Η θεραπεία του λεπρού: Τα συστατικά της πίστης

I. Εισαγωγικά σχόλια 

Ο Ματθαίος δεν καταγράφει το σύνολο των θαυμάτων που ο Χριστός έκανε, ενώ η σειρά με την οποία τα παραθέτει δεν είναι χρονολογική αλλά θεολογική. Γι’ αυτό και διαφοροποιείται από τους άλλους ευαγγελιστές.

Για κανέναν από τους ευαγγελιστές τα θαύματα δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά το μέσον για να μεταδώσουν το μήνυμα του Χριστού. Γι’ αυτό ποτέ δεν χρησιμοποιούν τη λέξη ‘θαύμα’, αλλά τη λέξη ‘σημείο’,  η οποία  λειτουργεί ως κωδικοποιημένο σύμβολο,  καθώς στοχεύει να προσανατολίσει τον αναγνώστη, ώστε να γνωρίσει μια  σημαντική αλήθεια για τον Χριστό. 

Με τις τρεις πρώτες θεραπείες ο Ματθαίος αποκαλύπτει ότι ο  Χριστός καλωσορίζει εκείνους που η ιουδαϊκή, αλλά και κάθε κουλτούρα, αποκλείει. Ο Χριστός καταλύει διαχωριστικές γραμμές και αποκλεισμούς αιώνων που στη βάση τους είχαν την καθαρότητα:

• Την τελετουργική – η θεραπεία του λεπρού (8.1-4) 
• Την εθνική – η θεραπεία του δούλου του εκατόνταρχου (8.5-13)
• Του φύλου – η θεραπεία της πεθεράς του Πέτρου (8.14-15)

IΙ. Η θεραπεία του λεπρού (8.1-4)

Ξεκινάει ο Ματθαίος την αφήγησή του ορίζοντας το γεωγραφικό σημείο της ιστορίας: “Όταν κατέβηκε ο Ιησούς από το όρος…” κι εννοεί το όρος πάνω στο οποίο δίδαξε την θαυμαστότερη ομιλία Του ο Χριστός. «Στο όρος ο Κύριος δίδαξε ουράνιες αλήθειες, μετά κατέβηκε από το όρος, δηλαδή κατέβηκε στο επίπεδο των αρρώστων και αναπήρων» (Ψευδο-Ωριγένης, C.A. 297).

Το παράδειγμα του Κυρίου καλείται να το ακολουθεί και η Εκκλησία. Πρέπει να βρίσκεται στο Όρος κάθε Κυριακή, όπου θα κηρύττει και θα διδάσκει τις Αλήθειες του Λόγου του Θεού, αλλά από τη Δευτέρα ως το Σάββατο, θα ζει κάτω στην πεδιάδα με τους ανθρώπους,  ανάμεσα στους οποίους θα βιώνει στην πράξη το Ευαγγέλιο.

Βεβαίως η Εκκλησία καλείται να κηρύξει το Ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού με δύναμη και πάθος και όχι να περιοριστεί σε ένα κοινωνικό ευαγγέλιο φιλανθρωπίας και πρόνοιας. Δεν μπορεί όμως να μη βλέπει και να μη συμμετέχει θεραπευτικά και λυτρωτικά μέσα στην κοινωνία με τα τόσα προβλήματά της.

“Καταβάντι δὲ αὐτῷ ἀπὸ τοῦ ὄρους… ² Καὶ ἰδοὺ λεπρὸς ἐλθὼν προσεκύνει αὐτῷ…” Το γεγονός ότι Τον πλησιάζει ένας λεπρός αποκαλύπτει ότι το όλο σκηνικό εκτυλίσσεται στην ύπαιθρο, καθώς απαγορευόταν από τον Νόμο του Μωυσή λεπρός να μπει μέσα σε κατοικημένη περιοχή. Κι ακόμη, ότι μάλλον ο Χριστός βρισκόταν σε μια απόσταση από το πλήθος και τους μαθητές Του, ώστε ο άνθρωπος αυτός να βρει την ευκαιρία να Τον πλησιάσει. 

