“Mόνο η Αγία Γραφή” (sola Scriptura)

Σύμφωνα με τη Ρωμαιοκαθολική και την Ορθόδοξη παράδοση, η εκκλησία είναι ανώτερη της Αγίας Γραφής (ΑΓ), επειδή οι Οικουμενικές Σύνοδοι αποφάσισαν ποια βιβλία θα συμπεριλαμβάνονται στον κανόνα της Βίβλου. Συνεπώς, μόνο η εκκλησία μπορεί σωστά να ερμηνεύει την ΑΓ. Ως αποτέλεσμα, κατά τον μεσαίωνα δεν επιτρεπόταν στους απλούς πιστούς να κατέχουν και να μελετούν στη γλώσσα τους την ΑΓ. Η θρησκευτική διαμαρτύρηση του 16^ου αιώνα, με πρωτεργάτη τον Λούθηρο, απάντησε πως η απόλυτη και τελική εξουσία ανήκει στην ΑΓ και μόνο.¹

Tι σημαίνει το Mόνο η Αγία Γραφή για την Ελληνική Ευαγγελική Εκκλησία;

1. Η Αγία Γραφή είναι Θεόπνευστη, Πλήρης, Επαρκής και Αλάθητη

To πρώτο άρθρo της Ομολογίας Πίστης της Ελληνικής Ευαγγελικής Εκκλησίας αναφέρει: «Πιστεύομεν εις την Αγίαν Γραφήν ως το μόνο θεόπνευστο βιβλίο και ως τη μόνη πηγή και τον μόνο κανόνα πίστεως και έργων, και ότι είναι αυτή πλήρης, επαρκής, ασφαλής και αλάθητος οδηγός για  κάθε περίσταση πνευματικής απορίας και δυσκολίας».²

Η Βίβλος είναι συλλογή 66 βιβλίων (39 κανονικά βιβλία της Παλαιάς [ΠΔ] και 27 της Καινής Διαθήκης [ΚΔ]), γραμμένη σε χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 1500 ετών, από 40 διαφορετικούς συγγραφείς, σε τρεις διαφορετικές ηπείρους και σε τρεις διαφορετικές γλώσσες³. Ωστόσο, οι δύο Διαθήκες αποτελούν ένα ενιαίο βιβλίο, με αδιάσπαστη οργανική συνοχή, αρμονία και απόλυτη ενότητα (Β΄ Τιμόθεον 3:16-17).

Η θεοπνευστία της ΑΓ σημαίνει πως ό,τι βρίσκεται στη Γραφή είναι εμπνευσμένο από το Πνεύμα του Θεού και είναι ο λόγος του Θεού. «Η έννοια, λοιπόν, δεν είναι ότι ο Θεός ενέπνευσε τους συγγραφείς, ούτε πως με κάποιο τρόπο επενέβη στα γραπτά για να τους δώσει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα τους, αλλά πως οτιδήποτε είχε γραφεί από τους ανθρώπους, ήταν η ίδια η πνοή του Θεού. Αυτός μίλησε μέσω αυτών. Εκείνοι ήταν απλώς οι αγγελιοφόροι Του».⁴ Ό,τι διδάσκει η ΑΓ, το διδάσκει ο ίδιος ο Θεός. Συνεπώς, όταν απορρίπτουμε αυτό που Αυτή λέει, απορρίπτουμε τον ίδιο τον Θεό, επειδή η ΑΓ αποτελεί την αντανάκλαση του συγγραφέα της. Η ΑΓ είναι η μόνη θεόπνευστη αποκάλυψη του Θεού και γι’ αυτό η ύψιστη και τελική αυθεντία σε θέματα Χριστιανικής πίστης και ζωής.⁵ Κανένα άλλο θεολογικό, φιλοσοφικό ή ερμηνευτικό βιβλίο δεν μπορεί ποτέ να αντικαταστήσει ή διορθώσει την ΑΓ. Ακόμη και η Εκκλησία, αλλά και το κήρυγμα στέκονται απόλυτα στην ΑΓ.  

Όσον αφορά τις παραδόσεις και κείμενα των πατέρων, τα μελετούμε, αλλά δεν τα αποδεχόμαστε ως τον γραπτό Λόγο του Θεού. Δεν έχουν την ίδια τελική εξουσία. Κάθε παράδοση και διδασκαλία, κάθε πρακτική και εκκλησιαστικό έθιμο, ελέγχεται για την ορθότητά του σύμφωνα με τον Λόγο του Θεού (Ματθαίος 15:2-14). Η εκκλησία παίρνει την εξουσία της από την ΑΓ. Όταν έχουμε απορίες, δεν ρωτάμε τι λέει η Εκκλησία, αλλά τι διδάσκει η ΑΓ. Ωστόσο, δεν πρέπει να φτάσουμε στο άλλο άκρο και να αγνοήσουμε την Εκκλησιαστική ιστορία και ειδικότερα να απορρίψουμε συλλήβδην το σύνολο της διδασκαλίας των Πατέρων της Εκκλησίας. Δεν πρέπει να λησμονούμε πως τα βιβλία των πρώτων Αναμορφωτών, είναι γεμάτα από αναφορές στους Πατέρες. 

