς εἰς τὴν ἐλευθερίαν τῆς δόξης τῶν τέκνων τοῦ θεοῦ. 22 οἴδαμεν γὰρ ὅτι πᾶσα ἡ κτίσις συστενάζει καὶ συνωδίνει ἄχρι τοῦ νῦν· 23 οὐ μόνον δέ, ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ τὴν ἀπαρχὴν τοῦ πνεύματος ἔχοντες, ἡμεῖς καὶ αὐτοὶ ἐν ἑαυτοῖς στενάζομεν υἱοθεσίαν ἀπεκδεχόμενοι, τὴν ἀπολύτρωσιν τοῦ σώματος ἡμῶν. 24 τῇ γὰρ ἐλπίδι ἐσώθημεν· ἐλπὶς δὲ βλεπομένη οὐκ ἔστιν ἐλπίς· ὃ γὰρ βλέπει τίς ἐλπίζει; 25 εἰ δὲ ὃ οὐ βλέπομεν ἐλπίζομεν, δι᾽ ὑπομονῆς ἀπεκδεχόμεθα. (Ρωμ. 8:18-25)
Ο Παύλος μάς παρουσιάζει μια κτίση που είναι σε ωδίνες, σε αφόρητο βάσανο και πόνο και κραυγάζει με στεναγμούς ωσάν να ήταν άνθρωπος. Εδώ συγκεκριμένα, όμως, η κτίση αναφέρεται στη μη-ανθρώπινη δημιουργία γιατί διακρίνεται ξεκάθαρα απ’ τον άνθρωπο στο εδ. 21 (κτίση ≠ τέκνα του Θεού). Μαζί με τον λαό του Θεού, το ίδιο κι αυτή έχει εσχατολογική προσμονή, λες κι ο Θεός έχει δώσει και σ’ αυτήν υποσχέσεις για το μέλλον ή έχει συνάψει και μ’ αυτήν διαθήκη όπως ακριβώς έκανε με την εκκλησία Του. Μήπως πράγματι έχει κάνει και με τη κτίση διαθήκη ο Θεός; Εδώ θυμίζω το εσχατολογικό όραμα του Ωσηέ στο 2:18 [Ο΄ 20]:
καὶ διαθήσομαι αὐτοῖς ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ διαθήκην μετὰ τῶν θηρίων τοῦ ἀγροῦ καὶ μετὰ τῶν πετεινῶν τοῦ οὐρανοῦ καὶ μετὰ τῶν ἑρπετῶν τῆς γῆς καὶ τόξον καὶ ῥομφαίαν καὶ πόλεμον συντρίψω ἀπὸ τῆς γῆς καὶ κατοικιῶ σε ἐπ᾽ ἐλπίδι. (Ο΄)
Γιατί βρίσκεται σε ωδίνες η κτίση, σύμφωνα με τον απ. Παύλο; Ο Θεός υπέταξε την κτίση στον Αδάμ, σύμφωνα με την αφήγηση της δημιουργίας. Εν όψει, όμως, της πτώσης, αυτό σημαίνει ότι η κτίση είναι υποταγμένη στον πεσμένο Αδάμ, άρα βιώνει και η κτίση την πτώση αυτού που την κυριαρχεί. Η έκφραση «υποταγή στη ματαιότητα» συνήθως χρησιμοποιείται όταν ο Ισραήλ προσκυνούσε είδωλα, τα οποία στους προφήτες ονομάζονται «μάταια», επομένως ο Ισραήλ υποτασσόταν στη ματαιότητα.