Α. Η παρουσία του λεπρού (8.2^α)

Την εποχή εκείνη ο λεπρός βρισκόταν στην αθλιότερη θέση της κοινωνικής κλίμακας,  καθώς θεωρούνταν ακάθαρτος, βρώμικος και αποκομμένος από την κοινωνία των ζωντανών. Ήταν ένας ζωντανός νεκρός. Η λέπρα ήταν το χειρότερο στίγμα που μπορούσε κάποιος να έχει.

Επειδή πίστευαν ότι η λέπρα ήταν μεταδοτική, αν και κάτι τέτοιο δεν ισχύει, ο λεπρός έπρεπε να διωχθεί από το σπίτι του, την πόλη του, την κοινωνία ολόκληρη. Έπρεπε να ζει στην ύπαιθρο αποκομμένος από την κοινωνία των ανθρώπων. Έπρεπε να φοράει κουρέλια, να έχει το πρόσωπό του καλυμμένο από τα μάτια και κάτω και σε περίπτωση που κάποιος από άγνοια τον πλησίαζε,  έπρεπε να φωνάξει: «Ακάθαρτος! Ακάθαρτος!», ώστε ο άλλος να προειδοποιηθεί και να απομακρυνθεί.

Ο λεπρός ήταν αποκομμένος και από τη λατρεία του Θεού στον Ναό της Ιερουσαλήμ. Δεν μπορούσε να πλησιάσει και να προσφέρει θυσία ούτε για τον εαυτό του ούτε για την οικογένειά του, όπως είχε ευθύνη να κάνει σε περίπτωση που ήταν αρχηγός οικογένειας. «Ποτέ δεν υπήρξε άλλη ασθένεια που να απομόνωσε τόσο πολύ τον άνθρωπο από την κοινωνία των ανθρώπων, όπως η λέπρα».

“² Καὶ ἰδοὺ λεπρὸς ἐλθὼν προσεκύνει αὐτῷ…” «Προτού θέσει το αίτημά του, ξεκινάει να Τον λατρεύει, δείχνοντας έτσι ευσέβεια». O Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει: «Και όχι απλά, αλλά με πολύ θερμότητα και γονατισμένος μπροστά Του Τον παρακαλεί.»   

Το γεγονός ότι πλησιάζει τον Χριστό προσκυνώντας Τον,  ενώ ο Ιησούς όχι μόνο δεν τον επιπλήττει αλλά τον δέχεται, αποκαλύπτει ότι ο άνθρωπος αυτός αναγνωρίζει τον Ιησού ως Θεό, διότι απαγορευόταν σε Ιουδαίο η προσκύνηση οποιουδήποτε εκτός από τον Θεό. Ο Διάβολος  πείραξε τον Χριστό λέγοντάς Του: “⁹ …«Όλα αυτά θα σου τα δώσω, αν πέσεις και με προσκυνήσεις». ¹⁰ Ο Ιησούς όμως του απάντησε: «Φύγε από μπροστά μου, σατανά! Η Γραφή το λέει καθαρά: μόνο τον Κύριο το Θεό σου θα προσκυνάς και μόνο αυτόν θα λατρεύεις»” (Μτ. 4).

Β. Το αίτημα του λεπρού (8.2^α)

“ ² Καὶ ἰδοὺ λεπρὸς ἐλθὼν προσεκύνει αὐτῷ λέγων· Κύριε, ἐὰν θέλῃς, δύνασαί με καθαρίσαι.” Μέσα σ’ αυτήν τη μικρή φράση, περικλείεται όλο το μυστήριο της πίστης. Είναι η πίστη που:

1. Τον αναγνωρίζει ως ‘Κύριο’

Αποκαλώντας Τον “Κύριε…” δηλώνει το αυτονόητο, την υποταγή του σ’ Αυτόν και στο θέλημά Του. Μέσα στο Ευαγγέλιο όσοι πλησίασαν τον Ιησού με κάποιο αίτημα θεραπείας, Τον πλησίασαν αναγνωρίζοντας την κυριαρχία Του.

