Υπάρχουν δύο βασικοί τρόποι με τους οποίους ο Θεός αποκαλύπτεται. Ο πρώτος ονομάζεται γενική αποκάλυψη και ο δεύτερος ειδική αποκάλυψη. Η γενική αποκάλυψη αφορά τα ποικίλα μέσα που χρησιμοποιεί ο Θεός ως όργανα για να φανερώσει τον Εαυτό Του σε όλους τους ανθρώπους, σε όλες τις εποχές. Η αντίληψη για το χαρακτήρα του Θεού που η ιστορία, η ανθρώπινη συμπεριφορά, η συνείδηση και η φύση γνωστοποιούν, ονομάζεται «γενική αποκάλυψη», επειδή είναι προσιτή σε όλους. Η γενική αποκάλυψη είναι γενική στο εύρος της, διότι αφορά όλους τους ανθρώπους (Ματθαίος 5:45, Πράξεις 14:17). Παράλληλα, η γενική αποκάλυψη είναι γενική και στην γεωγραφική της έκταση, επειδή περιλαμβάνει όλη την οικουμένη (Ψαλμός 19:1-2). Τέλος, είναι γενική στη μεθοδολογία της, επειδή αξιοποιεί διάφορα μέσα όπως ο ήλιος και η ανθρώπινη συνείδηση (Ρωμαίους 2:14-15).
Η φύση της γενικής αποκάλυψης
Ο Θεός αποκαλύπτεται με γενικό τρόπο, μέσω της ανθρώπινης ιστορίας, του ανθρώπου και της φύσης. Ο προσεκτικός ιστορικός αντιλαμβάνεται ότι η ανθρώπινη ιστορία, δεν αποτελείται από μία τυχαία σειρά ανεξάρτητων γεγονότων, χωρίς σχέδιο και σκοπό. Ο ιστός της ιστορίας πλέκεται σύμφωνα μ’ ένα προδιαγεγραμμένο σχέδιο. Και το κορύφωμα της ανθρώπινης ιστορίας υπήρξε η κύρια εισβολή του Θεού στη ζωή του ανθρώπου με την ενσάρκωση του Υιού του Θεού (Ησαϊας 40:5, Ιωάννης 1:14).
Η Αγία Γραφή σε πολλά εδάφια αποκαλύπτει ότι ο Θεός ελέγχει και καθοδηγεί την ανθρώπινη ιστορία και τα έθνη (Ιώβ 12:23, Ψαλμοί 47:7-8, 66:7, Ησαΐας 10:5-13, Δανιήλ 2:21, Πράξεις 17:26, Παροιμίες 19:21, 21:1, 20:24). Από τη στιγμή που ο Θεός ενεργεί στον κόσμο μας με συγκεκριμένους σκοπούς, μπορούμε να δούμε τις επεμβάσεις Του στην ιστορία. Σίγουρα, η μελέτη της ιστορίας δεν είναι μία απλή υπόθεση. Η ανθρώπινη ιστορία όμως είναι η ιστορία του Θεού (Πράξεις 13:13-29).
Παράλληλα, ο Θεός αποκαλύπτεται μέσω της κορωνίδας της δημιουργίας Του, του ανθρώπου. Ο χαρακτήρας του Θεού φανερώνεται μέσα από τις ηθικές και πνευματικές ιδιότητες του Θεού. Ο Εμμανουήλ Καντ στο έργο του, Κριτική της Καθαρής Πρακτικής Λογικής, αναφέρει ότι οι ηθικές απολυτότητες προϋποθέτουν την ύπαρξη της μετά θάνατον ζωής καθώς και της Θείας εγγυήσεως των αξιών.
