«…στον οίκο τού Θεού, που είναι η εκκλησία τού ζωντανού Θεού, στύλος και στερέωμα της αλήθειας»
A’ Τιμ. 3:15
Η αληθινή Εκκλησία είναι αυτή που τόσο στη διδασκαλία της όσο και στην πρακτική καθημερινή ζωή των μελών της αντικατοπτρίζει το αποστολικό πρότυπο. Δεν νοείται κάτι διαφορετικό. Όταν η Εκκλησία παρεκτρέπεται από την αποστολική πορεία και γραμμή της, οφείλει να αφυπνιστεί και να μετανοήσει. Δεν είναι αδιανόητο μια εκκλησία ή ένας χριστιανός να παρασυρθεί σε πλάνη αλλά είναι αδιανόητο να παραμένει στην πλάνη. Ακόμη είναι δυνατόν για μια εκκλησία ή για τους ανθρώπους της μέσα σ’ αυτήν να έχουν λοξοδρομήσει από την αποστολική γραμμή και όμως μια τέτοια εκκλησία να διατηρεί μια αυτάρεσκη στάση. Όμως η αυταρέσκεια εκ μέρους του ανθρώπου δεν είναι το ίδιο με την ευαρέσκεια εκ μέρους του Θεού. Σε τέτοιες περιπτώσεις μια μεταρρύθμιση καθίσταται αναγκαία. Κλασικό παράδειγμα μιας τέτοιας πνευματικής και δογματικής κατάπτωσης ήταν και η Εκκλησία του μεσαίωνα. Η θλιβερή αποστασία από την αποστολική απλότητα και δογματική καθαρότητα καθιστούσε επιτακτική ανάγκη τη μεταρρύθμιση. Η Εκκλησία κατά τον Παύλο είναι ο στύλος και το στερέωμα της αλήθειας. Αν παύσει να είναι αυτό, έχει ανάγκη από μεταρρύθμιση. Τέτοιες προσπάθειες έγιναν και πριν τη Μεταρρύθμιση του 16ου αιώνα. Ας δούμε λίγα στοιχεία από την ιστορία.
Δέκα περίπου αιώνες είχαν περάσει, αιώνες φθίνουσας πορείας της Εκκλησίας. Κατά τη διάρκεια αυτής της παρακμής σημειώθηκαν σποραδικές προσπάθειες μεταρρύθμισης. Ένας τέτοιος μεταρρυθμιστής ήταν ο Βονιφάτιος που γεννήθηκε στο Devon της Αγγλίας λίγο μετά το 670. Το 720 ο Πάπας τον διόρισε ιεραποστολικό επίσκοπο στη Γερμανία όπου επικρατούσε ακόμη ο παγανισμός. Ο Βονιφάτιος ξεκίνησε να αποδείξει ότι ο Χριστός ήταν πιο δυνατός από τους ειδωλολατρικούς θεούς. Πήγε σε μια πόλη που λεγόταν Geismar, που καυχιόταν σε μια βελανιδιά στην οποία πίστευαν κατοικούσε ο Thor, ο θεός της βροντής. Ο Βονιφάτιος πήρε ένα πέλεκυ, έκοψε το δέντρο και χρησιμοποίησε το ξύλο για να χτίσει μια εκκλησία. Δεν τον χτύπησε κεραυνός από καταιγίδα και αυτό έκανε βαθιά εντύπωση στους κατοίκους της περιοχής. Αργότερα ο Βονιφάτιος εργάστηκε στη Γαλλία κατόπιν αιτήματος των πολιτικών αρχόντων. Η μεταρρύθμιση της Γαλλικής Εκκλησίας ήταν το έργο που του ανατέθηκε και κατόρθωσε να αντιμετωπίσει τις πιο χονδροειδείς περιπτώσεις ανηθικότητας όπως επίσης βελτίωσε τα θέματα διαχείρισης της Εκκλησίας.
