Δεν είναι λίγοι, ούτε σπάνιοι, εκείνοι που ισχυρίζονται ότι η Παλαιά Διαθήκη είναι ένα Βιβλίο δεύτερης κατηγορίας – μια συλλογή «Εβραϊκών μύθων», που παρουσιάζουν βέβαια λαογραφικό ενδιαφέρον, που όμως υπολείπονται σημαντικότατα από τα κείμενα της Καινής Διαθήκης. Μελετώντας βέβαια αυτή την τελευταία, διαπιστώνουμε ότι ο Κύριος Ιησούς Χριστός διατηρεί απόλυτο σεβασμό και εκτίμηση για τα κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης, που τα παρουσιάζει στους ακροατές του ως Λόγο του Θεού. Αυτή όμως η επισήμανση, τουλάχιστον για μερικούς, περνάει απαρατήρητη.
Βέβαια, η συζήτηση για την Παλαιά Διαθήκη και η αμφισβήτηση γύρω απ’ αυτήν, δεν είναι καινούριο φαινόμενο στις μέρες μας. Πηγαίνει πολύ πιο πίσω στην ιστορία και έχει βαθιές ρίζες, με προεκτάσεις μάλιστα και πνευματικές και φιλοσοφικές και γενικότερες. Αυτό όμως είναι άλλη ιστορία.
Το σίγουρο είναι ότι αυτοί που διατυπώνουν τέτοια αρνητικά σχόλια για την Παλαιά Διαθήκη, παραμένουν κατά κανόνα σε μια επιπόλαιη θεώρησή της. Αμφισβητούν την ιστορική ακρίβεια των γεγονότων, διαφωνούν προς την περιγραφή των γενικότερων φαινομένων, «σκανδαλίζονται» από κάποιες εξελίξεις και από κάποια σχόλια – όλα αυτά, από την ανθρώπινη πλευρά τουλάχιστον, έχουν κάποια θεμελίωση και μπορούν ασφαλώς να συζητηθούν.
Εκείνο όμως που πολύ συχνά, δυστυχώς δε γίνεται αντιληπτό, είναι ότι στην Παλαιά Διαθήκη συναντούμε κάποια «γεγονότα», που ενώ περιγράφονται με μια απλότητα αφοπλιστική, εμπεριέχουν τεράστιες αλήθειες με αιώνιες προεκτάσεις. Πάρτε για παράδειγμα, την ιστορία της Βαβέλ, που τη συναντούμε στο 11ο κεφάλαιο του πρώτου Βιβλίου της Παλαιάς Διαθήκης, τη Γένεση. Δείτε πώς αρχίζει η διήγηση του Ιερού Κειμένου. Στη μετάφραση των Εβδομήκοντα διαβάζουμε: «Και ἦν πᾶσα ἡ γῆ χεῖλος ἕν, καὶ φωνὴ μία πᾶσι». Στη μετάφραση του Βάμβα το ίδιο κείμενο αποδίδεται: «Και ήτο πάσα η γη μιας γλώσσης και μιας φωνής». Και η μετάφραση της Βιβλικής Εταιρείας, απλοποιώντας τη γλώσσα μας πληροφορεί: «Αρχικά οι κάτοικοι της γης μιλούσαν όλοι μία γλώσσα και χρησιμοποιούσαν τις ίδιες λέξεις».
Αυτή η πολύ απλή, αλλά και πολύ εντυπωσιακή περιγραφή μας οδηγεί μπροστά σε ένα ανθρώπινο σύνολο που παρουσιάζει μια απίθανη ομοιογένεια. Είναι κοινή η γλώσσα τους και είναι κοινές οι λέξεις που χρησιμοποιούν. Περιμένει λοιπόν κανείς ότι θα υπάρχει απόλυτη ομοφωνία, μια και η συνεννόηση μεταξύ τους μοιάζει να είναι και εύκολη και αυτονόητη. Το περίεργο είναι ότι πολύ γρήγορα διαπιστώνουμε ότι οι άνθρωποι αυτοί είναι αδύνατον να συνεννοηθούν μεταξύ τους, με αποτέλεσμα να καταλήγουν απογοητευμένοι στην απόφαση «να διασκορπιστούν στο πρόσωπο της γης» μια και δεν μπορούν μεταξύ τους να ομονοήσουν και να συνυπάρξουν.