Ο Απόστολος Παύλος αναφέρεται σε αυτό το όργανο της θείας αποκάλυψης όταν λέει: «14΄Οσο για τα άλλα έθνη, που δε γνωρίζουν το νόμο, πολλές φορές κάνουν από μόνοι τους αυτό που απαιτεί ο νόμος. Αυτό δείχνει πως, αν και δεν τους δόθηκε ο νόμος, μέσα τους υπάρχει νόμος. 15 Η διαγωγή τους φανερώνει πως οι εντολές του νόμου είναι γραμμένες στις καρδιές τους· και σ’ αυτό συμφωνεί και η συνείδησή τους, που η φωνή της τους τύπτει ή τους επαινεί, ανάλογα με τη διαγωγή τους» (Ρωμαίους 2:14,15).
Η συνείδηση μας επιβεβαιώνει ότι βασικές πτυχές του Θείου νόμου είναι γραμμένες στις καρδιές των ανθρώπων. Οι θεολόγοι όμως διαφωνούν σχετικά με το ποιες είναι αυτές οι πτυχές. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι ο Θεός έχει τοποθετήσει στους ανθρώπους μέσω του μηχανισμού της συνειδήσεως, μία βασική αίσθηση του καλού και του κακού. Άλλοι όμως διατείνονται ότι δεν έχει δοθεί σε όλους τους ανθρώπους ένας συγκεκριμένος ηθικός κώδικας ή κανόνας. Σίγουρα, η συνείδηση του ανθρώπου δεν αποτελεί έναν αλάθητο οδηγό τήρησης του Θείου νόμου, επειδή και αυτή έχει διαφθαρεί από την αμαρτία (Α΄Κορινθίους 4:4).
Στον Εκκλησιαστή διαβάζουμε ότι «ο Θεός έχει ορίσει τον κατάλληλο καιρό που κάνει το καθετί. Και μέσα στον άνθρωπο έβαλε την αίσθηση της αιωνιότητας. Ο άνθρωπος όμως δεν μπορεί να καταλάβει το έργο που κάνει ο Θεός από το απώτερο παρελθόν ως το απώτερο μέλλον, παρά μόνο αυτά που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της ζωής του» (Εκκλησιαστής 3:11). Υπάρχει κάτι βαθιά μέσα μας που αναγνωρίζει ότι υπάρχει κάτι εκτός αυτής της ζωής και κάποιος έξω από αυτόν τον κόσμο. Δεν είναι εξάλλου τυχαίο το γεγονός ότι πάνω από το 90% όλων των ανθρώπων στη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας, ανεξαρτήτως μορφωτικού επιπέδου, πολιτισμού, ηπείρου και εποχής, πιστεύει σε κάποιο είδος Θεού.
Ο τρίτος φορέας της γενικής αποκάλυψης του Θεού είναι η φύση. Εάν εξετάσουμε τους αστέρες, αντιληφθούμε την απεραντοσύνη του γαλαξία, παρατηρήσουμε τα θαύματα της φύσεως, δούμε την ομορφιά ενός ηλιοβασιλέματος, αντιλαμβανόμαστε ότι πρέπει να υπάρχει ένας Δημιουργός πίσω από την καταπληκτική αυτή δημιουργία.
Ο Δαβίδ διακηρύττει ότι «οι ουρανοί διηγούνται την δόξαν του Θεού, και το στερέωμα αναγγέλλει το έργον των χειρών αυτού» (Ψαλμός 19:1). Η φύση φανερώνει την ύπαρξη του Θεού. Οι ουρανοί φανερώνουν Εκείνον μέρα και νύχτα. Αυτό το διαπιστώνουμε από τη καταπληκτική δημιουργία της φύσης.
