Ο πόνος δεν είναι ευχάριστος, αλλά αποτελεί ένα αναπόσπαστο κομμάτι του καθημερινού μας βιώματος. H Αγία Γραφή αναγνωρίζει αυτήν την πραγματικότητα. Στο βιβλίο του Ιώβ διαβάζουμε: «αδύναμος και αβοήθητος γεννιέται ο άνθρωπος και λίγα χρόνια ζει γεμάτα στενοχώριες» (Ιώβ 14:1). «Όλες οι μέρες (του ανθρώπου) είναι πόνος και η ασχολία του είναι η θλίψη ακόμα και τη νύχτα δεν ησυχάζει ο νους του» (Eκκλησιαστής 2:23).
Ποιος ήταν ο πιο καλός, ευσεβής και δίκαιος άνθρωπος που έζησε ποτέ; Ο Ιησούς Χριστός! Ακόμη και Εκείνος όμως, «αν και ήταν Υιός, έμαθε μέσα από τα παθήματά Του την υπακοή» (Εβραίους 5:8). Έμαθε την υπακοή μέσα από τον πόνο. Ο πόνος μας ποτέ δεν είναι μάταιος. Οι Χριστιανοί δεν πορευόμαστε με βάση εξηγήσεις, αλλά με βάση υποσχέσεις και εντολές. Ο Θεός δεν υποσχέθηκε ότι δεν θα βιώσουμε πόνο, απογοήτευση και προβλήματα, αλλά υποσχέθηκε ότι o πόνος μας δεν θα είναι μάταιος και άσκοπος και ότι Εκείνος θα είναι μαζί μας μέχρι τέλους.
Ο Θεός ελέγχει ακόμη και τους εχθρούς μας. Ο διάβολος πρέπει να πάρει άδεια για να φέρει πόνο στη ζωή μας. Ο διάβολος μπορεί να ανεβάσει τη δύναμη της φωτιάς, αλλά ο Θεός ελέγχει τον θερμοστάτη, γνωρίζει τι αντέχουμε (Α΄ Κορινθίους 10:13) και πάντοτε έχει ένα αγαθό σχέδιο για τις ζωές μας (Ρωμαίους 12:2). Δεν υπάρχουν τυχαία γεγονότα στη ζωή μας. Ο Θεός προκαλεί ή επιτρέπει οτιδήποτε συμβαίνει στη ζωή μας. Για αυτό και είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ο Θεός, που μας χάρισε φυσική και πνευματική ζωή, έστειλε τον Χριστό να πεθάνει για τις ανομίες μας και να αναστηθεί για τη δικαίωση μας (Ρωμαίους 4:25). Ο Θεός έχει τον απόλυτο έλεγχο των καταστάσεων και της ζωής μας, είναι μαζί μας και όχι εναντίον μας.
Ο Γάλλος συγγραφέας, Αλμπέρ Καμύ, είχε γράψει ότι «ακόμα κι όταν κάποιος είναι πεπεισμένος για την απελπισία του, πρέπει να δρα σαν να ελπίζει. Ή να αυτοκτονεί. Ο πόνος δεν δίνει δικαιώματα». Πιστεύω ότι αυτή δεν είναι η σωστή προσέγγιση, για αυτό και προτιμώ τη προσέγγιση ενός άλλου γνωστού Γάλλου συγγραφέα, του Αλέξανδρου Δουμά, ο οποίος είπε: «όταν υποφέρεις, να κοιτάς τον πόνο καταπρόσωπο. Θα σε παρηγορήσει ο ίδιος, και θα σου μάθει και κάτι». Για να γίνει όμως αυτό, πρέπει να μην χαραμίσουμε τον πόνο μας, αλλά να διδαχτούμε από αυτόν. Όλοι βιώνουμε πόνο, η στάση μας όμως απέναντι στον πόνο είναι καθοριστική. Προκειμένου να μην χαραμίσουμε τον πόνο μας, καλούμαστε να προχωρήσουμε με βάση τα παρακάτω βήματα.
