Εισαγωγή
Οι Ψαλμοί καταφέρνουν και διεισδύουν στο μυαλό μας και διεγείρουν τα συναισθήματά μας καθώς, ως ποιητικός λόγος, οι στίχοι τους περιέχουν τη ζωή σε μεγάλη περιεκτικότητα. Εν γένει, η ποίηση έχει αυτό το στοιχείο, κατορθώνει και αποτυπώνει με λιγότερα λόγια κάτι πολύ μεγαλύτερο και βαθύτερο.
Αυτό συναντούμε διαβάζοντας τον Ψαλμό 30. Σε δεκατρείς στίχους ο βασιλιάς Δαβίδ περιγράφει μια ολόκληρη ζωή. Οι στίχοι λειτουργούν ως συντομεύσεις εναλλαγής καταστάσεων και συναισθημάτων στη ζωή του, όπου προσφέρεται στους αναγνώστες η δυνατότητα, με μια ματιά, να μεταβούν από τη μία κατάσταση στην άλλη, ενώ για τον ίδιο τα περιστατικά αυτά είχαν πολλή μεγαλύτερη απόσταση μεταξύ τους και διάρκεια στην πραγματικότητα. Για παράδειγμα, στο στίχο 4, από τη μια πληροφορούμαστε για τη στιγμή που τον έθαβαν και στην επόμενη ανάσα βρισκόμαστε μαζί του ξανά στη ζωή. Το ίδιο συναντούμε στο στίχο 12, «τη θλίψη μου την άλλαξες σ’ ευφρόσυνο χορό· μου έβγαλες τα πένθιμα και τη χαρά με ντύνεις». Οι στιγμές τις οποίες μας περιγράφει ο Δαβίδ, προφανώς έχουν χρόνια απόσταση μεταξύ τους. Τα πένθιμα ρούχα δεν βγήκαν από τη μία στιγμή στην άλλη.
Ο Δαβίδ, μέσα από αυτές τις συντομεύσεις, μας συνεπαίρνει προσφέροντας μια εμπειρία εναλλαγής συναισθημάτων —κοινών και στα δικά μας πάνω και κάτω της ζωής— αλλά μας μεταφέρει και τη σοφία που έχει αποκτήσει μέσα από αυτές τις εναλλαγές καταστάσεων, καθώς τα λόγια αυτά μας συναντούν στις δικές μας αντίστοιχες καταστάσεις και στους δικούς μας “λάκκους”, θαμμένους. Παρουσιάζοντας τη ζωή του μέσα από αυτές τις συντομεύσεις, θέλει να μας βοηθήσει να επισπεύσουμε τη διαδικασία όπου από τον “λάκκο” της θλίψης βρισκόμαστε και πάλι στη χαρά. Στόχος του είναι φθάσουμε στην εμπειρία των λόγων του στίχου 6 «αν μένουν δάκρυα το βράδυ, η χαρά φτάνει με την αυγή». Ο Δαβίδ γράφει αυτό τον Ψαλμό, θέλοντας να μας δώσει μια συμβουλή προς αυτόν τον σκοπό.
Πού ψάλλεται αυτός ο ψαλμός;
Είναι σημαντικό προτού ακούσουμε τη συμβουλή του Δαβίδ, να θυμηθούμε σε ποια περίσταση γράφει και από ποιο σημείο ψάλλονται αυτά τα λόγια. Ήδη από τον πρώτο στίχο ενημερωνόμαστε για το πλαίσιο αυτών των λόγων: «…άσμα για τα εγκαίνια του ναού». Τα λόγια αυτά ψάλλονται στα εγκαίνια του ναού. Ο Δαβίδ βρίσκεται σε μια καλή και σταθερή κατάσταση. Μας ενημερώνει για αυτό στον στίχο 8 «Κύριε, με την καλοσύνη σου στεριώθηκα ωσάν ασάλευτο βουνό». Ο Δαβίδ από την κατάσταση του “λάκκου”, θαμμένος κάτω από τη γη, πλέον βρίσκεται στερεωμένος στα πόδια του σαν «ασάλευτο βουνό». Είναι σημαντικό να δούμε πως αυτά τα λόγια του Δαβίδ έρχονται από ιδανικές συνθήκες της ζωής και οι συμβουλές διακηρύσσονται στις καλύτερες στιγμές τους λαού Ισραήλ. Όλοι μας θα περιμέναμε να ακούσουμε, από αυτό το βήμα, μόνο θριαμβευτικούς λόγους. Ωστόσο υπάρχει ένας στίχος —στον οποίο συναντούμε τη συμβουλή του Δαβίδ— που φέρνει μια απότομη αλλαγή στη ροή των στίχων.
