Σύμφωνα με την Ομολογία Πίστης της Ε.Ε.Ε., η πραγματικότητα της ενανθρώπισης του Θεού και το έργο του Χριστού αποτελεί ένα ανεπανάληπτο γεγονός και ένα ασύλληπτο μυστήριο, όχι μόνο γιατί αποκαλύπτει την επιθυμία του Θεού να υπηρετήσει και να σώσει την ανθρωπότητα, αλλά επίσης και γιατί αποκαλύπτει και την απροθυμία της ανθρωπότητας να πλησιάσει τον Θεό. Με την έλευση και το έργο του Χριστού συνειδητοποιούμε ότι δεν είμαστε εμείς που προσεγγίζουμε το απρόσιτο θείο φως Του, αλλά αντίθετα είναι το απόλυτο φως που διεισδύει στο ακατανόητο σκοτάδι μας. Το έργο του Χριστού αποκαλύπτει ότι δεν είμαστε εμείς που εκζητούμε τον Ιησού της ιστορίας, για να σχετιστούμε με τον Θεό της αιωνιότητας, αλλά είναι αντίθετα Εκείνος ο άπειρος και αιώνιος Θεός που εισβάλλει στον χώρο και τον χρόνο, για να μας αντιμετωπίσει πρόσωπο με πρόσωπο στο πρόσωπο του Χριστού. Ξανά και ξανά λοιπόν επιβεβαιώνεται ότι η συμφιλίωση μεταξύ Θεού και ανθρωπότητας επιτυγχάνεται αποκλειστικά με την πρωτοβουλία του Θεού μέσα από το έργο του Χριστού.
Το έργο του Χριστού για την αμαρτωλή ανθρωπότητα είναι όντως τα πιο όμορφα νέα… Και αυτό όχι μόνο γιατί ο Χριστός προσέλαβε την ανθρώπινη σάρκα, για να την λυτρώσει από την αμαρτία, αλλά επίσης γιατί το έργο του Χριστού σχετίζεται και με την αποκάλυψη και τη γνώση περί Θεού και κατά συνέπεια με τη γνώση του θελήματος του Θεού. Διαβάζουμε στο πρώτο σημείο του 10ου άρθρου τα εξής:
1 Πιστεύουμε ότι ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός μάς αποκάλυψε (Άρθρο 4°) τον Πατέρα με τον λόγο και το πνεύμα Του [43]1, κάνοντας σε μας γνωστό το πλήρες θέλημα του Θεού [44]2
Το έργο του Χριστού συνδέεται με την αποκατάσταση της διεφθαρμένης (από την αμαρτία) ανθρώπινης συλλογιστικής για τη γνώση του προσώπου και του χαρακτήρα του Θεού. Μέσα στα κείμενα του ευαγγελίου γίνεται προφανές ότι ο Χριστός ήρθε να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα σε αυτά που νομίζουμε ότι γνωρίζουμε για τον Θεό και σε αυτά που πράγματι ισχύουν για το πρόσωπο και τον χαρακτήρα του Θεού. Ο Ιωάννης Καλβίνος επιβεβαίωσε αυτήν τη δυναμική του έργου του Χριστού, όταν είπε ότι η ενανθρώπιση και το έργο του Χριστού προκάλεσε και προκαλεί επιστημολογική αναταραχή στην αμαρτωλή ανθρωπότητα, καθώς αμφισβητεί τη φύση της ανθρώπινης γνώσης, αλλά και τους μηχανισμούς με τους οποίους αυτή η γνώση παράγεται. Η ενανθρώπιση του Θεού γκρεμίζει τα στεγανά της ανθρώπινης επιστημολογίας και είναι ένας ισχυρός δυναμίτης για δύο λόγους: γιατί αφενός εκθέτει τους επαναστατικούς συλλογισμούς της αμαρτωλής ανθρωπότητας προς τον Θεό, αλλά αφετέρου γιατί αποκαλύπτει στην ανθρωπότητα τη σωστή γνώση για το ποιος είναι πράγματι ο Θεός.