Α. Συλλογίσου την αιτία του πόνου σου
Η αμαρτία είναι η πανανθρώπινη αιτία δυστυχίας και προβλημάτων. Όταν η αμαρτία εισήλθε στον κόσμο, μπήκε στη ζωή μας και ο πόνος, όπως σήμερα τον γνωρίζουμε. Τα σώματα μας είναι φθαρμένα από τη αμαρτία. Η Γραφή διδάσκει ότι «η κτίση υποτάχθηκε κι αυτή στη φθορά … Ξέρουμε καλά ότι ως τώρα όλη η κτίση στενάζει και κραυγάζει από πόνο σαν την ετοιμόγεννη γυναίκα» (Ρωμαίους 8:20-22). Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι τα σώματα μας, η φύση, ο κόσμος αυτός κουβαλά την κατάρα της αμαρτίας.
Ο πόνος και η λύπη είναι τα δώρα του Θεού που μας υπενθυμίζουν την πραγματικότητα του κόσμου, μέσα στον οποίο ζούμε. Ο πόνος μπορεί να αποτελέσει ένα δώρο της αγάπης του Θεού. Ένα σώμα δεν είναι υγιές, εάν δεν αντιδρά στον πόνο. Και εμείς ως πνευματικά όντα δεν είμαστε υγιείς, εάν δεν αντιδρούμε στον ψυχικό και πνευματικό πόνο στη ζωή μας. Ο πόνος λειτουργεί όπως ο συναγερμός, και μας υπενθυμίζει ότι κάτι είναι στραβό σε αυτή τη ζωή, προστατεύοντας μας παράλληλα από πολλές επικίνδυνες καταστάσεις.
Φαντάζεστε πώς θα ήταν η ζωή μας χωρίς πόνο; Στην Αμερική το λεγόμενο «βιονικό κορίτσι» είναι μία 7χρονη που δεν νιώθει πόνο, νύστα ή πείνα. Η μικρή Ολίβια είναι το μόνο άτομο στον κόσμο που παρουσιάζει και τα τρία συμπτώματα μιας σπάνιας χρωμοσωμικής διαταραχής που ονομάζεται «έλλειψη του χρωματοσώματος 6» με αποτέλεσμα να μη νιώθει πόνο και να αντέχει μέρες ολόκληρες χωρίς ύπνο και τροφή. Το κοριτσάκι αυτό δεν έχει νιώσει ποτέ πόνο, ούτε πείνα, ούτε κούραση. Έχει συνηθίσει πλέον να τρώει, επειδή το κάνει όλος ο υπόλοιπος κόσμος και λαμβάνει ειδική φαρμακευτική αγωγή ώστε να κοιμάται έξι ώρες τη μέρα.«Μία φορά την παρέσυρε ένα αυτοκίνητο για δέκα περίπου μέτρα. Ήταν φρικτό. Στρίγγλιζα και τα άλλα μου παιδιά ούρλιαζαν όταν την είδαμε να βγαίνει στον δρόμο. Όμως η Ολίβια σηκώθηκε σαν να μην τρέχει τίποτα και έτρεξε στην αγκαλιά μου», εξηγεί η μητέρα, συμπληρώνοντας ότι ευτυχώς η μικρή στάθηκε τυχερή και δεν τραυματίστηκε σοβαρά στο συγκεκριμένο ατύχημα.