Διαβάζουμε το κείμενο αυτό και προσπαθούμε να ανακαλύψουμε την αιτία αυτής της αποτυχίας. Προφανώς, βασικό πρόβλημά τους είναι όχι τόσο η φιλοδοξία τους, όσο κυρίως η αλαζονεία τους. Επιθυμούν να χτίσουν μια πόλη και ένα πύργο, που θα φτάνει μέχρι τον ουρανό, με σκοπό κυρίως «να ποιήσουν εαυτοίς όνομα» κατά τους Εβδομήκοντα ή «να γίνουν ονομαστοί» όπως απλοποιεί τις προθέσεις τους η μετάφραση. Είναι φανερό ότι στο περιβάλλον και στη νοοτροπία τους, δεν έχει καμία θέση ο Θεός, Τον έχουν βάλει στο περιθώριο, Τον θεωρούν παραπανίσιο, είναι σίγουροι ότι μπορούν μόνοι τους να προχωρήσουν στο μέλλον. Και η αποτυχία τους έρχεται πολύ γρήγορα να διαψεύσει και τις προσδοκίες και τις φιλοδοξίες τους.
Αν τώρα γυρίσουμε τις σελίδες της Αγίας Γραφής και φτάσουμε στο δεύτερο κεφάλαιο των Πράξεων των Αποστόλων, βρισκόμαστε μπροστά σε μια ανθρώπινη σύναξη όπου οι γλώσσες είναι πολλές και οι λέξεις είναι διαφορετικές. Ο Λουκάς που περιγράφει τα γεγονότα, μνημονεύει – έτσι, σε μια πρόχειρη καταγραφή – περισσότερες από δεκαπέντε εθνότητες, που εκπροσωπούνται σε κείνη τη σύναξη. Το περίεργο όμως είναι ότι ενώ οι άνθρωποι αυτοί έχουν διαφορετικές γλώσσες, συνεννοούνται θαυμάσια μεταξύ τους και το αποτέλεσμα είναι ειρήνη, χαρά και ικανοποίηση. Πώς γίνεται αυτό; Απλούστατα, γιατί μέσα στις καρδιές τους έχει επικρατήσει το Άγιο Πνεύμα του Θεού – ο «άλλος Παράκλητος» (κατά την ορολογία του Ιησού Χριστού) που ξέρει θαυμάσια να στήνει γέφυρες, να αμβλύνει οξύτητες, να διαλύει παρανοήσεις. Ένα φαινόμενο εκπληκτικό, που έρχεται να σταθεί σε απόλυτη αντίθεση με το φαινόμενο της Βαβέλ. Εκεί, ενώ η γλώσσα είναι μία και οι λέξεις ίδιες, η ασυνεννοησία, η δυσχέρεια επικοινωνίας, η αποστασιοποίηση είναι το σίγουρο αποτέλεσμα. Εδώ, αντίθετα, παρόλο που οι γλώσσες είναι διαφορετικές και οι λέξεις δεν μοιάζουν εκείνες με αυτές, παρόλα αυτά η συνεννόηση είναι απόλυτη και το τελικό αποτέλεσμα ευλογημένο.
Μπροστά σ’ αυτήν την εκπληκτική διαφοροποίηση, ο ειλικρινής μελετητής της Αγίας Γραφής είναι φυσικό να στέκεται απορημένος και προβληματισμένος. Οι συνθήκες των ανθρώπων που είναι συγκεντρωμένοι στην Βαβέλ είναι απόλυτα γνωστές και στη δική μας εποχή. Άνθρωποι που έχουμε τον τρόπο να καταλαβαίνουμε τις λέξεις και τις γλώσσες των άλλων ανθρώπων, είναι αδύνατο να συνεννοηθούμε μεταξύ μας. Όποιος επισκέφτηκε το κτήριο των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, δεν μπορεί να μην παρατήρησε την πανσπερμία γλωσσών και διαλέκτων που επικρατούν σε κείνο τον χώρο. Και βέβαια, οι τελειότατες μεταφραστικές δυνατότητες που παρέχονται, προσφέρουν την ευκαιρία να καταλάβει θαυμάσια ο ένας τι θέλει να πει ο άλλος – οποιαδήποτε γλώσσα κι αν χρησιμοποιεί αυτός. Δείτε όμως, ότι η συνεννόηση ανάμεσα στους ανθρώπους εκείνους είναι κυριολεκτικά αδύνατη. Ρωτήστε τους τι σημαίνει γι’ αυτούς δημοκρατία, τι σημαίνει ελευθερία, τι σημαίνει ισότητα ανάμεσα στους ανθρώπους και οι απαντήσεις που θα πάρετε θα σας μπερδέψουν ακόμη περισσότερο και από τα πριν. Οι άνθρωποι εκείνοι είναι σίγουρα «μιας γλώσσας» (τουλάχιστον στο τελικό αποτέλεσμα) αλλά είναι αδύνατο να συνεννοηθούν. Γι’ αυτό και τα τόσα προβλήματα στον κόσμο μας, οι τόσες συγκρούσεις, οι τόσες διαφωνίες – και ασφαλώς οι τόσοι πόλεμοι.
