Να επικαλείσαι εμένα σε ημέρα θλίψης, θα σε ελευθερώσω, και θα με δοξάσεις (Ψαλ. 50:15)
Άσκοπα επικαλούνταν ο τρομαγμένος ταξιδιώτης την ημέρα της θλίψης του τη βοήθεια κάποιας πεθαμένης να τον διασώσει από την καταιγίδα που είχε ξεσπάσει καθώς επέστρεφε από το σπίτι του, μετά από μια σύντομη επίσκεψη, στο πανεπιστήμιο όπου σπούδαζε. Και ήταν άσκοπη η επίκληση για βοήθεια επειδή δεν ήταν αυτή η βασική ανάγκη του, αν και ήταν η άμεση ανάγκη του. Η φοβερή εκκρεμότητα, που υποκρύπτονταν στον τρόμο του απέναντι στον ξαφνικό θάνατο που κινδύνευε να τον προφτάσει και σχεδόν τον αγγίξει με το παγωμένο χέρι του, την στιγμή που τον χτύπησε ένας κεραυνός και τον έριξε καταγής, ήταν το ότι δεν είχε ειρήνη με τον Θεό. Η αγία Άννα ήταν η πεθαμένη από την οποία ζητούσε απεγνωσμένα βοήθεια και η φράση του ήταν, «Βόηθα με Άγια Άννα, και θα γίνω μοναχός». Μαρτίνος Λούθηρος ήταν το όνομα του νεαρού φοιτητή και ήταν 22 ετών, ενώ η χρονιά ήταν το 1505.
Η εμπειρία αυτή αναδείκνυε δύο θλιβερές πραγματικότητες που συνεχίζουν να είναι οι δύο σύντροφοι της ζωής κάθε ανθρώπου: Η μια ήταν ότι δεν ήταν έτοιμος να πεθάνει. Ο φόβος του θανάτου είχε απρόσμενα σηκώσει το κεφάλι του και έδειχνε το σκοτεινό πρόσωπό του. Η δεύτερη αλήθεια, και σε μεγάλο βαθμό η αιτία του φόβου του θανάτου, ήταν ότι δεν ήταν έτοιμος να συναντήσει τον Θεό-κριτή. Δεν είχε ειρήνη με τον Θεό, ακόμα δεν είχε γνώση του τρόπου δια του οποίου ο άνθρωπος δικαιώνεται ενώπιον του Θεού και έτσι αποκτά ειρήνη με τον Θεό. Κάτι παρόμοιο συνέβη πάνω από δύο αιώνες αργότερα, όταν ένας άλλος ταξιδιώτης, διέσχιζε με πλοίο τον Ατλαντικό ωκεανό, στον δρόμο προς την Αμερική. Τζον Γουέσλεϋ λεγόταν και ο Θεός τον προόριζε να γίνει ιεροκήρυκας που με τα υπαίθρια κηρύγματά του χιλιάδες άνθρωποι θα επέστρεφαν στον Θεό με μετάνοια και πίστη στο Χριστό. Κάποιους συνταξιδιώτες του πρόσεξε ο Γουέσλεϋ στο κατάστρωμα του πλοίου που καθώς αυτό κλυδωνίζονταν από απειλητικά κύματα που λυσσομανούσαν να καταπιούν το ταλαίπωρο σκάφος, παρασύροντάς το στον ερεβώδη πυθμένα του απέραντου ωκεανού, αυτοί οι άνθρωποι είχαν κάτι που αυτός δεν το είχε. Είχαν ειρήνη στα πρόσωπά τους! Ήταν κάποιοι Μοραβιανοί αδελφοί που και αυτοί ταξίδευαν από την πατρίδα τους τη Γερμανία προς τον νέο κόσμο. Αυτοί οι άνθρωποι είχαν τέτοια ειρήνη που ο Γουέσλεϋ κατάλαβε ότι είχαν προσωπική γνώση του Θεού και απολάμβαναν ειρήνη με τον Θεό κάτι που αυτός ακόμα δεν το είχε βρει. Αυτή ακριβώς είναι και η ανάγκη του κάθε ανθρώπου – να βρει ειρήνη με το Θεό, να αποκτήσει τη βεβαιότητα ότι η εκκρεμότητα των αμαρτιών του και της ενοχής του έχει τακτοποιηθεί και συνεπώς είναι έτοιμος να πεθάνει όποτε αυτό συμβεί. Τέτοια ήταν η ανάγκη και του Λούθηρου – να αποκτήσει ειρήνη με τον Θεό και να ελευθερωθεί από το φόβο του θανάτου αλλιώς θα παρέμενε δια παντός του βίου υπόδουλος σε αυτή τη φοβερή δουλεία.