Συνήθως αποκρινόμαστε στον πόνο με τους παρακάτω τρόπους. Πρώτον, επιχειρούμε να απαλλαγούμε από αυτόν. Δεύτερον, επιδιώκουμε να αντέξουμε τον πόνο ή να ανακουφιστούμε από αυτόν. Η ανακούφιση είναι σημαντική, ειδικότερα όταν ο πόνος κάθε είδους, δεν απομακρύνεται. Κανένας άλλος δε μπορεί να γνωρίζει πόσο πολύ πονάμε, γι’ αυτό είναι σημαντικό να είμαστε ειλικρινείς τόσο με τον Θεό και τον εαυτό μας όσο και με το γιατρό μας ή κάποιον ειδικό για να λάβουμε την καλύτερη δυνατή θεραπεία για τον πόνο μας. Κάθε είδος σωματικού πόνου μπορεί να αντιμετωπιστεί, να ελεγχθεί και να ανακουφιστεί. Είναι δικαίωμα και βασική ανάγκη να αναζητά κανείς βοήθεια για την αντιμετώπιση του πόνου και σε καμία περίπτωση αυτό δε δείχνει προσωπική αδυναμία ή ανικανότητα διαχείρισης του πόνου.
Και οι δύο παραπάνω αντιδράσεις είναι φυσιολογικές και ανθρώπινες. Ο Παύλος είχε φτάσει σε ένα τέτοιο πνευματικό επίπεδο, όπου ακόμη και ο πόνος ήταν υπηρέτης του, επειδή προσέγγιζε τις καταστάσεις όπως επιθυμούσε ο Θεός και αξιοποιούσε την υπερφυσική δύναμη του αναστημένου Χριστού. Εάν επιχειρήσουμε να απαλλαγούμε από τον πόνο, προσεγγίζουμε τον πόνο ως εχθρό. Εάν προσευχηθούμε να αντέξουμε τον πόνο, τότε ο πόνος γίνεται ο αφέντης μας. Εάν όμως χρησιμοποιούμε τον πόνο, τον οποίο ο Θεός δεν απομακρύνει από τη ζωή μας, ενώ Του το ζητούμε, τότε η υπερφυσική δύναμη του Θεού αποκαλύπτεται και φανερώνεται στη ζωή μας.
Β. Αξιοποίησε τον πόνο σου
Στο βιβλίο, «Το τελευταίο αντίο», του Βασίλη Βασιλικού αναφέρεται ότι καθένας πονάει μόνος του…. τη χαρά τη μοιράζεσαι, τον πόνο δεν μπορείς να τον μοιραστείς. Η Αμερικανίδα συγγραφέας Μαίρη Σάρτον, έχει γράψει ότι στη χώρα του πόνου ο καθένας μας είναι μόνος. Κανείς, βέβαια, δεν μπορεί να μοιραστεί κάθε είδος πόνου με τους άλλους, μπορεί όμως να μοιραστεί την εμπειρία του πόνου με τους ανθρώπους γύρω του.
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα που πιστοποιούν την παραπάνω αλήθεια. Γυναίκες που έχουν χάσει τα παιδιά τους, έχουν ενθαρρύνει άλλες μητέρες. Μία γυναίκα μάλιστα ξόδεψε το υπόλοιπο της ζωής της στο να ενθαρρύνει μητέρες που έχασαν τα παιδιά τους σε μικρή ηλικία. Στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, σε μία από τις μεγαλύτερες Ευαγγελικές εκκλησίες, όταν το παιδί του υπευθύνου του Κυριακού σχολείου διαγνώστηκε με σύνδρομο down, ο υπεύθυνος οργάνωσε μία τάξη για παιδιά με ειδικές ανάγκες που σήμερα υπηρετεί πάνω από 300 οικογένειες.
Έχω ακούσει δεκάδες περιπτώσεις όπου ο Θεός επέτρεψε να πάει κάποιος πιστός στο νοσοκομείο, προκειμένου να δώσει την ομολογία του ή να μοιράσει μία Αγία Γραφή σε έναν άλλον ασθενή, με αποτέλεσμα ο τελευταίος να πιστέψει στον Χριστό. Πόσες περιπτώσεις απεξαρτημένων ατόμων δεν γνωρίζουμε, που ενθάρρυναν άλλους να ξεπεράσουν τον εθισμό τους;
Ο Απόστολος Παύλος καλεί τους Χριστιανούς να μην χαραμίσουν τον πόνο τους, αλλά να τον αξιοποιήσουν για να ενθαρρύνουν όσους πονούν. «Ευλογημένος να ΄ναι ο Θεός και Πατέρας του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, Πατέρας που μας ελεεί και Θεός που μας δίνει κάθε είδους ενίσχυση. Αυτός μας ενισχύει σε κάθε μας θλίψη. Έτσι, με τον ίδιο τρόπο που μας ενισχύει ο Θεός, μπορούμε κι εμείς να ενθαρρύνουμε όσους περνούν κάθε είδους θλίψη» (Β΄ Κορινθίους 1:3-4).
