Πιστεύουμε ότι ο Θεός θα κρίνει τον κόσμο με δικαιοσύνη διά του Ιησού Χριστού1, μπροστά στο βήμα του Οποίου πρέπει όλοι να εμφανιστούν2. Αυτός θα χωρίσει τους δικαίους από τους αδίκους και θα αποκαλύψει τα κρυπτά της καρδιάς3 και θα αποδώσει σε κάθε άνθρωπο κατά τις πράξεις του όσο ζούσε, οπότε οι άδικοι θα απέλθουν σε κόλαση αιώνια, οι δε δίκαιοι σε ζωή αιώνια4.
Εισαγωγή
Το 26ο άρθρο της Ομολογίας Πίστεως της Ευαγγελικής Εκκλησίας της Ελλάδος, μας ενημερώνει για την
«Τελική Κρίση». Είναι ένα από τα δύσκολα θέματα για τους σύγχρονους ακροατές. Θα προτιμούσαμε να μιλούμε για τον Θεό της αγάπης, παρά για έναν Θεό Κριτή. Και φυσικά οι θρησκευόμενοι σπεύδουν να απαντήσουν –μάλιστα, καμιά φορά και με ένα είδος χαιρεκακίας:
- «Ναι, είναι Θεός αγάπης, αλλά είναι και φωτιά που κατακαίει».
- Είναι Θεός «πυρ καταναλίσκον».
Ωστόσο, αυτό που θα ήθελα να δούμε, είναι πως ακόμη και το δόγμα, η βιβλική θεώρηση περί της τελικής κρίσης, είναι και αυτό ένα μήνυμα για την αγάπη του Θεού. Γνωρίζω πως ακούγεται αντιφατικό, αλλά αυτήν την «αντίφαση» τη συναντούμε στις σελίδες της Αγίας Γραφής. Όταν μιλούμε, δηλαδή, για την κρίση του Θεού, στην ουσία μιλάμε για την αγάπη Του Θεού.
Κι έτσι, με αυτό στον νου, θέλω στα λίγα λεπτά αυτής της παρουσίασης, να δούμε πώς η «Τελική Κρίση» είναι –τελικά– πιο κοντά από ό,τι νομίζαμε στην ανθρώπινη σκέψη, και πιο κοντά στο να μας μιλήσει και να μας ελκύσει στην αγάπη του Θεού και να μας κινητοποιήσει να Τον πλησιάσουμε.
«Κρίση», μια όχι και τόσο άγνωστη ιδέα
Καταρχάς, είναι σημαντικό να σκεφτούμε πως η ιδέα της «Τελικής Κρίσης» δεν είναι και μια τόσο άγνωστη ιδέα για τον μέσο άνθρωπο. Ως φαινόμενο συμβαίνει διαρκώς ανάμεσα στους ανθρώπους, δηλαδή δημιουργούν καταστάσεις που μοιάζουν με τελική κρίση. Στον Λόγο του Θεού συναντούμε διαρκώς αυτήν ακριβώς την υπενθύμιση, παροτρύνοντας τους ανθρώπους να αφήνουν στον Θεό την τελική κρίση. Για παράδειγμα, μία από τις περικοπές που περιέχεται στο άρθρο 26 είναι από την Επιστολή προς Ρωμαίους 14:10. Ακούστε τι διαβάζουμε εκεί:
Γιατί λοιπόν εσύ, ο ασθενικός στην πίστη, κατακρίνεις τον αδερφό σου; Κι εσύ ο ισχυρός στην πίστη, γιατί περιφρονείς τον αδερφό σου; Όλοι μας θα σταθούμε μπροστά στο Χριστό, για να δώσουμε λόγο
Εδώ, ο Απ. Παύλος μάς ενημερώνει για δύο πράγματα. Καταρχάς, πως οι άνθρωποι είναι πιο εξοικειωμένοι, από ό,τι νομίζουμε, με την έννοια της κρίσης. Από το πρωί ως το βράδυ επιδίδονται σε αυτήν, ο ένας κρίνει τον άλλον. Κατά δεύτερον, μας λέει να παραιτηθούμε από αυτήν τη θέση της κρίσης που προσπαθούμε να «στήσουμε» στις διάφορες υποθέσεις, θυμίζοντάς μας πως υπάρχει μία θέση, όπου τα πάντα θα κριθούν, δηλαδή η Τελική Κρίση δια Ιησού Χριστού. Ο Λόγος του Θεού είναι γεμάτος με την ίδια ακριβώς υπενθύμιση.