Ποιά είναι η συμβουλή του;
Ο Δαβίδ στον στίχο 8 μέσα από το καταστάλαγμα της εμπειρίας του —”τα πάνω και τα κάτω” της ζωής— μας προσφέρει τη μία και απόλυτη συμβουλή του. Στηριζόμενος στα πόδια του και έχοντας βρει τον εαυτό του στις ιδανικότερες των συνθηκών, θα πει «Κύριε, με την καλοσύνη σου στεριώθηκα ωσάν ασάλευτο βουνό», όμως συνεχίζει με τη συμβουλή του, «σαν έκρυψες το πρόσωπο σου, κατατρόμαξα».
Ο Δαβίδ από το απόλυτο βήμα δύναμης και θριάμβου, έχοντας επικρατήσει των εχθρών του, πλήρης σε κάθε τομέα της ζωής, μας συμβουλεύει πως το μόνο που χρειαζόμαστε και το μόνο πάνω στο οποίο μπορούμε και αξίζει να στηρίξουμε τη ζωή μας και την ειρήνη μας είναι η παρουσία και το πρόσωπο Του Θεού. Διακηρύττει πως η ευτυχία και η ασφάλεια δεν βρίσκονται σε τίποτα έξω από Τον Θεό, αλλά ούτε σε οτιδήποτε Εκείνος μας δίνει, αλλά στον ίδιο τον Θεό. Πλέον, καταλαβαίνει ότι το πιο σημαντικό στη ζωή δεν βρίσκεται σε όσα ο Θεός του προσέφερε και τον ευλόγησε σε αυτή τη ζωή —τα οποία είναι εμφανή ενώπιον των ακροατών του και των ανθρώπων στα εγκαίνια του ναού— αλλά στην παρουσία του ίδιου του Θεού.
Τρέμει στην ιδέα της απουσίας του προσώπου του Θεού και στιγμή πλέον δεν στηρίζεται σε όσα έχει στη ζωή. Eάν ο Θεός αποσύρει την παρουσία Του, τα στιβαρά πόδια του τρέμουν. Συνεπώς, η παρουσία του Θεού στη σκέψη του Δαβίδ δεν είναι μόνο σημαντική τη στιγμή της θλίψης και της κατάστασης του “λάκκου”, αλλά γίνεται γνώμονας και καθοδηγητής της ζωής, όταν τα πράγματα βαίνουν καλώς σε αυτή.
Τι σημαίνει το πρόσωπο του Θεού;
Ωστόσο, μένει ένα ερώτημα να απαντήσουμε: τι εννοούμε όταν λέμε στη θρησκευτική αργκό “η παρουσία του Θεού” ή το “πρόσωπο του Θεού;” Τι εννοεί ο ίδιος ο Δαβίδ; Το ερώτημα γίνεται ακόμη πιο δύσκολο όταν σκεφτούμε πως για τον λαό Ισραήλ ρητά ο Θεός προειδοποιεί πως δεν έχει αποκαλύψει το πρόσωπό Του και πως κανένας και καμία στιγμή δεν το έχει δει.
Η παρουσία του Θεού και το πρόσωπο του Θεού στη ζωή μου, αποτελούν απλά μια θρησκευτική αργκό, την οποία επικαλούνται οι πιστοί δίχως κάποιο περιεχόμενο ή νόημα; Συχνά, οι πιστοί περιγράφουμε την παρουσία του Θεού ως μια εσωτερική και μυστικιστική, ως προς τη διαδικασία, αίσθηση του Θεού. Συνήθως, η παρουσία του Θεού παρουσιάζεται ως το αποτέλεσμα μιας δικής μας ενέργειας προς τον Θεό και την εκζήτηση του προσώπου Του.