Το αυτονόητο συμπέρασμα που προκύπτει απ’ όλα αυτά είναι ότι αυτό που λείπει στη Βαβέλ, αυτό δηλαδή που υπάρχει στην Ιερουσαλήμ τη μέρα της Πεντηκοστής, είναι το Άγιο Πνεύμα του Θεού. Ο Θείος Παράκλητος, που μόνος μπορεί να φέρει τους ανθρώπους σε ομόνοια, σε συνεργασία, σε συνεννόηση. Ένα φαινόμενο, που εμφανίζεται στον κόσμο μας σποραδικά και είναι μακάριοι εκείνοι που το έζησαν και το απολαμβάνουν, από τη στιγμή που εμπιστεύθηκαν τον Κύριο Ιησού Χριστό. Άνοιξαν δηλαδή την καρδιά τους, ώστε να μπει σε κείνην ο Χριστός και «να δειπνήσει μαζί τους» κατά τη δική Του έκφραση. Αυτοί οι άνθρωποι, κατά την Αγία Γραφή, είναι πραγματικά μακάριοι.
Να λοιπόν ένα κείμενο της Παλαιάς Διαθήκης, απλό, σύντομο, λακωνικό, που έρχεται να δώσει ένα ηχηρό μήνυμα στους ανθρώπους της σημερινής εποχής. Πιο σωστά, στους ανθρώπους κάθε εποχής. Έρχεται να διαβεβαιώσει ότι η συνύπαρξη των ανθρώπων, η «κοινωνικοποίησή» τους κατά τη σύγχρονη ορολογία, δεν μπορεί να επιτευχθεί παρά μόνο αν μέσα στις καρδιές τους μπει και κατοικήσει ο Χριστός. Αυτό άλλωστε είναι το μήνυμα του Ευαγγελίου του Χριστού. Αυτή είναι η πρόσκληση που απευθύνει Εκείνος στους ανθρώπους κάθε εποχής και κάθε τόπου. Όχι να αλλάξουν την ορολογία τους, όχι να τροποποιήσουν τη γλώσσα τους, όχι να καταλάβουν κάποιες έννοιες δύσκολες, δυσνόητες, μπερδεμένες, αλλά πολύ απλά και πολύ ταπεινά να καλέσουν τον Ιησού Χριστό να αναλάβει την διακυβέρνηση της ζωής τους. Αυτό ακριβώς ήταν εκείνο που είπε ο ίδιος ο Χριστός σ’ αυτούς που τον ακολουθούσαν όταν απηύθυνε την πρόσκληση: «Ελάτε σ’ εμένα όλοι όσοι κοπιάζετε κι είστε φορτωμένοι, κι εγώ θα σας ξεκουράσω» (Ματθαίος ια’ 28). Μία πολύ φιλόδοξη και πολύ ελπιδοφόρα πρόσκληση, που όμως πραγματοποιείται στη ζωή μόνον εκείνων που τολμούν να προχωρήσουν στην εφαρμογή της.
Μη μου πείτε λοιπόν πως είναι Βιβλίο παλιό, ξεπερασμένο, δεύτερης κατηγορίας η Παλαιά Διαθήκη. Αν σταθούμε μπροστά στις σελίδες της με προσοχή, με ταπείνωση και με διάθεση να ακούσουμε το μήνυμα που έρχεται ξεκάθαρο από μέρους του Θεού, το όφελος και το πνευματικό κέρδος θα είναι πραγματικά τεράστιο. Ο Κύριος Ιησούς Χριστός, μιλώντας τους μαθητές Του, τους θύμισε ότι εκείνοι ερευνούσαν τις γραφές, νομίζοντας ότι θα βρουν σε κείνες το νόημα της ζωής. Πολύ σωστά, αλλά και πολύ ευλογημένα, με την προϋπόθεση όμως ότι πρέπει να προσέξουν (και να το διαπιστώσουν πειραματικά) ότι εκείνες οι γραφές (Παλαιά Διαθήκη) μαρτυρούν για τον Ιησού Χριστό. Όπως άλλωστε ολόκληρη η Αγία Γραφή, από την πρώτη σελίδα της μέχρι την τελευταία. Ένα μήνυμα αλήθειας που το Πνεύμα του Θεού απευθύνει σε όλους εμάς. Και στην Καινή Διαθήκη ασφαλώς, αλλά σίγουρα και στην Παλαιά.