Όπως έλεγε ένας γνωστός ποιμένας: «Συχνά οι άνθρωποι απορρίπτουμε τον θρόνο της Τελικής Κρίσης, επειδή καθημερινά από το πρωί ως το βράδυ στήνουμε για μικρές ή μεγάλες υποθέσεις μας, επιτόπιους θρόνους κρίσης, στους οποίους καθόμαστε και κρίνουμε». Με απλά λόγια, το ότι δε θέλουμε να δεχτούμε την έννοια της Τελικής Κρίσης δε σημαίνει πως μας είναι μια άγνωστη ιδέα ή πρακτική. Την αρνούμαστε, ίσως επειδή δε θέλουμε να την αφήσουμε από τα χέρια μας. Θέλουμε εμείς να κρίνουμε τις υποθέσεις μας.
Και φυσικά δεν είναι κάτι, μονάχα, αρνητικό η εξοικείωση με την έννοια της κρίσης. Ελπίζω συχνά να νιώθουμε πως υπάρχουν στιγμές στην ανθρώπινη ιστορία για τις οποίες θα ευχόμασταν, θα απαιτούσαμε την Τελική τους Κρίση, να αποδοθεί δηλαδή δικαιοσύνη σε αυτά για τα οποία νιώθουμε οργή και ένα αίσθημα αδικίας να μας πνίγει. Μια και το άρθρο αναφέρεται στην κόλαση, υπάρχουν πράγματα, πράξεις, συνθήκες, αδικίες που έχουμε συναντήσει στην ανθρώπινη ιστορία, που θα ήθελες όχι απλώς να καούν, αλλά να καίγονται.
Η αγάπη της αλήθειας
Συνεπώς, δε μας είναι και τόσο άγνωστη η ιδέα της Τελικής Κρίσης. Όμως ένα βήμα πιο κοντά στην Τελική Κρίση και στην κατανόησή της είναι το να δούμε πως ακόμη και αυτή η αλήθεια είναι μια διακήρυξη της αγάπης του Θεού. Η διατύπωση του άρθρου 26 «Περί της Κρίσεως» ίσως δε βοηθά. Ακούστε τι μας λέει:
…θα αποδώσει σε κάθε άνθρωπο κατά τις πράξεις του, όσο ζούσε, οπότε οι άδικοι θα απέλθουν σε κόλαση αιώνια, οι δε δίκαιοι σε ζωή αιώνια.
Δίνει την αίσθηση πως το κριτήριο της καταδίκης ή της δικαίωσης είναι οι πράξεις του ανθρώπου, η διαγωγή του. Φυσικά, όπως και με τον Λόγο Του Θεού λέμε πως πρέπει να αναζητούμε την αλήθεια υπό το φως ολόκληρης της Γραφής, παρομοίως κι εδώ –αν και η μεταξύ τους ποιότητα είναι τελείως διαφορετική– το κάθε άρθρο φωτίζεται από το σύνολο της Ομολογίας Πίστης. Έτσι, νωρίτερα στα άρθρα Περί Δικαίωσης και Σωτηρίας έχει αποκλείσει οποιαδήποτε ερμηνεία που υποστηρίζει πως τελικά κρινόμαστε για το πόσο καλά τα πήγαμε ή τα καταφέραμε στη διαγωγή μας.
Αντιθέτως, ο Λόγος του Θεού μάς τονίζει ξανά και ξανά πως η καταδίκη ή η δικαίωση εξαρτώνται ολοκληρωτικά από την απόρριψη ή αντίστοιχα από την αποδοχή του Ευαγγελίου. Μάλιστα, το άρθρο περιλαμβάνει τα εδάφια τα οποία μας μιλούν για αυτήν την τόσο βασική λεπτομέρεια. Στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη συναντούμε τα εξής λόγια:
Όσοι έχουν πράξει δίκαια στη ζωή τους, θ’ αναστηθούν για να λάβουν μέρος στην καινούρια ζωή· κι όσοι έπραξαν φαύλα έργα, θ’ αναστηθούν για ν’ αντιμετωπίσουν την καταδίκη.