Τώρα, όμως, η κτίση ειν’ αυτή που είναι υποταγμένη, όχι σ’ έναν Αδάμ όπως ο Θεός θα τον ήθελε, αλλά σ’ έναν Αδάμ που δεν τον αντικατοπτρίζει πλέον. Σ’ έναν Αδάμ που είναι ο ίδιος υποταγμένος στα είδωλά του. Δεν λειτουργεί ως εικόνα Θεού όπως έπρεπε να λειτουργεί κι επομένως η κτίση στενάζει περιμένοντας τη λύτρωσή της απ’ τον Θεό. Αυτή η εικόνα δεν διαφέρει και πολύ απ’ την εικόνα του λαού Ισραήλ που βρίσκεται υποταγμένος κάτω απ’ τον Φαραώ, έναν αρχηγό ματαιότητας, κάτω απ’ τον οποίο ο Ισραήλ κράζει για απελευθέρωση. Η κτίση, λοιπόν, με τη σειρά της βρίσκεται τώρα κι αυτή στη θέση του δούλου κάτω απ’ τον ανθρώπινο δυνάστη.
Ο απ. Παύλος, φυσικά, δεν μπορούσε να φανταστεί τις περιβαλλοντικές καταστροφές που θα προκαλούσε ο άνθρωπος στη δημιουργία, ούτε οι προφήτες μπορούσαν ακριβώς να φανταστούν τέτοια μεγέθη. Ήξεραν, όμως, πιο καθαρά από μας, ότι η αμαρτία του ανθρώπου είν’ ο λόγος που η κτίση υποφέρει.
Ο σκοπός του Παύλου εδώ δεν είναι να δείξει μια σκοτεινή εικόνα του κόσμου, αλλά να δώσει θάρρος και ελπίδα στους πιστούς ότι, όπως αυτοί προσμένουν τον Χριστό που θα φανερώσει κάποια μέρα ποια είναι η πραγματικότητα, θ’ αποκαλύψει στον κόσμο όλο ποιος είναι Κύριος και ποια είναι η εκκλησία την οποία τώρα κανείς δεν πιστεύει, με τον ίδιο τρόπο κι η δημιουργία περιμένει την εσχατολογική επέμβαση του Θεού που θα τη σώσει.
Η κτίση είναι συνοδοιπόρος μας στο ταξίδι της προσμονής του Κυρίου, πονάει μαζί με μας, άρα έχουμε κάτι κοινό μεταξύ μας. Η μη-ανθρώπινη κτίση είναι πιο κοντά στην εκκλησία από έναν άνθρωπο μη πιστό, για παράδειγμα. Ο μη πιστός δεν προσμένει τον Κύριο με τον ίδιο τρόπο που η κτίση Τον περιμένει. Άρα η δημιουργία κατανοεί τον χριστιανό περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον. Είναι αδελφή της εκκλησίας.
Συγκεκριμένα, αυτό που προσμένει ο πιστός στο εδ. 23 δεν είναι η φυγή, να ταξιδέψει δηλαδή η ψυχή του με τον Κύριο ψηλά στον ουρανό. Αυτό που προσδοκά ο πιστός είναι η απολύτρωση των σωμάτων, η σωματική ανάσταση. Δηλαδή, περιμένει την αποκατάσταση της ύλης, του χειροπιαστού υλικού, του χώματος απ’ το οποίο φτιαχτήκαμε, του κτιστού.
Άρα εδώ ο Παύλος, συνδέει τα παρόντα σώματά μας με την ευρύτερη μη-ανθρώπινη δημιουργία, ως πράγματα παράλληλα και μας ενθαρρύνει να τα σκεφτόμαστε ως παράλληλα. Βάσει αυτού, εφόσον το σώμα μας έχει εξαγοραστεί απ’ τον Χριστό για να το δοξάσει Αυτός κάποια μέρα, το ίδιο και η δημιουργία έχει εξαγοραστεί με τιμή απ’ τον Χριστό για να παρουσιαστεί κι αυτή ένδοξη μια μέρα. Ό,τι ισχύει για το σώμα του πιστού, ισχύει και για τη δημιουργία. Κάτι που δεν ακούγεται πολύ στις εκκλησίες μας και συχνά το προσπερνάμε είναι ότι το αίμα του Χριστού δεν χύθηκε μόνο για να λυτρώσει τον άνθρωπο αλλά χύθηκε και για τη δημιουργία. Στην Κολοσσαείς 1:20 το λέει ξεκάθαρα:
καὶ δι᾽ αὐτοῦ ἀποκαταλλάξαι τὰ πάντα εἰς αὐτόν, εἰρηνοποιήσας διὰ τοῦ αἵματος τοῦ σταυροῦ αὐτοῦ, [δι᾽ αὐτοῦ] εἴτε τὰ ἐπὶ τῆς γῆς εἴτε τὰ ἐν τοῖς οὐρανοῖς.