Στον αγώνα για ειρήνη με τον Θεό
Σοβαρά έπαιρνε ο Λούθηρος το θέμα της απόκτησης ειρήνης με το Θεό. Άραγε θα μπορούσε να βρει ειρήνη με το Θεό μέσα από τις δικές του προσπάθειες, διαμέσου της Εκκλησίας του, διαμέσου της μοναχικής του ζωής, διαμέσου της εξομολόγησης, διαμέσου των προσκυνηματικών ταξιδιών του; Ή ίσως με το να γίνει ο ίδιος ιερέας; Και πράγματι αυτό είναι το πιο επείγον και σοβαρό θέμα στη ζωή του κάθε ανθρώπου είτε το αντιλαμβάνεται είτε όχι. Η συμφιλίωση με τον Θεό αποτελεί το πρώτιστο θέμα προς τακτοποίηση στη ζωή του κάθε ανθρώπου. Έτσι εισήλθε στην τάξη του ιερατείου με το να χειροτονηθεί ιερέας το 1507 και εντάχθηκε στο Τάγμα των Ερημιτών Αυγουστινιανών. Παρόλο που το Τάγμα αυτό έφερε το όνομα του φημισμένου εκείνου Πατέρα της Εκκλησίας, στη θεολογική του τοποθέτηση ελάχιστη σχέση παρουσίαζε μαζί του. Βαθιά επηρεασμένο ήταν από τις Νεοπελαγιανικές τάσεις που επικρατούσαν τότε. Αυτές τόνιζαν την ανάγκη με τις δικές του προσπάθειες να κερδίσει ο άνθρωπος τη σωτηρία του. Οι προσπάθειές του Λούθηρου να τηρήσει με συνεπή σχολαστικότητα τα θρησκευτικά του καθήκοντα προκειμένου να συνάψει φιλικές σχέσεις με το Θεό μόνο νωχελείς δεν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν. Έζησε τη μοναστική ζωή με αυστηρότητα. Τελούσε τα ιερατικά του καθήκοντα. Νήστευε για ολόκληρες μέρες χωρίς να βάζει στο στόμα του ούτε ένα ψίχουλο. Παρά τις ειλικρινείς προσπάθειές του όμως ένοιωθε ότι η αποδοχή του εκ μέρους του Θεού παρέμενε ένα μακρινό όνειρο. Με διάφορους άλλους τρόπους κακουχούσε το σώμα του. Προσπαθούσε με τα καλά έργα που έκανε να ηρεμήσει την ταραγμένη συνείδησή του αλλά όλα εις μάτην. Ο δρόμος της συμφιλίωσης με τον Θεό μέσα από τις προσπάθειες του ανθρώπου και τα δικά του καλά έργα παρέμενε αδιέξοδος. Όλος αυτός ο αγώνας δεν οδηγούσε στο πολυπόθητο αποτέλεσμα. Ο Θεός του έκλεινε το δρόμο ώστε να αναζητήσει την αποκατάστασή του με τον Θεό μέσω ενός άλλου. Μέσω ενός άλλου που ακόμα δεν γνώριζε την επάρκεια του έργου Του και της σταυρικής θυσίας Του για τη δικαίωση του ένοχου αμαρτωλού. Προς το παρόν όμως και προς μεγάλη του απογοήτευση διαπίστωνε ότι δεν μπορούσε να παρουσιάσει στον Θεό αρκετά τέτοια έργα που θα ικανοποιούσαν τη δικαιοσύνη του Θεού. Και πώς θα μπορούσαν τα δικά του έργα να ικανοποιούσουν την άπειρη δικαιοσύνη του Θεού! «Δια των έργων του νόμου δεν θα δικαιωθεί ουδεμία σάρκα ενώπιον του Θεού» διακηρύττει ο λόγος του ίδιου του Θεού! Αυτή την αλήθεια δοκίμαζε τώρα η ψυχή του. Αυτή η εμπειρία πρέπει να γίνει βίωμα σε κάποιο βαθμό, του κάθε ανθρώπου που αναζητάει να γνωρίσει το Θεό. Πρόκειται για τον έλεγχο του Αγίου Πνεύματος, ένα έργο αναγκαίο αν είναι ένας απόγονος του Αδάμ να καταφύγει στο Χριστό και να ευρεθεί εν Αυτώ, μη έχων δική του δικαιοσύνη την δια του νόμου αλλά την δικαιοσύνη δια της πίστεως στον Ιησού Χριστού ο Οποίος μας αγάπησε και παρέδωσε τον εαυτό Του υπέρ ημών (Φιλ. 3:9, Γαλ. 2:20). Ο Λούθηρος επικρίθηκε ότι είχε μια