Χρησιμοποιώντας τη μαθηματική επιστήμη, η Θεωρία του Ευφυούς Σχεδιασμού, όλοι οι υποστηρικτές της οποίας δεν είναι Θεϊστές, υποστηρίζει ότι «ευφυείς αιτίες είναι απαραίτητες για να εξηγήσουν την περίπλοκη, πλούσια σε πληροφορίες δομή της βιολογίας και ότι αυτές οι αιτίες μπορούν να ανακαλυφτούν εμπειρικά». Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία το Σύμπαν και τα βιολογικά συστήματα είναι τόσο πολύπλοκα, ώστε είναι αδύνατο να δημιουργήθηκαν αυθόρμητα. Πρέπει δηλαδή να έχουν σχεδιαστεί από κάποια ευφυή δύναμη. Ο κόσμος και το σύμπαν είναι «τέλεια ρυθμισμένα», ώστε να επιτρέπουν τη ζωή στη γη. Ας εξετάσουμε τα ακόλουθα παραδείγματα:
1. Εάν η φόρτιση των ηλεκτρονίων και των πρωτονίων δεν ήταν ακριβώς (!) ισόποση – εξισωμένη τότε τα άτομα του υδρογόνου θα επαναστατούσαν το ένα εναντίον του άλλου και δε υπήρχαν γαλαξίες.
2. Εάν η αναλογία της μάζας των πρωτονίων και νετρονίων από 1836 σε 1 ήταν ελάχιστα διαφορετική, δεν θα υπήρχε χημεία.
3. Εάν η κεντρομόλος δύναμη, δεν είχε τέλειες ισορροπίες τότε η δύναμη της βαρύτητας, κάθε γαλαξίας και ηλιακό σύστημα θα υπερθερμαίνονταν από μόνα τους.
4. Η απόσταση της Γης από τον Ήλιο είναι η ενδεδειγμένη. Οι θερμοκρασίες στη γη κυμαίνονται από -38 μέχρι +49 βαθμούς Κελσίου. Αν η Γη ήταν σε μεγαλύτερη απόσταση από τον ήλιο, τότε θα παγώναμε, αν ήταν πιο κοντά θα καιγόμασταν. Ακόμη και μια μικρή παρέκκλιση της θέσης της Γης από τον ήλιο, θα έκανε τη ζωή αδύνατη.
5. Οι πιθανότητες να σχηματιστεί το DNA κατά τύχη είναι 1040,000.
Η ύπαρξη και η ανάπτυξη της ζωής στη γη απαιτεί τόσο πολλές μεταβλητές να είναι σε τέλεια αρμονία που θα ήταν αδύνατο για όλες αυτές τις μεταβλητές να ρυθμιστούν από τυχαία, ασυντόνιστα γεγονότα. Αυτό το παραδέχονται ακόμη και άθεοι, όπως ο Stephen Hawking, ίσως το πιο γνωστό όνομα στη σύγχρονη φυσική, ο οποίος έχει γράψει: «Οι νόμοι της φυσικής , όπως τους ξέρουμε μέχρι σήμερα, περιέχουν πολλούς βασικούς – θεμελιώδεις αριθμούς, όπως είναι το μέγεθος ενός ηλεκτρικά φορτισμένου ηλεκτρονίου και η αναλογία πρωτονίων και ηλεκτρονίων… Το αξιοθαύμαστο γεγονός είναι πως οι τιμές των αριθμών αυτών μοιάζουν να έχουν προσαρμοστεί εξαιρετικά λεπτομερώς κάνοντας πιθανή τη δυνατότητα ανάπτυξης της ζωής» (A Brief History of Time, 1988, σελ. 125). Παρατηρώντας τη φύση διαπιστώνουμε ότι ο Θεός έχει αφήσει αποδείξεις της ύπαρξης Του στη δημιουργία Του.
Κανείς άνθρωπος δεν έχει δικαιολογία, επειδή η αιώνια δύναμη και η θεϊκή ιδιότητα του Θεού αποκαλύπτονται μέσω της δημιουργίας. Τόσο ένας κοινός άνθρωπος που βλέπει την ομορφιά ενός ηλιοβασιλέματος, όσο και ο βιολόγος που μελετά την πολυπλοκότητα του ανθρώπου και της φύσης εκτίθενται στο μεγαλείο του Θεού. Ο Απόστολος Παύλος ξεκαθαρίζει ότι όλοι οι άνθρωποι είναι αναπολόγητοι, καθώς μπορούν να γνωρίσουν τον Θεό μέσω της φύσης (Ρωμαίους 1:18-20).