Μοιάζει σαν να μας λέει πως το πόρισμα της Τελικής Κρίσης εξαρτάται από τις πράξεις μας. Όμως ακούστε πώς ξεκινά αυτά τα λόγια ο Ιησούς, τέσσερα εδάφια νωρίτερα:
Σας βεβαιώνω πως όποιος δέχεται τα λόγια μου και πιστεύει σ’ αυτόν που με έστειλε, έχει κιόλας την αιώνια ζωή και δεν θα αντιμετωπίσει την τελική κρίση, αλλά έχει κιόλας περάσει από το θάνατο στη ζωή.
Το μόνο κριτήριο της Τελικής Κρίσης είναι η αποδοχή ή η απόρριψη των λόγων του Ιησού, δηλαδή του ίδιου του Ευαγγελίου. Το μόνο κριτήριο γίνονται τα «καλά νέα» και το τι κάνεις με αυτά. Το μόνο κριτήριο είναι η αγάπη Του και τι κάνεις απέναντι σε αυτήν την αγάπη.
Και το συγκεκριμένο σημείο δεν είναι το μοναδικό στο οποίο διακηρύττεται αυτή η αλήθεια. Στη Β΄ Επιστολή προς Θεσσαλονικείς του Απ. Παύλου, μια επιστολή που μιλά όσο καμία άλλη για την Τελική Κρίση και τη Δευτέρα Παρουσία, συναντούμε τα εξής λόγια στο 1:6-8:
Πραγματικά, είναι δίκαιο για το Θεό ν’ ανταποδώσει θλίψεις σ’ όσους σας θλίβουν, και ν’ απαλλάξει και εσάς και εμάς από κάθε θλίψη. Αυτό θα γίνει όταν ο Κύριος Ιησούς φανερωθεί από τον ουρανό με τη συνοδεία των ισχυρών αγγέλων του με πύρινη φλόγα, για να τιμωρήσει όσους δε γνωρίζουν5 το Θεό και δεν υπακούν στο ευαγγέλιο του Κυρίου μας Ιησού Χριστού
Η Τελική Κρίση και η αποφυγή της είναι απόλυτα συνδεδεμένη με την ανταπόκριση στο Ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού. Ίσως θα περιμέναμε να λέει πως θα τιμωρήσει όσους δεν υπακούν στο Νόμο του Θεού, τις Δέκα Εντολές, όμως εδώ μας μιλά για την υπακοή στο Ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού.
Μάλιστα, στο αμέσως επόμενο κεφάλαιο συναντούμε μία από τις όμορφες διακηρύξεις του Ευαγγελίου και τον λόγο για τον οποίο μπορούμε να μιλούμε για αγάπη, ενώ ασχολούμαστε με την Τελική Κρίση:
Με κάθε είδους άνομα κι απατηλά μέσα θα παρασύρει όσους βαδίζουν προς την καταστροφή, επειδή την αγάπη της αλήθειας ουκ εδέξαντο εις το σωθήναι αυτούς.
Β΄ Θεσ. 2:10
Δηλαδή, επειδή δεν δέχθηκαν την αγάπη της αλήθειας, για να σωθούν. Στα αυτιά του σύγχρονου ανθρώπου η φράση αυτή ακούγεται οξύμωρη. Πώς μπορούμε να μιλούμε για αλήθεια και αγάπη; Μιλούμε για: σκληρή αλήθεια, γυμνή αλήθεια, πικρή αλήθεια, αλλά ποτέ δεν μιλούμε για την αγάπη της αλήθειας. Στις καλύτερες των περιπτώσεων, θα πούμε: «Σου λέω την αλήθεια με αγάπη», αλλά όχι «την αγάπη της αλήθειας». Η «αγάπη της αλήθειας» είναι το αποκλειστικό προνόμιο του Ευαγγελίου και της Τελικής Κρίσης, που βασίζεται με τη σειρά της στο Ευαγγέλιο.