Επειδή ο τελικός συγγραφέας της ΑΓ είναι ο Θεός, Αυτή δεν περιέχει λάθη. Η πίστη μας βασίζεται στην αξιοπιστία του Ιησού Χριστού και των αποστόλων Του. Από τη στιγμή που ο Ιησούς διδάσκει πως οι Γραφές είναι θεόπνευστες και αλάθητες, Τον πιστεύουμε, επειδή οι Γραφές είναι ο Λόγος του Χριστού (Κολοσσαείς 3:16) και επειδή ο Ιησούς είναι ο ίδιος χτες, σήμερα και στους αιώνες (Εβραίους 13:8).⁶ Οι εντολές Της, δεν μας προσφέρονται για αλα καρτ επιλογή και τήρηση. Συνήθως προτιμούμε εδάφια που μιλούν για την αγάπη και συγχώρηση του Θεού, αλλά νιώθουμε άβολα με εδάφια που διδάσκουν ότι πρέπει να αγαπάμε τους εχθρούς μας ή ότι ο Θεός θα κρίνει και τιμωρήσει αιώνια τους αμετανόητους αμαρτωλούς. Όμως, εάν η ΑΓ σφάλει για την κόλαση, τότε γιατί να μην σφάλει για τον Παράδεισο ή για οτιδήποτε άλλο; Εάν η ιστορία του Ιωνά είναι μύθος, τότε γιατί όχι και η ιστορία του Ιησού; Η Αγία Γραφή είναι πλήρης, απόλυτα επαρκής, ενώ ο Κανόνας της έχει ολοκληρωθεί ώστε να μην επιδέχεται προσθαφαιρέσεις (Αποκάλυψη 22:18-19). «Όλη η βουλή του Θεού, που αφορά όλα όσα είναι απαραίτητα για: (1) Τη δόξα Του (2) Τη σωτηρία του ανθρώπου (3) Και τη ζωή της πίστεως είναι: είτε καταγεγραμμένα με ρητό τρόπο στην ΑΓ,  είτε μπορούν να εξαχθούν από την ΑΓ χρησιμοποιώντας τις κατάλληλες συνεπαγωγές. Στη  βουλή του Θεού, δεν πρέπει να προστεθούν ούτε αποκαλύψεις, αλλά ούτε και ανθρώπινες παραδόσεις.» (κατήχηση του Westminster, WCF 1.6 – ~1650 μ.Χ.)⁷

2. Το κεντρικό θέμα της Αγίας Γραφής είναι ο Ιησούς Χριστός

Το μεγάλο θέμα της ΑΓ είναι ο Ιησούς Χριστός και όχι οι ανάγκες μας. Από τη Γένεση, όπου παρουσιάζεται ως «ο συντρίβων την κεφαλή του όφεως», μέχρι και την Αποκάλυψη, όπου εμφανίζεται ως ο «Εσφαγμένος Αμνός». Γνωριμία με αυτόν τον Θεό μέσα από τη Γραφή είναι κυριολεκτικά ζήτημα (αιώνιας) ζωής και (αιώνιου) θανάτου.⁸ Από τη Γένεση μέχρι την Αποκάλυψη υπάρχει μονάχα ένας τρόπος σωτηρίας: η σταυρική θυσία του Ιησού Χριστού. Οι πιστοί της ΠΔ, δε σώζονταν διά της τήρησης του νόμου, των θυσιών ή μέσω μίας γενικής πίστης στον Θεό. Σώζονταν διά της πίστεως στον Μεσσία. Ο Μεσσίας, ο Ιησούς Χριστός ενεργά βρίσκεται σε κάθε σελίδα της ΠΔ η οποία είναι η υπόσχεση, ενώ η ΚΔ, η εκπλήρωση (Εβραίους 1:1-4). Από τη Γένεση μέχρι την Αποκάλυψη ο Άγιος Λόγος του Θεού εστιάζει στο λυτρωτικό έργο του Θεού δια της σταύρωσης και ανάστασης του Κυρίου Ιησού Χριστού. Όλη η Γραφή έχει έναν κεντρικό ήρωα, τον Ιησού Χριστό, τον Κύριο της Ιστορίας, την αρχή και τον σκοπό των πάντων.⁹