Αποτέλεσμα;
Τα αποτελέσματα ήταν πενιχρά. Σαράντα χρόνια αργότερα ο Καρολομάγνος (Γάλλος βασιλιάς) ανησυχούσε για τη χαλαρότητα και την άγνοια της Εκκλησίας στη Γαλλία. Εξέδωσε διατάγματα με τα οποία διέτασσε τον κλήρο να εγκαταλείψει την ανηθικότητα, να μη συχνάζει σε καταγώγια και να αφοσιωθούν στη διδασκαλία της χριστιανικής πίστης. Προκειμένου να βοηθήσει στην επίτευξη του δεύτερου σκοπού ίδρυσε ένα σχολείο στην πόλη Tours και όρισε άνθρωπο της εμπιστοσύνης του ως διευθυντή. Ο διευθυντής, ονόματι Alcuin, γεννημένος στη βόρεια Αγγλία και εκπαιδευμένος στην Υόρκη, επί δέκα χρόνια εκπαίδευε διδασκάλους της χριστιανικής πίστης τους οποίους έστελνε να διδάξουν. Το αποτέλεσμα ήταν μια βελτίωση στα γράμματα σε όλη της Ευρώπη. Όμως αυτές οι προσπάθειες μεταρρύθμισης απέτυχαν να αφήσουν το στίγμα τους, μια μόνιμη επιρροή, επειδή υποστηρίχτηκαν από το κατεστημένο. Εκείνοι που συμμετείχαν ήταν μέρος του προβλήματος γι’ αυτό δεν μπορούσαν να δώσουν μια πραγματική λύση. Σαν παράδειγμα, ενώ ο Καρολομάγνος παρότρυνε το ιερατείο να εγκαταλείψουν την ανηθικότητα, δεν φαίνεται να έβλεπε την ασυνέπεια του γεγονότος ότι και ο ίδιος είχε παντρευτεί και διαζευχθεί τέσσερις φορές και διατηρούσε δεσμούς με τουλάχιστον πέντε παλακίδες. Έτσι μεταρρύθμιση εκ των άνω εξουσιών φαίνονταν καταδικασμένη. Γνήσια μεταρρύθμιση ποτέ δεν θα μπορούσε να επιβληθεί από τον Πάπα ή από αυτοκράτορα. Έπρεπε να έρθει εκ των άνω και εκ των κάτω, δηλαδή από τον Θεό τον ίδιο και από ταπεινούς, φωτισμένους πιστούς.
Η επέμβαση του Θεού
Μια τέτοια αναγκαία μεταρρύθμιση άρχισε στα σοβαρά στις 31 Οκτωβρίου 1517. Εκείνη τη μέρα ο Μαρτίνος Λούθηρος θυροκόλλησε τις 95 γνωστές «Θέσεις» του στην πύλη του καθεδρικού ναού της Βιττεμβέργης. Είναι αληθές ότι ήδη υπήρχαν μεταρρυθμιστικές κινήσεις «εκ των κάτω». Πριν από ενάμιση αιώνα ο John Wycliffe είχε γεννηθεί πιθανόν στο χωριό Wyclliffe στη νότια όχθη του ποταμού Tees. Αυτός έζησε ως φυγάς διαφεύγοντας τους ιεροεξεταστές της Ρώμης. Αυτός αφιέρωσε τη ζωή του στο να δώσει στο λαό της Αγγλίας όλη την Αγία Γραφή στην αγγλική γλώσσα. Μισό αιώνα αργότερα, ο Jan Hus θανατώθηκε από την Ιερά Εξέταση σε αυτό που τώρα είναι Τσεχία. Ο λόγος; Δίδασκε ότι η Γραφή μόνο είναι η πηγή της αλήθειας. Πιστοί σαν αυτούς προετοίμασαν τον δρόμο για τις διακηρύξεις του Λούθηρου, έργο που θα άνθιζε σε εκείνο το υπέροχο έργο του Θεού που ονομάζουμε «Η Μεταρρύθμιση».
Οι 95 Θέσεις του Λούθηρου ήταν βασικά μια διαμαρτυρία κατά των συχωροχαρτιών του Πάπα. Τα τελευταία δέκα χρόνια ο Λούθηρος ήταν καθηγητής της Γραφής στο πανεπιστήμιο της πόλης Wittenberg. Είχαν ήδη ξυπνήσει μέσα του ενδοιασμοί για τη θεολογική ορθότητα των συχωροχαρτιών, σαν αποτέλεσμα αυτών των Βιβλικών μελετών. Αυτό που έφερε τη σύγκρουση ήταν ο χονδροειδής τρόπος με τον οποίο διεξάγονταν τώρα η πώληση αυτών των χαρτιών. Ο Ρωμαιοκαθολικός κλήρος το περιέγραφε ως «το άγιο εμπόριο». Αλλά ο Λούθηρος έβλεπε αυτή την πρακτική σαν κάθε άλλο παρά άγια. Ήταν αναγκαία η Μεταρρύθμιση και προς αυτή την κατεύθυνση οδηγούσε τα γεγονότα η χάρη του Θεού.
Εκμετάλλευση
Ο Λούθηρος ήταν πολύ προβληματισμένος επειδή η μελέτη της Γραφής τον οδηγούσε στο να δει ότι η τιμή με την οποία εξασφαλίστηκε ο ουρανός ήταν το αίμα του Χριστού που χύθηκε στο σταυρό. Ως εκ τούτου η όλη θεολογία των συχωροχαρτιών ήταν εσφαλμένη. Αλλά και η κοινωνική του συνείδηση εξανίστατο. Αναγνώριζε ότι αυτή η σκανδαλώδης πώληση ήταν εκμετάλλευση των φτωχών που έπιανε μόνο και μόνο επειδή ο κόσμος ήταν άκρως δεισιδαίμων. Έτσι εξέφρασε την αντίθεσή του με τη θυροκόλληση των «Θέσεών του». Αλλά η Μεταρρύθμιση δεν ήταν απλά, άλλά ούτε κυρίως διαμαρτυρία κατά της πώλησης των συχωροχαρτιών. Κατά βάθος η Μεταρρύθμιση είχε να κάνει με τον τρόπο που ο αμαρτωλός μπορεί να σωθεί. Η Μεταρρύθμιση ήταν εκ νέου ανακάλυψη του κεντρικού δόγματος του ευαγγελίου – δικαίωση δια της πίστης. Η Εκκλησία του μεσαίωνα δίδασκε μια σωτηρία δια των έργων. Δίδασκε ότι πρέπει να κερδίσεις τη θέση σου στον ουρανό με καλές πράξεις, την αυστηρή εφαρμογή επιτιμίων και δωρεών προς την Εκκλησία. Το αποτέλεσμα ήταν ότι οι άνθρωποι βασάνιζαν τους εαυτούς τους συναισθηματικά, σωματικά και οικονομικά πιστεύοντας πως έτσι θα μπορούσαν να κερδίσουν την αξία που χρειάζονταν. Πράγματι ήταν αναγκαία η Μεταρρύθμιση που έφερε το απλό μήνυμα της ανάπαυσης εν Χριστώ (Ματ. 10:28). Πόση διαφορά ανάμεσα στην Βιβλική διδασκαλία της κατά χάριν σωτηρίας δια της πίστεως στον Χριστό, που φέρνει παρηγοριά και βεβαιότητα σωτηρίας, και στην μεσαιωνική διδασκαλία, που δυστυχώς διαιωνίζεται μέχρι σήμερα, πως ο άνθρωπος μπορεί να κερδίσει τη σωτηρία του βάζοντας τον εαυτό του κάτω από τον ζυγό του νόμου, του κόπου, των εκκλησιαστικών εντολών, που και στο καλύτερό τους δεν μπορούν να δώσουν στον άνθρωπο τη βεβαιότητα της σωτηρίας και την ειρήνη με τον Θεό γιατί απλούστατα είναι ανθρώπινο και εκκλησιαστικό κατασκεύασμα και όχι η αλήθεια της Γραφής. Τι αντίθεση με τη διδασκαλία της Γραφής που διακηρύττει πως λυτρωθήκαμε όχι με αργύριον ή χρυσίον αλλά με το πολύτιμο αίμα του Ιησού ως Αμνού αμώμου και ασπίλου (1 Πέτ. 1:18,19).
Επίκαιρο μήνυμα
Η ίδια αναγκαιότητα υφίσταται και σήμερα. Υπάρχει ανάγκη και στην πατρίδα μας να υπάρξει μια Μεταρρύθμιση ώστε ο λαός μας που έχει τόσο παχυλή άγνοια της Γραφής να διαβάσει το Λόγο του Θεού και να δει πως ο δρόμος σωτηρίας δεν περνάει μέσα από την κρατική Εκκλησία αλλά από την προσωπική και συνειδητή στροφή του ανθρώπου στον Χριστό ως Σωτήρα και επαρκή Λυτρωτή. Έχουμε ανάγκη να κατανοήσουμε πως όχι με τη δική μας υποτιθέμενη αξία και καλοσύνη αλλά με το αίμα του Υιού του Θεού μπορούμε να βρούμε την ειρήνη με τον Θεό. Η σωτηρία δεν είναι δικό μας έργο αλλά τη δεχόμαστε σαν δώρο από τον Θεό. Αυτό είναι το πλέον σημαντικό θέμα στη ζωή μας. Καλούμαστε να δοξάσουμε το Θεό για τα ανεξιχνίαστα πλούτη της χάρης Του. Επειδή τελικά η σωτηρία έχει σαν κύριο σκοπό να δοξάσει το Θεό. Κάθε άλλη εκδοχή της «σωτηρίας» είναι ανθρώπινο εφεύρημα, είναι η θεολογία της ανθρώπινης υπερηφάνειας που αρνείται να αναγνωρίσει την δική της ανεπάρκεια και έτσι αρνείται να στραφεί ως επαίτης μπροστά στη χάρη του Κυρίου. Ο άνθρωπος πάντα θα αγωνίζεται να διατηρήσει την υπερηφάνεια του αλλά το ευαγγέλιο δεν αναγνωρίζει καμία ανθρώπινη αξία παρά μόνο την αξία του Χριστού. Μια αφύπνιση του λαού μας θα σημάνει πως ο κόσμος θα καταλάβει ότι δικαιοσύνη ενώπιον του Θεού δεν επιτυγχάνεται με ανθρώπινη αξία αλλά λαμβάνεται διαμέσου της πίστης σαν δώρο. Κάθε άλλος δρόμος είναι αδιέξοδος. Η αναγκαιότητα για Μεταρρύθμιση παραμένει μια αδήριτη και διαρκής ανάγκη ακόμη και σήμερα.