Και αν το σκεφτούμε καλά, ο Χριστός με τη θυσία Του αντικατέστησε πρώτα το ζώο που θα θυσιαζόταν, πήρε τη δική του θέση πρώτα, κι έπειτα αντικατέστησε τον άνθρωπο.
Δεν περιμένουμε, λοιπόν, ένα άλλο σώμα που δεν σχετίζεται καθόλου μ’ αυτή τη ζωή που έχουμε σήμερα στη γη. Περιμένουμε την απολύτρωση, λέει ο Παύλος, των παρόντων σωμάτων. Άρα υπάρχει μια συνέχεια. Το παρόν σώμα που υποφέρει είναι αυτό που θα αποκατασταθεί. Αλλιώς ο Παύλος θα μιλούσε για αντικατάσταση κι όχι για απολύτρωση. Το ίδιο και με τον Χριστό. Το γήινό Του σώμα θα το βρίσκαμε στον τάφο και Αυτός θα είχε πάρει ένα άλλο, καινούργιο σώμα. Δεν έγινε, όμως, αντικατάσταση. Έγινε ανάσταση. Ανάσταση σημαίνει ξαναστήνω, εγείρω αυτό που έπεσε. Η ανάσταση είναι δικαιοσύνη σ’ αυτό που πέθανε, το συγκεκριμένο, όχι άλλο.
Με τον ίδιο τρόπο ο Παύλος θέλει να σκεφτόμαστε για τη δημιουργία. Δεν θα πεταχτεί στα σκουπίδια αλλά θα υπάρχει συνέχεια. Αυτή η δημιουργία είναι που περιμένει να δει τη λύτρωσή της. Αν απλά αντικατασταθεί, αυτό θα σήμαινε ότι δεν θα εκπληρωθεί η προσμονή της εφόσον δεν θα βρίσκεται εκεί η ίδια για να παραλάβει αυτό για το οποίο ελπίζει. Θα τη διαδεχθεί κάτι άλλο, εντελώς ξένο. Ο Παύλος, όμως, όπως και οι προφήτες, σκέφτονται την παρούσα δημιουργία σε διαθήκη με τον δημιουργό της, κι αυτή η υπάρχουσα δημιουργία είναι που προσμένει να λάβει τις θείες υποσχέσεις.
«Ωραία», θα μου πείτε. «Ο Θεός μια μέρα θα αποκαταστήσει τη δημιουργία. Εγώ γιατί έχω τώρα ευθύνη προς το περιβάλλον; Θα το αναλάβει ο Θεός.» Πολύ λογική σκέψη. Πρέπει, όμως, να δούμε πώς σκέφτεται ο Παύλος σχετικά με την ανταπόκρισή μας στην αποκατάσταση.
Στην Α’ Κορινθίους 6, ο Παύλος κατανοεί ότι εφόσον ο Θεός ανέστησε τον Ιησού απ’ τους νεκρούς θα αναστήσει και το δικό μας σώμα. Όμως, βάσει αυτού του μελλοντικού γεγονότος, ο Παύλος θέτει αυτήν την ερώτηση: Άρα πώς μπορώ τώρα να δίνω το σώμα αυτό το οποίο ετοιμάζεται για ανάσταση στην πορνεία; Από τώρα το θεωρώ αναστημένο, από τώρα το θεωρώ νέα κτίση παρόλο που ακόμα δεν έγινε χειροπιαστή αυτή η ανάσταση. Όπως είπε και στο Β΄ Κορ 5:17 «εἴ τις ἐν Χριστῷ, καινὴ κτίσις». Μεταχειρίσου τώρα το σώμα σου ωσάν να είναι τώρα καινή κτίση! Η ερχόμενη ανάσταση των σωμάτων καθορίζει την ηθική αντιμετώπιση του παρόντος σώματός σου και των σωμάτων των πλησίον σου.