• Στην αμέσως επόμενη ιστορία ο εκατόνταρχος Του λέει: “⁶ Κύριε, ο δούλος μου είναι κατάκοιτος στο σπίτι, παράλυτος, και υποφέρει φοβερά” (8)

• Στο 9^ο κεφάλαιο όταν δυο τυφλοί Τον πλησιάζουν αποκαλώντας Τον “Υιέ του Δαυίδ”, τους θέτει ο Ίδιος στη συνέχεια το ερώτημα: “²⁸ «Πιστεύετε πως μπορώ να το κάνω αυτό;» Και αυτοί Του απαντούν: «Ναι, Κύριε»”.

• Όταν αργότερα πήγε στα μέρη της Τύρου και της Σιδώνας,  Τον πλησίασε μια Χαναναία γυναίκα με το αίτημά της. Οι μαθητές ενοχλημένοι με την παρουσία της ζητούσαν από τον Ιησού να τη διώξει. Εκείνος όμως της μιλάει κι… “²⁵ Εκείνη… ήρθε και τον προσκύνησε λέγοντας: «Κύριε, βοήθησέ με»” (15).

Η υγιής και αγιογραφική πίστη πάντα αναγνωρίζει στον Χριστό την ελευθερία της απόλυτης κυριαρχίας Του, ότι δηλαδή Αυτός είναι ελεύθερος να κάνει ό,τι θέλει.

2. Του δείχνει σεβασμό 

Του λέει: “Κύριε, ἐὰν θέλῃς…”. Η υγιής πίστη δεν διατάζει, δεν απαιτεί, δεν διεκδικεί ‘δικαιώματα’, σέβεται την κυριαρχία Του.

Κανένας πιστός δεν έχει δικαιώματα. Έχει μόνο προνόμια. Δικαιώματα έχει μόνο ο Χριστός, επειδή Αυτός και μόνο Αυτός, είναι ο “Κύριος”. Στη Θεία Λειτουργία ο ιερέας ψάλλει από τον Ψαλμό 118, “¹² εὐλογητὸς εἶ, Κύριε· δίδαξόν με τὰ δικαιώματά σου”. 

Η πίστη όμως που σέβεται τον Χριστό δεν είναι αδρανής πίστη, αλλά θαρραλέα και γι’ αυτό ο άνθρωπος πλησιάζει τον Χριστό. Άλλωστε αυτός είναι και ο ορισμός της πίστης σύμφωνα με τον απ. Παύλο: “⁶ Χωρίς όμως πίστη είναι αδύνατο να ευαρεστήσει κανείς το Θεό, γιατί αυτός που τον πλησιάζει πρέπει να πιστεύει ότι υπάρχει Θεός και ότι ανταμείβει όσους τον αποζητούν” (Εβρ. 11).

Όμως, άλλο θάρρος και άλλο θράσος. Η πίστη που ανταμείβεται, όχι αποκλειστικά με ό,τι ζητάει, αλλά με ό,τι η θεία βουλή χαρίζει, είναι η πίστη που σέβεται Αυτόν Τον Οποίο πλησιάζει και Τον Οποίο αποκαλεί “Κύριε”!

Αυτό ήταν το πρόβλημα του Διαβόλου, όταν θέλησε με το θράσος του να πειράξει τον Ιησού διατάσσοντάς Τον να κάνει αυτό που ο Λόγος του Θεού έλεγε, με αποτέλεσμα ο Χριστός να τον επιπλήξει λέγοντάς του: “⁷ πάλιν γέγραπται, οὐκ ἐκπειράσεις Κύριον τὸν Θεόν σου” (Μτ. 4).

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος σχολιάζει: «Έρχεται με γνήσια πίστη και σωστή αντίληψη γι’ Αυτόν. Δεν Του λέει, ‘Εάν το ζητήσεις από τον Θεό’, ούτε ‘εάν προσευχηθείς’, ούτε είπε ‘Κύριε, καθάρισέ με’, αλλά τ’ αφήνει όλα σ’ Αυτόν και καθιστά Αυτόν Κύριο της θεραπείας του και μαρτυρεί ότι όλη η εξουσία είναι δική Του».