Τα όρια της γενικής αποκάλυψης
Η γενική αποκάλυψη δεν παρέχει επαρκείς πληροφορίες για την αμαρτία, την ανάγκη σωτηρίας και μετάνοιας, τον Αιώνιο Τριαδικό Θεό, την ενσάρκωση, σταύρωση και Ανάσταση του Θεανθρώπου και το ευαγγέλιο, που περιέχεται στην Αγία Γραφή. Η ειδική αποκάλυψη, περιλαμβάνει συγκεκριμένους τρόπους με τους οποίους ο Θεός φανερώνεται σε συγκεκριμένους ανθρώπους σε δεδομένες χρονικές στιγμές. Η ειδική αποκάλυψη περιλαμβάνει και τον γραπτό Λόγο του Θεού, τον οποίο το Άγιο Πνεύμα ενέπνευσε στους Βιβλικούς συγγραφείς. Μέσω της Αγίας Γραφής, ο Θεός παρέδωσε στον άνθρωπο την απαραίτητη και αναγκαία γνώση για τη σωτηρία και ευσεβή διαγωγή του. Η Αγία Γραφή είναι η αλάνθαστη αποκάλυψη του θελήματός του Θεού. Η Αγία Γραφή αποτελεί τον πιο έγκυρο αποκαλυπτή των διδασκαλιών και μας παρέχει την πλέον αξιόπιστη καταγραφή των πράξεων του Θεού στην ιστορία, αποτελώντας παράλληλα την ύψιστη και τελική αυθεντία σε θέματα πίστης και ζωής για τους Χριστιανούς.
Η απόλυτη έκφραση της ειδικής αποκάλυψης του Θεού είναι η ενσάρκωση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Στην ενσάρκωση του Υιού του Θεού, η γενική αποκάλυψη του Θεού εξαντλεί τα όρια και τις δυνατότητές της και παραχωρεί τη θέση της στην ειδική αποκάλυψη. Η γενική αποκάλυψη, ως εκ της φύσης της, δεν μπορεί να μεταδώσει στον άνθρωπο παρά μόνο μικρό μέρος των μυστικών και του χαρακτήρα του Θεού. Μέσω της γενικής αποκάλυψης, ο άνθρωπος διαπιστώνει πόσο περιορισμένα και ασήμαντα είναι τα επιτεύγματά του μπροστά στον κυρίαρχο Θεό του σύμπαντος.
Μία από τις πιο γνωστές θεολογικές συζητήσεις είναι πώς θα κρίνει ο Θεός τους ιθαγενείς που ζουν στα απομονωμένα δάση της οικουμένης και δεν έχουν ακούσει το όνομα Ιησούς Χριστός. Είναι δυνατόν ένας καλός Θεός να στείλει στην κόλαση όσους είναι θύματα ενός «γεωγραφικού ατυχήματος»; Αντί να συζητούμε την τύχη αυτών που ποτέ δεν έχουν ακούσει, καλούμαστε να εφαρμόσουμε την Μεγάλη Αποστολή, εμπιστευόμενοι ότι ο δίκαιος Θεός θα κρίνει δίκαια όλους τους ανθρώπους. Η Μεγάλη Αποστολή του Χριστού που δόθηκε μέσω της ειδικής αποκάλυψης (Ματθαίος 28:18-20), η αποστολή δηλαδή να μαθητεύσουμε πάντα τα έθνη αφορά την εντολή και τη κλήση να μοιραστούμε την αγάπη του Θεού, όπως εκφράστηκε μέσω της ενσάρκωσης, της σταυρικής θυσίας και της ανάστασης του δευτέρου προσώπου της Αγίας Τριάδας, του Κυρίου, Σωτήρα, Λυτρωτή, Συντηρητή και Δημιουργού μας Ιησού Χριστού, με όσους ο Θεός έχει φανερωθεί προς το παρόν μόνο μέσω της γενικής αποκάλυψης.