Το Ευαγγέλιο είναι η διακήρυξη της αλήθειας για την ανθρώπινη κατάσταση. Ο άνθρωπος δεν είναι δίκαιος και δεν μπορεί να πράξει δικαιοσύνη. Κάθε άνθρωπος είναι ένοχος καταδίκης απέναντι στον Θεό και έστω σε έναν συνάνθρωπο. Το Ευαγγέλιο, όμως, είναι παράλληλα και η διακήρυξη της άνευ όρων αγάπης του Θεού για τον άνθρωπο. Ο μόνος δίκαιος άνθρωπος στη Γη σταυρώνεται ως κατάδικος. Στον σταυρό, τον εαυτό μας τον βλέπουμε σε καθρέφτη, έτσι ώστε ο κατάδικος άνθρωπος να διακηρυχθεί δίκαιος εν Χριστώ, καταλογιζόμενος την υπακοή και τη δικαιοσύνη του Χριστού.
Ασφαλώς και ο Θεός είναι «πυρ καταναλίσκον», φωτιά που κατακαίει και κατατρώει, όμως το ξέσπασμα αυτής της οργής έπεσε επάνω στον Χριστό, γι’ αυτό και είναι ο μόνος αληθινός και ικανός Κριτής, και δεν μπορούμε να μην έχουμε στον ορίζοντά μας αυτήν την αγάπη της αλήθειας, όταν μιλούμε για Τελική Κρίση.
Η Τελική Κρίση και η καταδίκη στην κόλαση είναι η συνέπεια της άρνησης αυτής της αγάπης της αλήθειας. Είναι η άρνηση του ίδιου του Χριστού, είναι η άρνηση της ίδιας της αγάπης. Το περιεχόμενο της Τελικής Κρίσης είναι η αγάπη του Θεού και το πώς ο άνθρωπος στέκεται απέναντι σε αυτήν την αγάπη. Στην Τελική Κρίση η καταδίκη δεν είναι τίποτα παραπάνω από το αποτέλεσμα της άρνησης αυτής της αγάπης της αλήθειας, δηλαδή μια ζωή χωρίς τον Χριστό. Ακούστε πώς το περιγράφει ο Απ. Παύλος, και πάλι στους Θεσσαλονικείς:
Αυτοί θα τιμωρηθούν μ’ αιώνιο όλεθρο, μακριά από το πρόσωπο του Κυρίου κι από την ένδοξη μεγαλοπρέπειά του.
Επίλογος
Κλείνοντας, μια και είπαμε πως ο στόχος της Τελικής Κρίσης είναι να μας φέρει πιο κοντά στον Χριστό, το ερώτημα της Τελικής Κρίσης είναι: «Τελικά τι θα κάνεις με τον Χριστό;». Θα πλησιάσουμε τον Θεό, που είναι «φωτιά που κατακαίει» και θα αφήσουμε την αγάπη της αλήθειας του Ευαγγελίου να μας ζεστάνει και να μας καθαρίσει;
Πιστεύουμε ότι ο Θεός θα κρίνει τον κόσμο με δικαιοσύνη διά του Ιησού Χριστού1, μπροστά στο βήμα του οποίου πρέπει όλοι να εμφανιστούν2. Αυτός θα χωρίσει τους δικαίους από τους αδίκους και θα αποκαλύψει τα κρυπτά της καρδιάς3, και θα αποδώσει σε κάθε άνθρωπο κατά τις πράξεις του όσο ζούσε, οπότε οι άδικοι θα απέλθουν σε κόλαση αιώνια, οι δε δίκαιοι σε ζωή αιώνια4.
Βιβλιογραφικές αναφορές
- Δαν. 12:2, Ματθ. 25:46, Ιωάν. 5:29, B΄ Τιμ. 4:1
- Ματθ. 25:32, Ρωμ. 14:10, Πράξ. 17:31
- Ματθ. 13:49, Iωάν. 5:29
- Ματθ. 25:46, Αποκ. 20:12-15
- Στο αρχαίο κείμενο έχουμε τον ρηματικό τύπο «μή ειδωσι», που καλύτερα αποδίδεται «δεν γνωρίζουν», παρά «δεν σέβονται».