Η πίστη πάντα λέει: “Κύριε, ἐὰν θέλῃς…”. Όχι, “²² …αν μπορείς να κάνεις κάτι, σπλαχνίσου μας και βοήθησέ μας»” (Μκ. 9), όπως είπε ο πατέρας του σεληνιαζόμενου νέου, αμφισβητώντας έτσι τη δύναμη του Χριστού και κατ’ επέκταση την κυριαρχία Του, για να λάβει την απάντηση από τον Κύριο: “²³…πάντα δυνατὰ τῷ πιστεύοντι”.

Με αυτόν τον λόγο Του ο Χριστός δεν εννοεί ότι σ’ αυτόν που πιστεύει ό,τι ζητήσει θα του δοθεί, αλλά αυτός που πιστεύει στον Χριστό, πρέπει να είναι βέβαιος ότι ο Ιησούς είναι δυνατός να κάνει τα πάντα. Άλλωστε, o Ίδιος ο Κύριος είπε: “²⁶ Αυτό είναι αδύνατο για τους ανθρώπους· για το Θεό όμως όλα είναι δυνατά” (Μτ. 19).

    Η πίστη δεν αμφισβητεί ποτέ τη δύναμη του Θεού, αλλά σέβεται την κυριαρχία Του. Επιδεικνύει θάρρος και Τον πλησιάζει, αλλά Του αναγνωρίζει το δικαίωμα να κάνει ό,τι, όποτε και όπως Αυτός θέλει, επειδή Αυτός είναι ο Κύριος. Ένα δικαίωμα, που και ο Ίδιος ο Ιησούς το αναγνωρίζει στον Πατέρα Του στον Κήπο της Γεθσημανή, όταν προσευχόμενος Τον παρακαλεί: “⁴² Πατέρα, αν θέλεις, γλίτωσέ με απ’ αυτό το ποτήρι. Ας μη γίνει όμως το δικό μου θέλημα αλλά το δικό σου” (Λκ. 22).

3. Του παρουσιάζει το αίτημά του (8.2^δ)

“² Καὶ ἰδοὺ λεπρὸς ἐλθὼν προσεκύνει αὐτῷ λέγων· Κύριε, ἐὰν θέλῃς, δύνασαί με καθαρίσαι.” Πόση απογοήτευση δεν ήταν συμπυκνωμένη σ’ αυτήν την φράση; Όπως η αιμορροούσα γυναίκα λίγο παρακάτω “²⁶ Είχε ξοδέψει όλη την περιουσία της σε πολλές θεραπείες από πολλούς γιατρούς, χωρίς να δει καμιά βελτίωση· αντίθετα, είχε γίνει πολύ χειρότερα” (Μκ. 5), έτσι και ο λεπρός θα είχε ξοδέψει ό,τι είχε στους γιατρούς, αλλά από κανέναν δεν βρήκε θεραπεία. Όλοι τον απογοήτευσαν. Και τώρα έρχεται στον Χριστό και Του λέει: “ἐὰν θέλῃς, δύνασαί με καθαρίσαι.”

   Η αληθινή πίστη είναι συνδυασμός δύο στοιχείων:

• Σεβασμού προς τον Κύριο: “Κύριε, ἐὰν θέλῃς…”, και
• Βεβαιότητας για τη δύναμη του Κυρίου: “δύνασαί με καθαρίσαι”

 Η αληθινή πίστη δεν γνωρίζει εάν σε κάθε περίπτωση ο Χριστός θέλει τη θεραπεία του πιστού. Εάν τη θέλει, τότε για ποιον λόγο αρρωσταίνει ή και πεθαίνει; Εάν τη θέλει, τότε για ποιον λόγο φοράει γυαλιά μετά από κάποια ηλικία (για να περιοριστούμε στην πρεσβυωπία), διότι και η μείωση της όρασης είναι ασθένεια των οφθαλμών. Εάν την θέλει τότε για ποιον λόγο δεν τίμησε το αίτημα του Παύλου, όταν τρεις φορές Τον παρακάλεσε, αλλά και τις τρεις φορές ο Κύριος του είπε: “⁹ …Σου αρκεί η χάρη μου…” (B’ Κορ. 12). Εάν τη θέλει, τότε για ποιον λόγο ο Παύλος δεν καθοδηγεί τον Τιμόθεο για τα προβλήματα υγείας που είχε με το στομάχι του να ζητήσει θεραπεία από τον Θεό εξασκώντας πίστη, όπως προτείνουν οι θιασώτες της θεολογίας της υγείας και της ευημερίας, αλλά του προτείνει λίγο κρασί ως φαρμακευτική αγωγή (A’ Κορ. 5.23); Εάν τη θέλει, τότε για ποιον λόγο ο Παύλος γράφει στον Τιμόθεο: “²⁰ …Τρόφιμον δὲ ἀπέλιπον ἐν Μιλήτῳ ἀσθενοῦντα” (Β’ Τιμ. 4) και δεν επιτιμά την ασθένεια ώστε να μην αφήσει τον Τρόφιμο “ἀσθενοῦντα”;

Το εντυπωσιακό όμως είναι ότι ο λεπρός δεν ζητάει να  θεραπευτεί, αν και αυτό αφήνεται να νοηθεί. Στην πραγματικότητα τα λόγια του δεν είναι τόσο αίτημα θεραπείας, όσο διακήρυξη πίστης και αλήθειας: “[Ναι,] ² …Κύριε, αν θέλεις, μπορείς να με καθαρίσεις από τη λέπρα” (8).

 Συνεπώς, η πίστη που είναι αποδεκτή από τον Θεό, δεν είναι κάτι αόριστο, αλλά κάτι συγκεκριμένο. Δεν είναι πίστη στην πίστη του λατρευτή, αλλά πίστη στον Υιό του Θεού, τον Κύριο Ιησού Χριστό και στη δύναμή Του να θεραπεύει ασθένειες και να βοηθάει στις ανάγκες,  διότι είναι ο Εμμανουήλ. Έτσι ακριβώς Τον σύστησε ο Ματθαίος στο ξεκίνημα του Ευαγγελίου, όταν ο άγγελος είπε στον Ιωσήφ: “²³ Η παρθένος θα μείνει έγκυος και θα γεννήσει γιο, και θα του δώσεις το όνομα Εμμανουήλ, που σημαίνει, ο Θεός είναι μαζί μας” (1). Η  πίστη που πρεσβεύει το Ευαγγέλιο είναι πάντα και μόνο Χριστοκεντρική.

Γ. Η απάντηση του Ιησού (8.3) 

Η απάντηση του Ιησού αποτελείται από δυο μέρη:

1. Ο Ιησούς τον αγγίζει (8.3^α)

Διαβάζουμε ότι “³ ο Ιησούς άπλωσε το χέρι, τον άγγιξε…”

Αυτό που έκανε ο Χριστός είναι εντυπωσιακό. Θα μπορούσε απλώς να του μιλήσει και ο άνθρωπος να θεραπευτεί. Άλλωστε υπήρχε το προηγούμενο του Νεεμάν στην Παλαιά Διαθήκη. Όταν ο Νεεμάν πήγε στον προφήτη Ελισσαιέ για να του ζητήσει να τον θεραπεύσει, εκείνος ούτε καν βγήκε από το σπίτι. Έστειλε τον υπηρέτη του να πει στον Νεεμάν τι να κάνει. Ήταν αυτή η μη εμφάνιση του προφήτη που εκνεύρισε τον Νεεμάν (Β’ Βασ. 5.10-14). 

Το παρατηρούμε στην περίπτωση στης Μαριάμ, της αδελφής του Μωυσή, ο οποίος ούτε καν την πλησιάζει, όταν εκείνη αρρωσταίνει με λέπρα κι εκείνος με τη βοήθεια του Θεού τη θεραπεύει (Αρ. 12.9-15). Και ο λόγος ήταν διπλός:

• Ήταν θέμα υγιεινής.
• Ήταν θέμα θρησκευτικής καθαρότητας. Σύμφωνα με τον Νόμο του Μωυσή όποιος άγγιζε λεπρό καθίστατο τελετουργικά ακάθαρτος και έπρεπε να ακολουθήσει ολόκληρη διαδικασία εξαγνισμού.