Εάν, λοιπόν, ο Παύλος θέλει να βλέπουμε τα σώματά μας που θα αναστηθούν ως παράλληλα με τη κτίση που θα αποκατασταθεί, τότε πώς θα πρέπει τώρα να μεταχειριζόμαστε τη κτίση αυτή; Πώς θα πρέπει τώρα να αντιδρώ μπροστά στα ψάρια που πνίγονται μέσα στο πλαστικό; Πώς θα πρέπει τώρα να αντιδρώ μπροστά στα ζώα που βασανίζονται και στριμώχνονται σε ασφυχτικά κλουβιά; Θα αγοράζω αυγά που γεννήθηκαν σε ελεύθερη βοσκή ή τα φτηνά που βγήκαν μέσα απ’ τις βασανιστικές μεθόδους εκκόλαψης; Θα προτιμώ το δικό μου φλυτζάνι ή θα καταναλώνω αλόγιστα πλαστικά και χάρτινα ποτήρια; «Μα τι διαφορά θα κάνω εγώ;», θα μου πεις. Ή συνήθως λέμε: «ξέρεις, δεν τα ανακυκλώνουν όλα αυτά τα πλαστικά, άρα τι τα πετάς στους κάδους ανακύκλωσης;», «ξέρεις, έτσι γράφουν στο κουτί αλλά στην πραγματικότητα τα αυγά είναι όλα ίδια», «ξέρεις…», Ναι, ξέρω! Ούτε εγώ τηρώ όλα αυτά που σας λέω. Αλλά μην μ’ αφήσετε ποτέ να σβήσω αυτό το τσίγκλισμα στη συνείδηση μου. Καλύτερα να νιώθω την αποτυχία μου, παρά να εκλογικεύσω την αδιαφορία μου. Καλύτερα να προσπαθώ κι ας αποτύχω, παρά να παραδοθώ στην ήττα. Καλύτερα να είμαι σε μετάνοια παρά σε κυνισμό. Αλλά πάνω απ’ όλα, μην με αφήσετε να μικρύνω το ευαγγέλιο.
Γιατί, εάν στον ευαγγελισμό μου έχω αφήσει έξω όλα όσα κατάφερε, κέρδισε, εξαγόρασε το αίμα του Χριστού για μένα και για τη δημιουργία, όπως μας είπε ο Παύλος στη Ρωμαίους 8 και στην Κολοσσαείς 1:20, αν πω ότι ο Χριστός πέθανε για να σε σώσει και παραλείψω όλα όσα το αίμα Του κέρδισε, τότε παρουσίασα ένα μισό ευαγγέλιο. Αποσιώπησα το μεγαλύτερο κομμάτι του ευαγγελίου, κομμάτιασα το όραμα των προφητών, το όραμα του Παύλου, και, βασικά, κομμάτιασα το όραμα του ίδιου του Θεού για την κτίση Του που με τόση αγάπη και καλοσύνη δημιούργησε.
Θα καταστραφεί αυτή η δημιουργία; Σίγουρα θα καταστραφεί, όσο σίγουρο είναι ότι και το δικό σου σώμα θα πεθάνει και θα γίνει χώμα. Αυτό, όμως, ποτέ δεν σήμαινε ότι δεν έχεις ευθύνη για το σώμα σου, για τα σώματα των άλλων που πονούν, ασθενούν, πεινούν, και αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχεις ευθύνη και για τη κτίση του Κυρίου που προσμένει κι αυτή τη δική της ανάσταση.