Όταν περνάμε μέσα από τον πόνο, μας δίνεται ένα δώρο, καθώς μπορούμε να βοηθήσουμε και να ενθαρρύνουμε άλλους σε αυτή την περίσταση. Ο Θεός χρησιμοποιεί τον πόνο μας, ώστε να βοηθήσουμε άλλους. Ο Θεός μας χρησιμοποιεί για να φέρει τους ανθρώπους πιο κοντά σε Εκείνον που είναι η πηγή της ζωής.
«Όταν δεν μπορούμε πια ν’ αλλάξουμε μια κατάσταση, προκαλούμαστε ν’ αλλάξουμε τον εαυτό μας» σύμφωνα με τον Victor Frankl στο βιβλίο «Man’s Search for Meaning». Όπως λέει και η θυμόσοφη ρήση: «Οι χαρές μας είναι ρηχές. Οι λύπες βαθιές». Ο πόνος είναι μέρος του εκπαιδευτικού προγράμματος του Θεού για να γίνουμε σοφοί.
Ο Θεός, όταν πονάμε, μας προσκαλεί να προσδιορίσουμε και να επανεξετάσουμε την πνευματική μας κατάσταση. O πόνος μας μπορεί να μας οδηγήσει πιο κοντά στον Θεό και να ενδυναμώσει την πίστη μας. O C.S. Lewis έγραψε: «Στη χαρά μας η φωνή του Θεού ακούγεται σαν ψίθυρος. Στον έλεγχο της συνείδησής μας η φωνή Του ακούγεται σαν να συνδιαλέγεται σοβαρά μαζί μας. Στον πόνο μας ο Θεός ακούγεται σαν να βροντοφωνεί. Ο πόνος είναι το μεγάφωνο που ο Θεός χρησιμοποιεί για να ξυπνήσει τον κόσμο από την κωφότητα του». Ο πόνος συχνά μας υπενθυμίζει πόσο πολύ χρειαζόμαστε τον Θεό.
Ένα παράδειγμα του πώς ο Θεός μας φέρνει κοντά Του μέσα από τον πόνο είναι η περίπτωση του Απόστολου Παύλου. Επειδή μεταφέρθηκε στον παράδεισο κι άκουσε λόγια που δεν μπορεί ούτε επιτρέπεται να τα πει άνθρωπος, ο Θεός του έδωσε ένα αγκάθι στο σώμα του, έναν υπηρέτη τού σατανά να τον ταλαιπωρεί, ώστε να μην υπερηφανεύεται. Γράφει ο Παύλος: «Γι’ αυτό το αγκάθι τρεις φορές παρακάλεσα τον Κύριο να το διώξει από πάνω μου. Η απάντησή του ήταν: «Σου αρκεί η χάρη μου, γιατί η δύναμή μου φανερώνεται στην πληρότητά της μέσα σ’ αυτή την αδυναμία σου». Με περισσότερη ευχαρίστηση, λοιπόν, θα καυχηθώ για τις ταλαιπωρίες μου, για να κατοικήσει μέσα μου η δύναμη του Χριστού. Γι’ αυτό χαίρομαι για τα παθήματά μου, για τις βρισιές, τις θλίψεις, τους διωγμούς και τις πιέσεις που πέρασα για χάρη του Χριστού. Γιατί όταν φαίνεται πως έχω χάσει κάθε δύναμη, τότε είμαι πραγματικά δυνατός» (Β΄ Κορινθίους 12:7-10).
Ο Παύλος αλλού γράφει ότι «αφού λοιπόν είμαστε παιδιά, είμαστε και κληρονόμοι· κληρονόμοι μεν του Θεού, συγκληρονόμοι δε του Χριστού· αν συμπάσχουμε, για να γίνουμε και συμμέτοχοι της δόξας Του» (Ρωμαίους 8:17). «Αν υπομένουμε, θα βασιλεύσουμε και μαζί Του· αν Τον αρνούμαστε, κι Εκείνος θα μας αρνηθεί» ( Β΄ Επιστολή προς Τιμόθεον 2:12). «Γι’ αυτό, λοιπόν, δε χάνουμε το θάρρος μας. Μπορεί εξωτερικά να βαδίζουμε στο θάνατο, εσωτερικά όμως, μέρα με την ημέρα, η ζωή μας ανανεώνεται. Γιατί ό,τι προσωρινά ασκεί μια ελαφριά πίεση πάνω μας, μας προετοιμάζει για ολοένα και μεγαλύτερο πλούτο αιώνιας δόξας. Δε στοχεύουμε σ’ αυτά που φαίνονται, αλλά σ’ αυτά που δε φαίνονται· γιατί όσα φαίνονται είναι πρόσκαιρα, ενώ όσα δεν φαίνονται είναι αιώνια» (B΄ Κορινθίους 4:16-18).
Θα ζήσουμε καλύτερα όταν μάθουμε να κυριαρχούμε πάνω στον πόνο και όταν εμποδίσουμε τον πόνο να μας δυναστεύει. «Ο πόνος αυτός καθαυτός είναι απλά πόνος. Αλλά η εμπειρία του πόνου, σε συνδυασμό με την κατανόηση ότι ο πόνος εξυπηρετεί έναν αξιόλογο σκοπό, είναι βάσανο. Το βάσανο μπορεί κανείς να το αντέξει διότι υπάρχει μια αιτία πίσω απ’ αυτό η οποία αξίζει την προσπάθεια. Και τι είναι περισσότερο άξιο του πόνου σου από την εξέλιξη της ψυχής σου;» (Gary Zukav στο βιβλίο “Seat of the Soul”). Δεν μπορώ να επιλέξω πάντοτε εάν θα πονώ, αλλά μπορώ να επιλέξω εάν θα πονώ μόνος μου ή με τον Θεό του σύμπαντος και μπορώ να επιλέξω εάν θα χαραμίσω ή θα αξιοποιήσω τον πόνο μου. Πραγματική χαρά δεν βρίσκεται μόνο στην απουσία του πόνου, αλλά και στην παρουσία του Θεού εν μέσω του πόνου, καθώς αντιλαμβανόμαστε ότι ο πόνος μας δεν είναι μάταιος και άσκοπος.
Ακόμη και όταν πονάμε είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ο Θεός είναι τόσο καλός που ποτέ Του δεν κάνει κακό, και τόσο σοφός που ποτέ Του δεν κάνει λάθη. Η ζωή είναι άδικη, σκληρή και για μερικούς φαντάζει ανελέητη. Ο Θεός όμως, είναι δίκαιος, καλός, γεμάτος χάρη και έλεος. Ο σταυρός του Χριστού δεν απαντά σε κάθε ερώτημα, αλλά αποτελεί την ιδανική απάντηση στο κατά πόσον ο Θεός είναι πραγματικά καλός και ειλικρινά ενδιαφέρεται για εμάς. Ακόμη και ό,τι μισείς περισσότερο στη ζωή σου, ο Θεός το χρησιμοποιεί προκειμένου να σε φέρει πιο κοντά σε Εκείνον, για το καλό σου και τη δόξα Του. Μία παλιά αφρικάνικη ιστορία, διηγείται την ιστορία ενός βασιλιά και του παιδικού του φίλου, ο οποίος σε κάθε περίσταση της ζωής, θετική ή αρνητική, έλεγε «αυτό είναι καλό». Μία μέρα, ο βασιλιάς κι ο φίλος του πήγαν για κυνήγι. Ο φίλος συνήθιζε να ετοιμάζει τα όπλα του βασιλιά.