Ο Χριστός όμως, όπως αδιαφορεί για την υγιεινή καθαρότητα, έτσι αδιαφορεί και για τη λειτουργική καθαρότητα, με αποτέλεσμα η πρώτη Του κίνηση είναι να αγγίξει αυτόν που δεν τον άγγιζε κανείς. Ενδεχομένως το άγγιγμα του Ιησού να ήταν το πρώτο άγγιγμα που αυτός ο άνθρωπος ένιωσε  από τότε που αρρώστησε.  

Το άγγιγμα του Ιησού είναι το Ευαγγέλιο στην πράξη. Το Ευαγγέλιο που δεν απορρίπτει κανέναν, αλλά τον πλησιάζει και τον αγγίζει λυτρωτικά. Μέσα από εκείνο το άγγιγμα ο Χριστός μετέδιδε τεράστιες ποσότητες και μηνύματα αγάπης προς τον άνθρωπο που όλοι τον έδιωχναν, ενώ και ίδιος ήταν αναγκασμένος να τους προειδοποιεί να μην τον πλησιάσουν φωνάζοντας: «Ακάθαρτος, Ακάθαρτος!» 

Με το άγγιγμα αυτό ο Χριστός έθεσε το παράδειγμα της διακονίας της Εκκλησίας. Πρώτα αγγίζει και μετά κηρύττει. Γι’ αυτό, μέσα σε όλες τις θρησκείες μόνο ο Χριστιανισμός δέχτηκε και διακόνησε τους λεπρούς. Καμία άλλη θρησκεία δεν άγγιξε τους ανέγγιχτους. Δεν ήσαν ινδουιστές που διακόνησαν τους λεπρούς της Ινδίας, αλλά μια Καθολική χριστιανή ονόματι Μητέρα Τερέζα ή Ευαγγελικοί χριστιανοί γιατροί στα νοσοκομεία της ΑΜG/Ο ΛΟΓΟΣ,  όπως μπορούμε να διαβάσουμε στο μηνιαίο περιοδικό ‘Η Φωνή του Ευαγγελίου».

2. Ο Ιησούς τού μιλάει (8.3^β)

 “³ Ο Ιησούς άπλωσε το χέρι, τον άγγιξε και του είπε: «Θέλω· να καθαριστείς από τη λέπρα». Θα μπορούσε ο Ιησούς να μην πει  τίποτα. Το άγγιγμά Του τον θεράπευσε. Ωστόσο, ο άνθρωπος είχε ανάγκη να ακούσει τον Χριστό να του το λέει. Είχε ανάγκη ν’ ακούσει τον Χριστό να  λέει “Θέλω”. Και ο Χριστός το κάνει.

Καλούμαστε κι εμείς, στους ανθρώπους των οποίων τις ανάγκες διακονούμε, να τους πούμε γιατί και στο Όνομα Ποιου διακονούμε. Κι αυτό το Όνομα είναι το ένα και μοναδικό, του Κυρίου Ιησού Χριστού. Κανένα άλλο όνομα. 
“³ …καὶ εὐθέως ἐκαθαρίσθη αὐτοῦ ἡ λέπρα.” Ο Χριστός όχι  μόνο θεράπευσε τον λεπρό, αλλά και τον αποκατάστησε στην κοινωνία. Η επιλογή Του να συγκρουστεί με δεδομένες αντιλήψεις θρησκευτικής καθαρότητας, ελευθέρωσε έναν ταλαίπωρο άνθρωπο και ευλόγησε την κοινωνία, ενώ έθεσε στην Εκκλησία το παράδειγμα , ώστε να το ακολουθήσει. Να ορθώσει τον προφητικό της λόγο ενάντια στους αποκλεισμούς ανθρώπων με βάση τη θρησκεία και το δόγμα και να ανοίξει την αγκαλιά της για κάθε ‘ελάχιστο’ της κοινωνίας, ώστε να γευτεί το άρωμα της αγάπης του Χριστού (Β’ Κορ. 2.15-17).