Ωστόσο, η πραγματικότητα της παρουσίας του Θεού για τον Δαβίδ είναι ακόμη πιο μαγευτική, μυστική, αλλά και πιο ζωντανή και απτή, από τις εικασίες μας. Το μυστήριο της παρουσίας του Θεού, σύμφωνα με τον Δαβίδ, δεν είναι όταν βρούμε τον εαυτό μας κοντά στον Θεό και με ένα μυστικιστικό τρόπο ενωθούμε μαζί Του, αλλά πάνω από όλα και πρώτα από όλα, όταν σκεφτούμε τον Θεό να βρίσκεται κοντά μας και να ενώνεται με την ανθρωπινότητά μας και τις καταστάσεις μας. Ο Δαβίδ δεν βρίσκει την παρουσία του Θεού καθώς Τον πλησιάζει, αλλά συνειδητοποιεί την παρουσία Του καθώς Τον βλέπει να πλησιάζει τον ίδιο, σε βαθμό που παίρνει τη θέση του.
Σε πολλά σημεία του Ψαλμού 30, η εμπειρία του Δαβίδ, περιγράφεται σε παραλληλισμό με τη ζωή του Χριστού, στοιχείο με το οποίο Δαβίδ καταλαβαίνοντας το σχέδιο της σωτηρίας στο πρόσωπο του Μεσσία, συνειδητοποιεί αυτή τη “μυστική” ένωση Του Θεού με τον άνθρωπο και για αυτό ψάλλει για την παρουσία του Θεού ως το απόλυτο μυστικό της ζωής. Στα λόγια της περιγραφής των καταστάσεων της ζωής του Δαβίδ αντηχεί το δράμα του σταυρού του Χριστού. Αναλυτικά:
• Στο εδ. 8 ο Δαβίδ θα πει: «σαν έκρυψες το πρόσωπο σου, κατατρόμαξα», στον σταυρό ο Ιησούς γεύεται αυτή την απουσία και ρωτά «Θέε μου γιατί με εγκατέλειψες».
• Στο εδ. 2 ο Δαβίδ ψάλλει: « θα σ’ εξυμνήσω, Κύριε, γιατί με γλίτωσες· και δεν άφησες να χαρούν για μένα οι εχθροί μου», στο σημείο της σταύρωσης οι εχθροί του Ιησού Τον έφτυναν και χλεύαζαν.
• Στο εδ. 10 ο Δαβίδ αναρωτιέται: «Τι θα κερδίσεις αν χυθεί το αίμα μου ή αν στον τάφο κατεβώ;», στον σταυρό ο Ιησούς χύνει το αίμα Του, κατεβαίνει στον τάφο και εμείς κερδίζουμε από αυτό.
• Στο εδ. 4 ο Δαβίδ θα πει: «Κύριε, μου ’δωσες πίσω τη ζωή την ώρα που με θάβαν», ο Ιησούς μας δίνει τη ζωή παίρνοντας μέρος στην ανθρωπότητα και πλαγιάζοντας μαζί της στον τάφο.
• Τέλος στο εδ. 6 ο Δαβίδ θα πει: «Η οργή του είναι για μια στιγμή, αλλά για μια ζωή η εύνοιά του·», στον σταυρό η οργή μιας ολόκληρης ζωής έπεσε σε μία στιγμή πάνω Στον Χριστό Το μυστήριο της παρουσίας Του Θεού δεν βρίσκεται σε μια “μαγική” αίσθηση Του Θεού στη ζωή μου, αλλά στη μυστηριακή αίσθηση του ανθρώπου —του τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος— στην ύπαρξη Του Θεού. Με απλά λόγια, όταν δεις τον θεάνθρωπο Χριστό, τότε συνειδητοποιείς την παρουσία Του Θεού.
Μόνο όταν κατανοήσουμε και νιώσουμε αυτό το μυστήριο της παρουσίας του Θεού, της ένωσης του Χριστού με εμάς, μόνο όταν νιώσουμε και κυριαρχηθούμε από την ιδέα πως ο Υιός του Θεού πήρε τη θέση μας, ότι ταυτίστηκε με τη ζωή μας και ενσαρκώθηκε εμάς σε κάθε μία περίσταση της ζωής μας, μόνο όταν δούμε τον Χριστό ως κάποιον που ήταν πάντοτε ήδη εκεί, τότε μόνο θα έχουμε κυριαρχηθεί από το πρόσωπό Του και θα έχουμε βρει τα πάντα σε Εκείνον, τότε μόνο θα ποθούμε περισσότερο από την παρουσία και το πρόσωπό Του.