Εκείνη τη μέρα, έκανε ένα λάθος και, ως αποτέλεσμα, ο βασιλιάς είχε ένα ατύχημα κι έχασε ένα δάχτυλο. Ο φίλος του και πάλι του είπε «αυτό είναι καλό». Ο βασιλιάς του είπε ότι αυτό που συνέβη δεν ήταν καλό και τον έβαλε στη φυλακή, εξοργισμένος από την αντίδραση του. Έναν χρόνο μετά, ο βασιλιάς πήγε για κυνήγι. Κανίβαλοι τον αιχμαλώτισαν και τον μετέφεραν στο χωριό τους. Του έδεσαν τα χέρια και τον έδεσαν σε ένα πάσσαλο. Καθώς ήταν έτοιμοι να τον ψήσουν στη φωτιά, διαπίστωσαν ότι του έλειπε ο αντίχειρας. Όντας προληπτικοί, καθώς πίστευαν στις δεισιδαιμονίες, δεν είχαν ποτέ φάει κάποιον μη αρτιμελή. Όταν τον απελευθέρωσαν, αμέσως πήγε στη φυλακή για να συναντήσει τον παιδικό του φίλο και να του πει ότι είχε δίκιο. Ο βασιλιάς διηγήθηκε με κάθε λεπτομέρεια τι του συνέβη και ζήτησε από τον φίλο του να τον συγχωρέσει. Ο βασιλιάς του είπε ότι δεν ήταν καλό αυτό που έκανε, αλλά ο φίλος του, του είπε ότι ήταν καλό. Ο βασιλιάς απόρησε: «Πώς είναι δυνατόν να ισχυρίζεσαι ότι ήταν καλό που σε οδήγησα στη φυλακή;» O φίλος του απάντησε: «Εάν δεν με είχες βάλει στη φυλακή θα ήμουν μαζί σου».
Τα γεγονότα της ζωής μας, δεν είναι ανεξάρτητα μεταξύ τους, αποτελούν κομμάτια του αγαθού σχεδίου του Θεού για τη ζωή μας. Για να ψήσουμε ένα γλυκό χρειαζόμαστε τουλάχιστον αυγά, ζάχαρη, αλεύρι, λάδι, μπέικιν πάουντερ, και αλάτι. Κάθε ένα από αυτά τα υλικά δεν μπορεί από μόνο του να αποτελέσει μία ευχάριστη γεύση. Στα χέρια της κατάλληλης νοικοκυράς όμως, όλα μαζί μπορούν να μετατραπούν σε ένα νοστιμότατο κέικ. Εάν δώσουμε στον Θεό τις δυσάρεστες εμπειρίες μας, όσο και αν μας έχουν πληγώσει, Εκείνος θα τις χρησιμοποιήσει για το καλό μας, προκειμένου να μορφώσει τον χαρακτήρα του Χριστού μέσα μας και να δοξαστεί μέσα από εμάς (Ρωμαίους 8:28-29).
Ο πόνος μάς αλλάζει και μας επηρεάζει, αλλά δεν χρειάζεται να μας ισοπεδώσει. Αντίθετα, μπορεί να έχει ευεργετική επίδραση πάνω μας. Ο Αϊνστάιν κάποτε είπε: «όταν αποδεχτούμε τα όριά μας, τότε μπορούμε να τα ξεπεράσουμε». Με τη δύναμη και βοήθεια του Θεού μπορούμε να ξεπεράσουμε πολλά από τα όρια που θεωρούμε ότι είναι ανυπέρβλητα. Ο Θεός θέλει πρωτίστως, όχι να μεταμορφώσει τις περιστάσεις μας, αλλά εμάς. Για αυτό ας μην χαραμίσουμε τον πόνο μας, αντίθετα ας επιτρέψουμε στον Θεό να μας δώσει την δύναμη να τον χρησιμοποιήσουμε για τη δόξα Του!