αρρωστημένη συναισθηματική ιδιοσυγκρασία επειδή αγωνιούσε τόσο για να απολαύσει την ειρήνη με τον Θεό. Είναι και αυτή η επίκριση χαρακτηριστικό της εποχής μας όπου δεν γίνεται αντιληπτή η απόλυτη αγιότητα του Θεού και η άκαμπτη δικαιοσύνη Του, ούτε οι απαιτήσεις αυτής της δικαιοσύνης, γι αυτό οι άνθρωποι έχουν τόσο χαλαρό ενδιαφέρον στις σχέσεις τους με τον Θεό. Ή μάλλον να το εκφράσουμε διαφορετικά: γι αυτό οι άνθρωποι είναι τόσο αδιάφοροι στο θέμα της σχέσης τους με το Θεό. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να σωθεί ούτε από τον ίδιο του τον εαυτό, ούτε από οποιονδήποτε άλλον άνθρωπο, ζωντανό ή πεθαμένο. Μάταια λοιπόν ο τρομαγμένος ταξιδιώτης επικαλούνταν κάποια πεθαμένη, την Αγία Άννα, να τον σώσει την ώρα της καταιγίδας, και μάταια τώρα χρησιμοποιούσε τα καλά του έργα να τον σώσουν από τις αμαρτίες του. Σε όλα αυτά να προσθέσουμε πως ο Λούθηρος τηρούσε με επιμέλεια τα «μυστήρια» της Εκκλησίας, κατέφευγε στην εξομολόγηση σε ιερέα και μάλιστα πήγε ταξίδι ακόμα και στη Ρώμη με προσδοκίες να βρει, στην έδρα της Εκκλησίας και στην πόλη με την πλουσιότερη συλλογή λειψάνων, την ειρήνη με τον Θεό. Δεν είναι δύσκολο να μαντέψει κανείς πως απογοητευμένος έφυγε και από εκεί. Ούτε εκεί βρήκε το Θεό.
Επί τέλους ειρήνη με τον Θεό
Ο Θεός όμως δεν θα τον άφηνε να αγωνιά περισσότερο στην αναζήτηση αρμονικών σχέσεων με τον εαυτό Του. Καθώς ο Λούθηρος διάβαζε μια μέρα την Αγία Γραφή, που του είχαν δωρίσει οι συνάδελφοί του, ξαφνιάστηκε με μια φράση του Παύλου στην προς Ρωμαίους (1:17): «Ο δε δίκαιος θα ζήσει δια της πίστεως». Κάτι του ψιθύρισε ότι ίσως αυτή ήταν η απάντηση στα ερωτήματα που τόσα χρόνια τώρα ρωτούσε η ταραγμένη συνείδησή του. Με αργό ρυθμό οδηγήθηκε επιτέλους στη διαπίστωση ότι τη σωτηρία του μπορεί να την αποκτήσει, όχι με τις δικές του προσπάθειες και τα καλά έργα του, τα οποία ποτέ δεν ήταν επαρκή, για να ικανοποιήσουν την άπειρη δικαιοσύνη του Θεού, αλλά με απλή εμπιστοσύνη στη θυσία, που πρόσφερε ο Ιησούς Χριστός με το σταυρικό Του θάνατο. Αυτό, ένοιωσε, ήταν το κανάλι, από το οποίο θα πλημμύριζε τη ζωή του η χάρη του Σωτήρα για την αμαρτία του ανθρώπου. «Αισθάνθηκα, θα έγραφε αργότερα, ότι ξαναγεννήθηκα. Αυτά τα λόγια του αποστόλου Παύλου ήταν για μένα η Πύλη του Παραδείσου».
Αυτός είναι ο τρόπος σωτηρίας και του κάθε ανθρώπου που αναζητά σωτηρία. Βρίσκεις ότι ο Χριστός είναι ο Σωτήρας και εμπιστευόμενος την ψυχή σου σ’ Αυτόν αποκτάς ειρήνη με τον Θεό. Αυτή είναι η διδασκαλία της Αγίας Γραφής. Η θυσία του Χριστού το αποδεικνύει. Εάν η δικαίωσή μας και η σωτηρία μας γίνεται με δικές μας καλοσύνες, τότε για ποιο λόγο να πεθάνει ο Χριστός; Η σταυρική θυσία του Χριστού είχε σκοπό να εξαγοράσει τη δική μας σωτηρία. Αυτό ήταν το σταθερό μήνυμα της Μεταρρύθμισης. Ένα τέτοιο μήνυμα μπορεί να μην αρέσει στις κρατικές Εκκλησίες επειδή τις τοποθετεί στο περιθώριο, μπορεί να μην είναι αρεστό στα ιερατεία επειδή τα καθιστά περιττά αλλά είναι η αλήθεια του Θεού.