Ο άνθρωπος είναι το μοναδικό ον το οποίο δημιούργησε ο Θεός κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσίν Του, και σε αυτήν την αιτία οφείλεται η δίψα που υπάρχει βαθιά μέσα στην ψυχή του να γνωρίσει τον Δημιουργό του. Αυτή η γνώση όμως καθίσταται αδύνατη και ανέφικτη, ακριβώς γιατί η ανθρώπινη γνώση και συλλογιστική χρειάζεται να απολυτρωθεί. Κανείς άνθρωπος τελικά δεν μπορεί να γνωρίσει τον Θεό χωρίς τη θεία αποκάλυψη. «Άνευ Θεού μη γινώσκεσθαι Θεόν», θα μας πει ο Πατέρας της Εκκλησίας Ειρηναίος. Δηλαδή, «Χωρίς τον Θεό δε γνωρίζεται ο Θεός».
Ο Χριστός είναι πλήρως Θεός και πλήρως άνθρωπος, και προσφέρει στην ανθρωπότητα το δώρο της θείας αυτογνωσίας. Ο Χριστός, με αυτήν την αποκάλυψη του Θεού, έρχεται να προκαλέσει τους ακροατές κάθε εποχής, καθώς εισηγείται ότι ο τριαδικός Θεός μπορεί να γίνει γνωστός μόνο δια του Υιού. Αυτό διαβάζουμε και στο Ευαγγέλιο του Ματθαίου 11:27:
Κανένας δε γνωρίζει πραγματικά τον Υιό, παρά μόνον ο Πατέρας· ούτε τον Πατέρα Τον ξέρει κανείς πραγματικά, παρά μόνο ο Υιός, καθώς κι εκείνος στον οποίο θέλει ο Υιός να Τον φανερώσει.
Τι είδους αποκάλυψης και γνώσης είναι όμως αυτή που προσφέρει ο Χριστός; Η έννοια της γνώσης στην Αγία Γραφή έχει έναν πολύ διαφορετικό προσανατολισμό και δηλώνει κάτι περισσότερο από απλή μετάδοση πληροφοριών. Ο Υιός του Θεού ήρθε να μοιραστεί μαζί μας τη γνώση του για τον Θεό, τον Πατέρα Του. Ήρθε, με άλλα λόγια, να μας συμπεριλάβει στη βιωματική, σχεσιακή γνώση του Πατέρα μέσω του Αγίου Πνεύματος. Ήρθε για να μοιραστεί την οικειότητα που χαρακτηρίζει τη γνώση Τους μεταξύ Τους. Αυτό όμως σημαίνει ότι ο Θεός δεν μπορεί να γίνει γνωστός έξω από την αποκάλυψή Tου στον Χριστό. Oτιδήποτε ή οποιοσδήποτε που δεν είναι Θεός δεν μπορεί να κάνει γνωστό τον Θεό. Ο Υιός ήρθε για να κάνει τον Πατέρα Του γνωστό μέσω του Αγίου Πνεύματος, και τίποτα δε θα εμπόδιζε τον στόχο Του –ούτε η ταπείνωση, ούτε η γυμνότητα, ούτε η θλίψη, ούτε ο θάνατος, ούτε η ίδια η κόλαση.
2 Και ότι για τη σωτηρία μας εκπλήρωσε «πάσαν δικαιοσύνην» [45]3
Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής Του από τη Βηθλεέμ έως τον Γολγοθά, ο Χριστός προχώρησε σε πράξεις αναδημιουργίας, δικαιώνοντας και αγιάζοντας την καταδικασμένη και διεφθαρμένη ανθρωπότητα μέσα στα πλαίσια της δικής Του δίκαιης και άγιας ζωής. Το να ομολογήσουμε αυτό που αναφέρεται στο επόμενο σημείο του 10ου άρθρου, ότι η ζωή του Κυρίου μας εκπλήρωσε τη δικαιοσύνη, σημαίνει κάτι πολύ περισσότερο από το να πούμε μόνο ό,τι η ζωή Του ήταν υποδειγματική. Ο Χριστός όντως εκπλήρωσε πάσα δικαιοσύνη, και αυτό σημαίνει ότι η ζωή που έζησε ενώπιον του Θεού Πατέρα ήταν μια ζωή που την έζησε στη θέση μας και για λογαριασμό μας. Όταν ενωνόμαστε με τον Χριστό, οικειοποιούμαστε τη ζωή που ο Ιησούς έζησε και μετέχουμε στη ζωή που ο Ιησούς έζησε για μας και για τη σωτηρία μας. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο Ιησούς, ως έσχατος Αδάμ, είναι Αυτός που προσέλαβε την ανθρώπινη φύση μας για να μας αναδημιουργήσει στην εικόνα του Θεού, καθώς ο Ίδιος είναι η εικόνα του αόρατου Θεού, όπως διαβάζουμε στην Κολ. 1:15,19. Αυτός λοιπόν ο έσχατος και ζωοδότης Αδάμ αντιμετώπισε και προκάλεσε τον πειρασμό, σε αντίθεση με τον πρώτο Αδάμ και κατά συνέπεια σε αντίθεση με εμάς, που ενδώσαμε στον πειρασμό (Λουκ. 4: 1-13). Ο έσχατος Αδάμ εκπλήρωσε τον νόμο, σε αντίθεση με εμάς που εναντιωθήκαμε στον νόμο του Θεού (Ματθ. 5:17). Ο έσχατος Αδάμ επίσης αγάπησε τους εχθρούς Του, σε αντίθεση με εμάς που τους μισήσαμε (Λουκ. 22:50-51). Ο έσχατος Αδάμ εμπιστεύτηκε τον Πατέρα, σε αντίθεση με εμάς που Τον προδώσαμε (Ιωάν. 11:40-42). Ο έσχατος Αδάμ, ακόμη αν και βρέθηκε στην απόλυτη θλίψη, ζήτησε το θέλημα του Πατέρα, σε αντίθεση με εμάς που πάντοτε βάλαμε σε πρώτη θέση το δικό μας θέλημα (Λουκ. 22: 39-45). Το συμπέρασμα όλων αυτών είναι ότι ο Λόγος έγινε σάρκα, για να «εκπληρώσει κάθε δικαιοσύνη» (Ματθ. 3:15), τη δικαιοσύνη που χρωστούσαμε και χρωστάμε στον Θεό, αλλά ποτέ δεν την εκπληρώσαμε.
Ο Ιησούς τα έκανε όλα αυτά, πρωτίστως όχι για να μας δώσει ένα παράδειγμα που πρέπει να ακολουθήσουμε, καθώς αυτό θα είχε ως συνέπεια να στρέψει την πίστη μας στον εαυτό μας, έτσι ώστε να προσπαθήσουμε επίμονα να Τον μιμηθούμε με τις δικές μας ηθικές δυνάμεις και αποφασιστικότητα. Η μίμηση του Χριστού δεν μπορεί ποτέ να επιτύχει τη δικαιοσύνη του Θεού, διότι οι άνθρωποι δεν έχουν ζωή στην αυτονομία τους, είναι νεκροί στην αμαρτία και τα παραπτώματα, όπως θα διαβάσουμε στην Επιστολή προς Εφεσίους, κεφάλαιο 2. Η ζωή του χριστιανού μπορεί να είναι μίμηση του Χριστού (“imitatio Christi”), μόνο επειδή είναι πρώτα μια μετοχή στον ίδιο τον Χριστό (“participatio Christi”). Καθώς μετέχουμε στη ζωή του Χριστού, η δικαιοσύνη Του καταλογίζεται σε εμάς, με αποτέλεσμα να δικαιωθούμε σε Αυτόν. Καθώς μετέχουμε στον Χριστό, μετέχουμε ενεργά στην αγιότητα, στην υπακοή, στην προσευχή, στη λατρεία και στην πίστη του Μεσίτη μας. Η αγιότητά μας είναι η μετοχή στη δική Του αγιότητα. Η υπακοή μας στον Πατέρα απορρέει από τη μετοχή μας στην υπακοή του Χριστού. Ακόμα και η πίστη μας οφείλεται στη δική Του πιστότητα σε εμάς. Ο Ιησούς έζησε τη ζωή μας, για να μπορέσουμε να μετέχουμε και να ενωθούμε με τη δική Του. Δε ζητάει τίποτα από εμάς που δεν έχει ήδη επιτύχει για εμάς και σε εμάς.
Το έργο του Χριστού όμως συντελείται και μέσα από τον θάνατό Του. Στα τελευταία σημεία του 10ου άρθρου διαβάζουμε: Ο Χριστός…
3 Πρόσφερε τον Εαυτό Του πλήρη θυσία επάνω στον Σταυρό [46]4, ικανοποίησε τη θεία δικαιοσύνη, έκαμε ιλασμό υπέρ των αμαρτιών ολόκληρου του κόσμου και μας συμφιλίωσε με τον Πατέρα[47]5
Ο Χριστός στον Σταυρό πέθανε τον δικό μας θάνατο, τιμωρήθηκε για τις δικές μας αμαρτίες και ικανοποίησε τη θεία δικαιοσύνη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι ζωτικής σημασίας να μιλήσουμε επίσης για την παθητική υπακοή του Χριστού, στην οποία παρέδωσε τον Εαυτό Του στη θεϊκή ετυμηγορία, προκειμένου να γίνει ιλασμός και εξιλέωση για την αμαρτία της ανθρωπότητας. Πρόσφερε τον Εαυτό Του και πέθανε στη θέση μας, και αυτό σημαίνει ότι υπέβαλε τον Εαυτό Του στην απόρριψη (Ησα. 53:3), στον εξευτελισμό (Λουκάς 22: 63-65), στον ατιμωτικό θάνατο (Φιλιπ. 2: 8, Α΄ Πέτ. 2:24), στην ίδια την οργή του Θεού ενάντια στην αμαρτία (Ρωμ. 5:8-9). Προσέφερε τον Εαυτό Του πλήρη θυσία, για να απομακρυνθούν οι αμαρτίες μας «όσο η απέχει η Δύση από την Ανατολή» (Ψαλμ. 103:12). Ο Ιησούς θυσιάστηκε στη θέση μας ως αντικαταστάτης μας, για να γίνει Αυτός ιλασμός υπέρ των αμαρτιών μας (Α΄ Ιωάν. 2:2).
Κάποιοι από εμάς ενδεχομένως να σκεφτόμαστε ότι μια τέτοια τιμωρία δικαιολογείται, μόνο αν κάποιος έχει κάνει μια ειδεχθή πράξη. Στην Επιστολή προς Γαλατάς, στο 3:13, θα διαβάσουμε ότι με τη θυσία Του,
Ο Χριστός μάς εξαγόρασε από την κατάρα του νόμου, αφού έγινε Αυτός κατάρα για χάρη μας. Γιατί είναι γραμμένο: Καταραμένος όποιος κρεμιέται πάνω σε ξύλο.
Το συγκλονιστικό με αυτά τα εδάφια είναι ότι συνδέουν τη σταυρική θυσία και την κατάρα που προκύπτει από την παραβίαση του νόμου με το πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Το ερώτημα που προκύπτει είναι το εξής: Μα πώς είναι δυνατόν ο άγιος Θεός να ενσαρκώνεται και να πεθαίνει σαν ένας καταραμένος άνθρωπος;
Δυσκολευόμαστε να σκεφτούμε ότι ο Χριστός τιμωρήθηκε επάνω στον Σταυρό…, γιατί τις περισσότερες φορές, όταν σκεφτόμαστε τη σταυρική θυσία του Χριστού, θεωρούμε ότι ο Χριστός πέθανε επάνω στον Σταυρό, προκειμένου να μας δείξει τη θυσιαστική δύναμη της αγάπης του Θεού Πατέρα. Και αυτό βέβαια είναι αλήθεια. Ο Σταυρός του Χριστού είναι βασική έκφραση της αγάπης του Θεού. Η αγάπη του Θεού όντως έφτασε μέχρι τον θάνατο, και αυτή η αλήθεια θα πρέπει να σε κάνει να αισθάνεσαι ασφαλής κοντά Του. Όμως την ίδια στιγμή ο Χριστός πάνω στον Σταυρό πέθανε στη δική μας θέση, τιμωρήθηκε με τη δική μας τιμωρία και πέθανε τον δικό μας θάνατο, προκειμένου εμείς να δικαιωθούμε ενώπιον του Θεού και να συμφιλιωθούμε μαζί Του εξαιτίας της τέλειας θυσίας του Χριστού.
Όμως σε αυτό το σημείο θα πρέπει να διερωτηθούμε για το είδος του θανάτου που βίωσε ο Χριστός επάνω στον Σταυρό;
Σήμερα πολλοί χριστιανοί προσπαθούν να μετριάσουν το μυστήριο και τη σοβαρότητα του θανάτου του Χριστού, υποστηρίζοντας ότι πέθανε μόνο ως προς την ανθρώπινη φύση Του, αλλά όχι ως προς τη θεϊκή. Ένας τέτοιος διαχωρισμός όμως είναι επικίνδυνος και ενδέχεται να μας οδηγήσει στο ιστορικό λάθος του Νεστοριανισμού, που επιχείρησε να αποσυνδέσει τη θεϊκή και την ανθρώπινη φύση του Χριστού. Η συγκλονιστική διακήρυξη της Αγίας Γραφής είναι ότι το πρόσωπο που πέθανε για εμάς στον Γολγοθά δεν ήταν άλλος από τον ενσαρκωμένο Θεό Υιό. Αυτή η βιβλική αλήθεια δε σημαίνει ότι ο Θεός Υιός έπαψε να υπάρχει, έστω και προσωρινά; Φυσικά και όχι, καθώς η Αγία Γραφή δεν ταυτίζει ούτε τον θάνατο των απλών ανθρώπων με τη διακοπή της ύπαρξής τους, πόσο μάλλον τον θάνατο του Θεού Υιού, ο Οποίος έχει ζωή στον Εαυτό Του. Τότε τι σημαίνει ότι πέθανε ο Χριστός στον Γολγοθά; Η απάντηση είναι ότι πέθανε τον θάνατο στον οποίο υπόκεινται οι αμαρτωλοί άνθρωποι: Ο Χριστός βίωσε τον σωματικό θάνατο στον διαχωρισμό της ψυχής Του από το σώμα Του. Ταυτόχρονα όμως ο Χριστός βίωσε και τον πνευματικό θάνατο, με τη μορφή της βασανιστικής αποξένωσης από την τριαδική κοινότητα, η οποία αποτυπώθηκε στη συγκλονιστική κραυγή του Χριστού, «Θεέ Μου, Θεέ Μου, γιατί Με εγκατέλειψες;» (Ματθ. 27:46). Ο Θεός Υιός πέθανε στον Γολγοθά και ο Θεός Πατέρας είδε τον θάνατο του αγαπητού Του Υιού. Αυτή η ομολογία του θανάτου του Θεανθρώπου, ωστόσο, δεν είναι το τέλος της πίστης, αλλά η αρχή της αληθινής πίστης: Γιατί στον Σταυρό ο Χριστός θανατώνει όλες τις ψεύτικες ιδέες περί Θεού και, καθώς εκπνέει την τελευταία Του πνοή, αποκαλύπτει έναν Θεό που ξεπερνά τα πιο τολμηρά όνειρά μας!
Βιβλιογραφικές Αναφορές
- 43. Ιωάν.17:6-8 , Ιωάν.14:9-10
- 44. Ματθ. 6:10, Ματθ. 18:14, Ιωάν.1:18, Ιωάν.4:34
- 45. Ρωμαίους 8:3-4, Ρωμαίους 3:24-26
- 46. Ιωάν.19:30, Εβρ. 9:12, Εβρ. 19:11,12,14,
- 47. Α΄Ιωάν.4:10 47. Β΄Κορ.5:18-19, Εφεσ. 2:16