3. Η Αγία Γραφή ερμηνεύει την Αγία Γραφή

Κάποια χωρία είναι δύσκολα και δυσερμήνευτα. Προκειμένου να εξάγουμε την αλήθεια πάνω σε ένα θέμα, πρέπει να εξετάσουμε τη συνολική διδασκαλία της ΑΓ αναφορικά με το συγκεκριμένο ζήτημα. Κάθε περικοπή ανήκει σε ένα βιβλίο της ΑΓ. Αποτελεί τμήμα του συνόλου και δεν μπορεί να ερμηνευθεί χώρια από το σύνολο. Δεν ξεκινούμε από την ερμηνεία μεμονωμένων εδαφίων, επειδή οι παράγραφοι είναι η βασική ενότητα σκέψης και όχι τα εδάφια ή οι προτάσεις. Όταν έχουμε ένα αγαπημένο εδάφιο, πρέπει να δούμε σε ποια ενότητα σκέψης εντάσσεται, τι διδάσκει η ΑΓ συνολικά επί του θέματος και μετά να προβούμε στην πρακτική εφαρμογή.

Εμείς βασίζουμε απόλυτα τις ζωές μας στο Θεόπνευστο Λόγο του Θεού;

Πολλές φορές, ενώ με τα λόγια ισχυριζόμαστε ότι πιστεύουμε μόνο στη Γραφή εντούτοις, στις καθημερινές μας ενέργειες και αποφάσεις αρνούμαστε τον Λόγο του Θεού καθώς η καθημερινότητά μας είναι ένα μίγμα ανθρώπινης, κοσμικής και  Βιβλικής σοφίας,  ανάλογα με το τι μας βολεύει και φαίνεται λογικό.

Διαστρεβλώνουμε, επίσης, τη διδασκαλία της sola scriptura («μόνο η Γραφή») αλλάζοντάς το σε solo Scriptura («μόνος με τη Γραφή»). Η ερμηνεία μας σε κάποιο εδάφιο γίνεται η μόνη σωστή, την ταυτίζουμε με τον Λόγο του Θεού, και πάνω σε αυτή χτίζουμε ολόκληρα δόγματα. Ενώ οι Αναμορφωτές αντιστάθηκαν στην αντίληψη ότι ο Πάπας και η Εκκλησία έχουν τον τελικό λόγο, εμείς γινόμαστε ο καθένας μας ένας μικρός Πάπας. Τέλος, ενώ αποδεχόμαστε στη θεωρία τη σημασία της μελέτης της ΑΓ, στην πράξη πολλές φορές την ανοίγουμε μόνο στην εκκλησία την Κυριακή το πρωί ή όταν ένα πρόβλημα χτυπήσει την πόρτα της ζωής μας.¹⁰

Κάποιος έγραψε ένα υποτιθέμενο ημερολόγιο μίας ΑΓ, ενός μέσου εκκλησιαζόμενου.

• 1 Ιανουαρίου: Ο ιδιοκτήτης μου υποσχέθηκε να με διαβάζει καθημερινά. 
• 19 Ιανουαρίου: Ξεσκονίστηκα και ξαναμπήκα στο ράφι. 
• 13 Μαρτίου: Ο ιδιοκτήτης μου είχε να κάνει μια ομιλία και έτσι σήμερα με διάβασε αρκετά.
• 17 Απριλίου: Άλλαξα ράφι λόγω διευθέτησης του χώρου! 
• 20 Ιουνίου: Σήμερα με πήρε στα χέρια του αλλά δεν με άνοιξε. 
• 16 Ιουλίου: Μπήκα σε μια βαλίτσα. Φαίνεται ετοιμάζομαι για διακοπές. 
• 7 Αυγούστου: Ακόμα δε βγήκα από τη βαλίτσα. 
• 17 Αυγούστου: Πίσω στο ράφι μου όπως πρώτα. 
• 23 Οκτωβρίου: Σήμερα έψαχνε ένα εδάφιο στις σελίδες άσχετου βιβλίου. Απογοητεύτηκε και με άφησε. 
• 25 Δεκεμβρίου: Απόψε, διάβασε την ιστορία της γέννησης του Χριστού. 
• 31 Δεκεμβρίου: Είχα την τιμητική μου σήμερα. Με διάβασε και υποσχέθηκε πως τον καινούριο χρόνο θα με διαβάζει καθημερινά. Αν θυμάμαι καλά, το ίδιο είχε υποσχεθεί και πέρυσι.

Εάν η δική σου ΑΓ μπορούσε να δημιουργήσει ένα ημερολόγιο τι θα περιείχε; Είναι γνωστό ότι το φάρμακο κάνει καλό στον ασθενή όταν το παίρνει σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού. Και η Βίβλος δεν μπορεί να κάνει κανένα καλό αν την έχουμε μόνο σαν κειμήλιο στη βιβλιοθήκη ή σε κάποιο ιδιαίτερο «ιερό» ράφι.¹¹

Ο Αδαμάντιος Κοραής δίδαξε ότι «μόνο το Ευαγγέλιο έχει τη δύναμη να σώσει την Ελλάδα!» Κι αυτό θα γίνει πραγματικότητα μόνο όταν το Ευαγγέλιο ανοίξει τα μάτια του καθενός μας και μας οδηγήσει στη σωτηρία που προσφέρει ο Ιησούς Χριστός.

1. Όταν ζήτησαν από τον Λούθηρο να ανακαλέσει τις διδασκαλίες του, με κίνδυνο της ζωής του, απάντησε: «Εκτός εάν πειστώ από τη μαρτυρία της Γραφής και την απλή λογική (δεν δέχομαι την εξουσία των Παπών και των συμβουλίων, μιας και έχουν βγάλει αντικρουόμενες αποφάσεις), η συνείδησή μου είναι δεσμευμένη από το Λόγο του Θεού. Δεν μπορώ και δεν θα ανακαλέσω τίποτε, γιατί το να πάω κόντρα στη συνείδησή μου δεν είναι ούτε σωστό, ούτε ασφαλές. Ο Θεός να με βοηθήσει, αμήν.»  (Luther at the Imperial Diet of Worms (1521)).
2. Ομολογία Πίστεως της Ελληνικής Ευαγγελικής Εκκλησίας.
3. Και οι τρεις Ομολογίες δέχονται τα 27 βιβλία της ΚΔ (τα 4 ευαγγέλια, τις Πράξεις των Αποστόλων, τις 21 Αποστολικές επιστολές και την Αποκάλυψη), και τα 39 βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης ή της Ιουδαϊκής Βίβλου, τα οποία χαρακτηρίζουν και αποδέχονται ως “κανονικά” ή “πρωτοκανονικά”, (σύμφωνα με τη μετάφραση των Ο’). Η Ευαγγελική Εκκλησία, όμως, σε αντίθεση με τις άλλες δύο, δεν αποδέχεται ως θεόπνευστα τα λεγόμενα “αναγινωσκόμενα” ή “δευτεροκανονικά” της ΠΔ.  Η Ορθόδοξη Εκκλησία δέχεται συνολικά 76 βιβλία. Εκτός των 27 της Καινής Διαθήκης, αποδέχεται 10 βιβλία ακόμη: Α’ Έσδρας, Τωβίτ, Ιουδίθ, Α’,Β’,Γ Μακκαβαίων, Σοφία Σολομώντος, Σοφία Σειράχ, Βαρούχ, Επιστολή Ιερεμίου. Η Καθολική Εκκλησία δέχεται συνολικά 73 βιβλία. Πέρα από την Καινή Διαθήκη, δέχεται 46 βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης τα οποία χωρίζει σε “πρωτοκανονικά” και “δευτεροκανονικά”.  Στα πρωτοκανονικά περιλαμβάνονται τα 39 βιβλία της Ιουδαϊκής Βίβλου, ενώ στα δευτεροκανονικά τα: Τωβίτ, Ιουδίθ, Α’&Β’ Μακκαβαίων, , Σοφία Σολομώντος, Σοφία Σειράχ, Βαρούχ και Επιστολή Ιερεμίου (στις Καθολικές Βίβλους, στο βιβλίο του Βαρούχ περιλαμβάνεται ένα επιπρόσθετο έκτο κεφάλαιο που ονομάζεται Επιστολή Ιερεμία).
4. Stott, John.  The Contemporary Christian, IVP Books; IVP/UK Edition (March 17, 1995).
5. Ως Χριστιανοί δεν ζούμε με βάση αξίες και εξηγήσεις, αλλά υποσχέσεις, εντολές και προειδοποιήσεις.
6. Κοντόπουλος, Θοδωρής. «Τι είναι θεολογία – Αγία  Γραφή». Κυριακό σχολείο της Β΄ Ελληνικής Ευαγγελικής Εκκλησίας Αθηνών, 2012-2013, μέρος Α΄.
7. Westminster Confession of Faith. Chapter 1: Of the Holy Scripture.
8. Κοντόπουλος
9. Κοντόπουλος
10. Αδάμ, Γεώργιος. «Sola Scriptura: Μόνον η Αγία Γραφή!».
11. Kανταρτζής, Γεώργιος. «Η ΒΙΒΛΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΡΑΦΙ ΝΑ ΜΠΕΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ».