Αδαμική πτώση & αρχέγονος ενοχή

Γιατί «Αδαμική Πτώση & Αρχέγονος Ενοχή» και όχι «Προπατορικό Αμάρτημα»;  Ο τίτλος αυτός ταιριάζει καλύτερα σε ένα άρθρο που θα προσπαθήσει να οριοθετήσει την Ευαγγελική άποψη σε σχέση με τις άλλες παραδόσεις.

Για να ορίσουμε όμως τους όρους αυτούς πρέπει να πάμε ένα βήμα πιο πίσω, γιατί η θεολογία μας στο τι επέφερε η αμαρτία του Αδάμ στην ανθρωπότητα επηρεάζεται από τη θεολογία μας του τι είναι ο άνθρωπος.¹

Τι είναι ο άνθρωπος και τι η πτώση του;

Ορθόδοξοι και Καθολικοί ακολουθούν τους πατέρες της εκκλησίας (Κλήμη Αλεξανδρείας, Μ. Αθανάσιο, Αυγουστίνο, Ιωάννη Δαμασκηνό κ.α.), διαχωρίζοντας δύο έννοιες στην «εικόνα και ομοίωση» του Θεού στον άνθρωπο (Γεν. 1:26). Η πρώτη («εικόνα») αναφέρεται στην ελευθερία και τη διανοητική δύναμη του ανθρώπου, που διατηρήθηκε στον άνθρωπο μετά το Προπατορικό Αμάρτημα, και η δεύτερη («ομοίωση») αναφέρεται στην αρχική δικαιοσύνη και αγιότητα, που χάθηκε μετά το Προπατορικό αμάρτημα.

Κατ’ αυτή, την Ορθόδοξη θεολογική παράδοση, ο άνθρωπος με την προπατορική αμαρτία έχασε την «ομοίωση» του Θεού αλλά έμεινε «εικόνα» του Θεού. Μπορεί να έχασε τα επιπρόσθετα δώρα της αγιότητας και δικαιοσύνης, αλλά δεν διαφθάρηκε ολοσχερώς η φύση του, ούτε βέβαια στέκει ένοχος εξαιτίας της αμαρτίας του Αδάμ. Αν και έχει μια τάση να ακολουθεί το κακό παράδειγμα του προπάτορά μας Αδάμ στην αμαρτία, στέκει ελεύθερος να κάνει το καλό και έχει τη θέληση να το κάνει. Ο άνθρωπος δεν είναι πνευματικά νεκρός αλλά ασθενής. Η μόλυνση της ασθένειας αυτής περνά από γενιά σε γενιά αλλά τη μόλυνση αυτή καθαρίζει και γιατρεύει το άγιο βάπτισμα με τα δώρα της εν Χριστώ σωτηρίας!

Η Ευαγγελική Εκκλησία ακολουθεί τους Μεταρρυθμιστές που βάσει εξηγητικών λόγων² απέρριψαν το διττό σχήμα, της εικόνας και της ομοίωσης ως δύο διακριτών εννοιών. «Εικόνα και ομοίωση» είναι δύο όροι για μια έννοια, οι δύο όροι μαζί εμφατικά, ή χωριστά ο καθένας, τονίζουν τη σχέση του ανθρώπου με τον Θεό και το πώς ο άνθρωπος αντανακλά τον Θεό στον κόσμο. Έτσι δεν είναι κάποιο μόνο πνευματικό ή ηθικό στοιχείο που κάνει τον άνθρωπο εικόνα του Θεού, γιατί ολόκληρος ο άνθρωπος πλάθεται ως εικόνα του Θεού (Γέν. 1:27) και εκ τούτου καλείται να εξουσιάσει τον κόσμο κατά Θεόν (Γέν. 1:28). Το «κατά Θεόν» σημαίνει, όπως θα δούμε, με επίγνωση του Θεού που έρχεται από προσωπική σχέση μαζί του, σύμφωνα με τη δικαιοσύνη του Θεού, και με «λατρευτική» (δηλαδή υπηρετική) πιστότητα στον Θεό.

Κατά τη θεολογική μας παράδοση με την Αδαμική Πτώση ο άνθρωπος παραμένει εικόνα του Θεού, κατά την οντολογική έννοια του εδ. 27, – έστω και χωρίς «επίγνωση» του Θεού, χωρίς προσωπική σχέση με τον Θεό. Όμως αποτυχαίνει να απεικονίσει τον Θεό σωστά εξουσιάζοντας τον κόσμο με δικαιοσύνη και πιστότητα ως υπηρέτης και λατρευτής του, όπως εντέλλεται στο εδ. 28!

Στο ίδιο συμπέρασμα φτάνει ο πρεσβυτεριανός θεολόγος του Πρίνστον Κάρολος Χοντζ (1797-1878, Charles Hodge) κινούμενος και προς τα πίσω, με την Ερμηνευτική της εν Χριστώ αποκατάστασης.³ Η καθαρή εικόνα του Θεού είναι η ζωή του Χριστού και η ανακαινισμένη εικόνα του πιστού, που βασίζεται στην «επίγνωση», δηλαδή αληθινή γνώση του Θεού (Κολ. 3:10) και εκδηλώνεται με «δικαιοσύνη» προς τους άλλους, τον κόσμο όλο, και με «οσιότητα της αλήθειας», δηλαδή πιστότητα (Εφ. 4:21-24).

Τελικά, για την Ευαγγελική Θεολογία ο πεσμένος άνθρωπος παραμένει εικόνα του Θεού αλλά δεν είναι η εικόνα που πρέπει να είναι γιατί:

• δεν παραπέμπει σε αληθινή προσωπική σχέση με τον Θεό,
• δεν εργάζεται τη δικαιοσύνη του Θεού προς τους άλλους και στον κόσμο και
• δε δείχνει πιστότητα στον Θεό του, ως υπηρέτης και λατρευτής του.

Φυσικά η φθαρμένη αυτή εικόνα μόνη της δεν μπορεί να αναταχθεί, να αναμορφωθεί, γιατί ο άνθρωπος είναι υπόδουλος στην αμαρτία αλλά και πνευματικά νεκρός (Εφεσ. 2:4). Η ολοκληρωτική αυτή κατάσταση συμπεριλαμβάνει τους πάντες και τα πάντα. (Ρωμ. 3:10-19). Αυτό είναι που ονομάζουμε στην Αναμορφωμένη θεολογία Ολοκληρωτική Εξαχρείωση (Total Depravity) ως αποτέλεσμα της Αδαμικής Πτώσης! Η αρχική δικαιοσύνη και «εν δυνάμει» φυσική και πνευματική τελειότητα των πρωτοπλάστων χάθηκε και αντ’ αυτής βασιλεύει η Ολοκληρωτική Εξαχρείωση! Η μόνη ελπίδα πια για αποκατάσταση της εικόνας του Θεού είναι η χάρη του Θεού εν Χριστώ Ιησού!

Όταν, λοιπόν, λέμε οι Ευαγγελικοί ότι πιστεύουμε στην Ολοκληρωτική Εξαχρείωση της ανθρώπινης φύσης δεν υποστηρίζουμε ότι οι άνθρωποι είναι ανίκανοι για οποιαδήποτε ηθική πράξη ή ότι είναι αναίσθητοι σε θέματα ηθικής, ούτε ότι είναι αμαρτωλοί στο μέγιστο βαθμό ή ότι συμμετέχουν σε κάθε αμαρτία. Όμως τίποτε δεν υπάρχει στη ζωή και την προσωπικότητά μας, που να μην έχει μολυνθεί από την αμαρτία και γι’ αυτό δεν έχουμε τίποτε που θα μπορούσαμε να προσφέρουμε στον Άγιο Θεό, με το οποίο αυτοδίκαια να κερδίσουμε ή να συμμετέχουμε στην απόκτηση της σωτηρίας μας (Ρωμ 3:10,12).

Ποια, λοιπόν, η λύση κατά της αμαρτίας που κληρονομικά φωλιάζει μέσα μας και ολοκληρωτικά μολύνει όλες μας τις εκδηλώσεις; Μόνο η χάρη του Θεού εν Χριστώ Ιησού, απαντά ο απ. Παύλος (Ρωμ. 7:24-25). Η χάρη του Θεού ξεκινά το έργο της με τη μετάνοια και την πίστη μας στο ευαγγέλιο, συνεχίζει το έργο της με την πορεία μας μέσα στην εκκλησία και στην υπηρεσία και θα ολοκληρώσει το έργο της στην τελική εσχατολογική μας σωτηρία στη δόξα του Χριστού.

Η Ολοκληρωτική Εξαχρείωση, λοιπόν, κατά την ευαγγελική σκέψη αναδεικνύει τη σωτηρία μας

• ως αρχική μεταστροφή («Δικαίωση από τον Θεό εκ πίστεως»,
• ως παρούσα βίωση («Αγιασμός διά του Πνεύματος») και
• ως εσχατολογική ολοκλήρωση («Δοξασμός εν Χριστώ»)

καθ’ ολοκληρίαν ως δώρο της χάρης του Θεού (Εφεσ. 2:8-9). Φυσικά πηγή της Ολοκληρωτικής Εξαχρείωσης δεν είναι η δημιουργία μας από τον Θεό αλλά η επανάστασή μας ενάντια στον Θεό με τον Αδάμ. Η Ολοκληρωτική Εξαχρείωση, κατά την Ευαγγελική θεολογία, είναι ποινή⁴ που επιβάλλεται στην ανθρωπότητα λόγω της Αρχέγονης Ενοχής που βαραίνει όλους μας λόγω του Προπατορικού Αμαρτήματος. Μοιραία τίθεται το ερώτημα:

Γιατί το προπατορικό αμάρτημα βαραίνει όλους μας σαν αρχέγονη ενοχή;

Ο πατέρας της Αναμορφωμένης θεολογίας, Ιωάννης Καλβίνος (1509-1564) ορίζει ως εξής την Αδαμική Πτώση:
«Το προπατορικό αμάρτημα (Original Sin) είναι μια κληρονομική διαφθορά και αχρειότης της φύσεώς μας που διαχέεται διά μέσου κάθε μέρους της ψυχής, που μας καθιστά υποκείμενους στη θεία οργή και παράγει εντός μας εκείνα τα έργα που οι Γραφές καλούν έργα της σαρκός (Γαλ 5:19)».⁵

Αναλύοντας τον ορισμό του διαπιστώνουμε τις εξής παραδοχές:

α. Η Αδαμική Πτώση εξηγεί την Αμαρτίαμας ως κληρονομική «Το προπατορικό αμάρτημα είναι μια κληρονομική διαφθορά και…»
β. Η Αδαμική Πτώση αναδεικνύει την Αμαρτία μας ως παγκόσμια «…αχρειότης της φύσεως μας…»
γ. Η Αδαμική Πτώση κάνει την Αμαρτία μας ολοκληρωτική (Ολοκληρωτική Εξαχρείωση) «…που διαχέεται διά μέσου κάθε μέρους της ψυχής…»
δ. Μετά την Αδαμική Πτώση η Αμαρτία του Αδάμ καταλογίζεται σε μας (Αρχέγονος Ενοχή), σαν γενάρχη αντιπροσώπου μας«…που μας καθιστά υποκείμενους στη θεία οργή και…»
ε. Η Αδαμική Πτώση εξηγεί το πώς η Αμαρτία είναι προσωπική, με τα προσωπικά μας αμαρτήματα στα οποία μας οδηγεί«…παράγει εντός μας εκείνα τα έργα που οι Γραφές καλούν έργα της σαρκός (Γαλ 5:19)» (Β΄1, viii, σελ. 27).

Η Αναμορφωμένη κατανόηση της Αδαμικής Πτώσης βρίσκεται σε αντίθεση με την κατανόηση των πατέρων της εκκλησίας όσον αφορά την Ολοκληρωτική Εξαχρείωση και την Αρχέγονη Ενοχή. Οι πατέρες τους πρώτους αιώνες συσχέτισαν την αμαρτία του Αδάμ με την πεπερασμένη του υπόσταση (Ειρηναίος, Ωριγένης, Μ. Αθανάσιος, Καππαδόκες), με την άγνοιά του (Κλήμης Αλεξανδρείας) και την ανωριμότητά του που εκμεταλλεύτηκε ο Διάβολος (Τερτιλιανός).⁶ Ο Αδάμ σαν ανώριμος και αδαής έφηβος έχει το ακαταλόγιστο για το ότι τον παρασύρανε…

Όμως από τον τέταρτο αιώνα και μετά στη Δύση η αμαρτία του Αδάμ κατανοείται διαφορετικά: Είναι ο υπεύθυνος και ευφυής βασιλιάς της γης που μέσα στην υπερηφάνεια του πειράστηκε, επαναστάτησε και διεκδίκησε κάτι που δεν του ανήκε, την ισότητα με τον δημιουργό του και γι’ αυτό έθεσε τον εαυτό του στην υπηρεσία του εχθρού του Θεού. Ο Αμβρόσιος (339-397) π.χ. όχι μόνο δίδαξε τη νέα αυτή κατανόηση, αλλά και τόνισε την ταύτισή μας με τον Αδάμ που μας κάνει συνενόχους στην επανάσταση του Αδάμ (Αρχέγονος Ενοχή)!⁷

Ο Ιερός Αυγουστίνος (354-430) απαντώντας στον Βρετανό μοναχό Πελάγιο⁸ (354-418) απομακρύνθηκε και αυτός από τη διδασκαλία των Ελλήνων πατέρων. Για τον Αυγουστίνο η αμαρτία του Αδάμ είναι χειρότερη από όσο μπορούμε να φανταστούμε, γιατί από τη μια ήταν πιο ικανός από όλους μας να αντισταθεί στον πειρασμό, αλλά και διότι η επιθυμία του να γίνει σαν τον Θεό είναι η υπέρτατη βλασφημία.⁹ Σε αυτή την επανάσταση εναντίον του Θεού η ανθρωπότητα στέκει συνδεμένη με τον Αδάμ, αφού ήμασταν όλοι εκεί «γενετικά» παρόντες στο σώμα του Αδάμ (Ρεαλιστική ή Φυσική Αντιπροσώπευση).¹⁰ Ως αποτέλεσμα της αμαρτίας αυτής η ανθρώπινη ελευθερία χάνεται και ο άνθρωπος γίνεται ολοκληρωτικά δούλος της αμαρτίας (Ολοκληρωτική Εξαχρείωση) που δεν μπορεί να απελευθερωθεί παρά μόνο με τη χάρη του Θεού εν Χριστώ.

Η Ορθόδοξη θεολογική παράδοση θεώρησε ότι ο Αυγουστίνος το παρατράβηξε, προσπαθώντας να πολεμήσει τον αιρετικό Πελάγιο. Απέρριψε την Ολοκληρωτική Εξαχρείωση της Αδαμικής Πτώσης, παρουσιάζοντας το Προπατορικό Αμάρτημα ως κύρια αιτία της φθοράς και του θανάτου που κυριαρχεί πάνω στα φυσικά μας σώματα. Απέρριψε επίσης την Αρχέγονη Ενοχή της αμαρτίας του Αδάμ, ως παραλογισμό,¹¹ και διατήρησε την έννοια της αμαρτωλής φύσης (Κληρονομική Αμαρτία) που καθαρίζει το βάπτισμα και έτσι το μόνο που μένει είναι μια τάση προς την αμαρτία, μια ηθική αδυναμία που είναι η πρόκληση για τον πνευματικό αγώνα.

Επιστρέφοντας στην άποψη της Αναμορφωμένης θεολογίας πρέπει ν’ αναρωτηθούμε γιατί θεωρεί ότι η Ολοκληρωτική Εξαχρείωση είναι η ποινή που επιβλήθηκε σε όλους μας λόγω της Αρχέγονης Ενοχής και γιατί η Αρχέγονος Ενοχή του προπατορικού αμαρτήματος βαραίνει πάνω σε όλους μας. Η απάντηση είναι μία και για τα δύο προβλήματα. Η διαθηκική μας ταύτιση με τον Αδάμ, όπου η αμαρτία του έγινε ενοχή μας και η τιμωρία του κατάρα μας!

Η ώριμη¹² Αναμορφωμένη θεολογία ανιχνεύει σαν πρώτη σχέση διαθήκης του Θεού με τον άνθρωπο, την σχέση του με τον Αδάμ στο Γεν. 1-3 και τονίζοντας τον υποσχετικό της και διαχρονικό της χαρακτήρα την ονομάζει Διαθήκη της Ζωής.¹³ Η λέξη «μπερίθ» (διαθήκη), βέβαια, δεν εμφανίζεται στα πρώτα κεφάλαια της Βίβλου που σχετίζονται με τον Αδάμ, όπως εμφανίζεται στις αφηγήσεις με τον Νώε, τον Αβραάμ, τον Μωυσή, τον Δαβίδ και για 285 φορές στην Παλαιά Διαθήκη. Όμως όλα τα απαιτούμενα στοιχεία είναι παρόντα:

• η γενναιοδωρία του προνοητικού -για τον άνθρωπο- Θεού
• η απαίτηση του Θεού για πιστότητα ως ανταπόκριση στη γενναιοδωρία του
• η εκφρασμένη απειλή της τιμωρίας για την έλλειψη πιστότητας του Αδάμ
• η υπονοούμενη υπόσχεση της ευλογίας για την πιστότητα του Αδάμ.

Στην αρχαία εγγύς ανατολή τα στοιχεία αυτά χαρακτηρίζουν τις διαθήκες των αυτοκρατόρων με τους υποτελείς βασιλείς των διαφόρων λαών. Οι βασιλείς αυτοί στις διαθήκες αυτές αντιπροσώπευαν όλο τον λαό τους. Αν αυτοί παραβαίνανε τους όρους της διαθήκης οι επιπτώσεις θα έπεφταν πάνω σε όλο τον λαό. Ο προφήτης Αμώς σαφώς χαρακτηρίζει την αμαρτία του Αδάμ «παράβαση διαθήκης» (6:7), αναγνωρίζοντας προφανώς τον πατριαρχικό του ρόλο για όλους μας ως διαθηκικό μας αρχηγό και αντιπρόσωπο.

Λόγω των περιορισμών του άρθρου αυτού δεν θα ανατρέξουμε στο βιβλικό κείμενο της Γένεσης για την τεκμηρίωση του διαθηκικού ρόλου του Αδάμ. Θα θυμίσουμε όμως τον Απ. Παύλο που παρουσιάζει τον Ιησού ως τον νέο μας διαθηκικό αρχηγό και αντιπρόσωπο σε αντιπαραβολή με τον Αδάμ στη Ρωμ. 5:12-19.¹⁴ Αφήνοντας μια σε βάθος προσέγγιση των χωρίων αυτών για κάποιο άλλο άρθρο, μπορούμε τουλάχιστον να παρατηρήσουμε ότι η αντιπαραβολή του Χριστού με τον Αδάμ, ως αντιπροσώπων «γεναρχών», σχετίζεται με:

Α. τη διαθηκική πιστότητα του Χριστού στον Θεό και
Β. τη διαθηκική ευλογία που αυτή (Α) έφερε για τους πιστούς

σε αντίθεση με

Α. τη διαθηκική απιστία του Αδάμ και
Β. την κατάρα της διαθήκης που αυτή (Α΄) επέφερε σε όλους μας

Πιο αναλυτικά μπορούμε να σχηματίσουμε τον εξής πίνακα με τις ακόλουθες αναφορές του απ. Παύλου:

Η διαθηκική πιστότητα του Χριστού στον Θεό…

• «τη του ενός ανθρώπου Ιησού Χριστού» εδ.15
• «διά του ενός Ιησού Χριστού» εδ. 17,
• «δι’ ενός δικαιώματος» εδ. 18
• «διά της υπακοής του ενός» εδ. 19 και
• «διά δικαιοσύνης… διά Ιησού Χριστού του Κυρίου ημών» εδ. 21.

…εξασφάλισε τη διαθηκική ευλογία για τους πιστούς του Χριστού!

• «το χάρισμα…η χάρις του Θεού και η δωρεά εν χάριτι… εις τους πολλούς επερίσσευσε» εδ.15
• «την περισσείαν της χάριτος και της δωρεάς της δικαιοσύνης λαμβάνοντες εν ζωή βασιλεύσουσι» εδ.17
• «εις πάντας ανθρώπους εις δικαίωσιν ζωής» εδ. 18
• «δίκαιοι κατασταθήσονται οι πολλοί» εδ.19 και
• «η χάρις βασιλεύση… εις ζωήν αιώνιον» εδ.21.

Σε αντίθεση η διαθηκική απιστία του Αδάμ στον Θεό…

• δι’ ενός ανθρώπου η αμαρτία εις τον κόσμον εισήλθε και διά της αμαρτίας ο θάνατος» εδ.12
• «το παράπτωμα…τω του ενός παραπτώματι» εδ. 15
• «δι’ ενός αμαρτήσαντος», «το κρίμα εξ ενός» εδ.16,
• «τω του ενός παραπτώματι …διά του ενός» εδ. 17
• «δι’ ενός παραπτώματος» εδ. 18 και
• «διά της παρακοής του ενός ανθρώπου» εδ.19.

…επέφερε την κατάρα της διαθήκης σε όλους μας.

• «ούτως εις πάντας ανθρώπους ο θάνατος διήλθεν, εφ᾿ ω πάντες ήμαρτον» εδ. 12
• «οι πολλοί απέθανον» εδ. 15,
• «εις κατάκριμα», εδ. 16,
• «ο θάνατος εβασίλευσε», εδ. 17).
• «εις πάντας ανθρώπους εις κατάκριμα» εδ.18
• «αμαρτωλοί κατεστάθησαν οι πολλοί», εδ.19 και
• «εβασίλευσεν η αμαρτία εν τω θανάτω» εδ.21.

H Αδαμική Πτώση, λοιπόν, επέφερε τις κατάρες της διαθήκης, όχι μόνο στη ζωή του Αδάμ αλλά στη ζωή όλων μας. Οι συνέπειες της καταπάτησης της διαθήκης του Θεού με τον Αδάμ μας βαραίνουν όλους. Οι διαθηκικές κατάρες της Αδαμικής Πτώσης μαρτυρούνται σήμερα παντού: ο άνθρωπος δεν είναι αυτός που πλάστηκε να είναι, ο κόσμος μας δεν είναι αυτός που πλάστηκε να είναι, αφού ο άνθρωπος δεν τον οδήγησε εκεί που έπρεπε εκπροσωπώντας τον Θεό. Έτσι η «φυσική» μας κατάσταση σήμερα, που χαρακτηρίζεται από την αμαρτία (Εφεσ. 2:3-5) και τον θάνατο, έχει την πηγή της στην επανάσταση που διέπραξε ενάντια στον Θεό ο κοινός μας πρόγονος και αντιπρόσωπος όλων των ανθρώπων, ο Αδάμ (Ρωμ. 5:12,15,17).

Οι διαφορετικές ερμηνείες του χωρίου Ρωμ. 5:12 διαφοροποιούν τις θεολογικές παραδόσεις. Γράφει ο απ. Παύλος:

«Διά τούτο ώσπερ δι᾿ενός ανθρώπου ηαμαρτία εις τον κόσμον εισήλθε και διά της αμαρτίας ο θάνατος, και ούτως εις πάντας ανθρώπους ο θάνατος διήλθεν, εφ᾿ω πάντες ήμαρτον».  

Ρωμ. 5:12

Τι σημαίνει η καταληκτική φράση «πάντες ήμαρτον;» Μιλάμε για:

• την κληρονομική, παγκόσμια και ολοκληρωτική Αμαρτία της πεσμένης μας φύσης;
• την προσωπική Αμαρτία που τεκμηριώνεται με τα αμαρτήματά μας;
• Ή την καταλογισμένη Αμαρτία σε όλους μας της παράβασης του Αδάμ (Αρχέγονος Ενοχή);

Σύμφωνα με όσα είπαμε η Αναμορφωμένη Θεολογία (John Murray, Luis Berkhof, Charles Hodge) βλέπει όλα αυτά τα στοιχεία.¹⁵ Είμαστε ένοχοι -πριν καν αμαρτήσουμε οι ίδιοι- από την καταλογισμένη σε όλους μας αμαρτία του Αδάμ (Φεντεραλισμός ή Διαθηκική Αντιπροσώπευση) και η καταδίκη μας είναι ότι γεννιόμαστε όλοι ολοκληρωτικά εξαχρειωμένοι, πνευματικά και φυσικά, κληρονομώντας μια αμαρτωλή φύση που μας οδηγεί σε προσωπικές αμαρτίες!

Όλοι οι Διαμαρτυρόμενοι δεν συμφωνούν στο αν η Αμαρτία του Αδάμ μας καταλογίζεται πριν καν αμαρτήσουμε. Ο Ολλανδός Ιακώβ Αρμίνιος (1560-1609), καθηγητής στη Λέιντεν, δίδαξε ότι η διαφθορά της αμαρτίας δεν μόλυνε τη θέληση (όπως μόλυνε τον νου και το σώμα) που μπορεί να συνεργαστεί με το Άγιο Πνεύμα για να πετύχει την δικαίωση (Αρμινιανισμός). Έτσι ερμηνεύοντας το Ρωμ 5:12 υποστήριξε ότι όλοι υπόκεινται στις συνέπειες της αμαρτίας του Αδάμ όταν αμαρτήσουν στη ζωή τους σαν τον Αδάμ! Άρα ο Καταλογισμός δεν είναι άμεσος σε όλους τους ανθρώπους αλλά Έμμεσος.¹⁶

Σύγχρονοι σημαντικοί εκφραστές του Έμμεσου Καταλογισμού, παρότι καλβινιστές, είναι ο Ντόναλντ Μπλοσέ¹⁷ , ο Γάλλος Χένρυ Μπλοσέρ¹⁸ και ο καθηγητής μου Μίλαρντ Έρικσον.¹⁹ Όμως το «εφ’ ω πάντες ήμαρτον» (5:12) δεν μπορεί να ερμηνευτεί ότι αφορά τις αμαρτίες του καθένα μας στη ζωή του! Όλοι αμαρτήσαμε (αόριστος χρόνος και όχι ενεστώτας «αμαρτάνουμε») μέσω ενός ανθρώπου, όπως 5 φορές θα γράψει ο Παύλος στο Ρωμ. 5:12-19. Ο,τιδήποτε άλλο χαλάει την αντίθεση των διαθηκικών αρχηγών μας Αδάμ-Χριστού που κτίζει ο απόστολος!

Ο απ. Παύλος τονίζει ότι ο Αδάμ, ως διαθηκικός μας αρχηγός και αντιπρόσωπος, ήταν προ-εικόνισμα του μέλλοντος νέου Αδάμ, δηλαδή του Χριστού (5:15). Όπως με την αμαρτία του Αδάμ όλοι οι άνθρωποι αμάρτησαν (Ρωμ 5:12,15,16,17,18,19), έτσι και με την υπακοή του Χριστού όλοι οι πιστοί του δικαιωνόμαστε (Ρωμ 5:15,16,18,19,21). Ο Ιησούς πέτυχε εκεί που απέτυχε ο Αδάμ! Κέρδισε για τους πιστούς αυτά που έχασαν με τον Αδάμ και ακόμα περισσότερα!

Ο Θεός μας αντιμετωπίζει όχι μόνο ως άτομα αλλά και συλλογικά ως κοινότητα ανθρώπων, ως ανθρωπότητα. Με λίγη ταπεινότητα και ενδοσκόπηση αναγνωρίζουμε ότι η αμαρτία του Αδάμ είναι και δική μας. Όχι μόνο γιατί και εμείς, αν είμασταν στην θέση του, θα κάναμε τα ίδια, αλλά και γιατί ήταν ο γενάρχης αντιπρόσωπός μας. Σήμερα όμως, για τους πιστούς, γενάρχης αντιπρόσωπος και αρχηγός τους είναι ο Χριστός (Ρωμ 3:28, Εφ. 2:8-9)!

Επίλογος

Ως σύγχρονοι άνθρωποι διαμαρτυρόμαστε για τη δικαιοσύνη, τη χρέωση σε μας μιας ξένης αμαρτίας (σαν τις «εισφορές υπέρ τρίτων» στους λογαριασμούς μας π.χ. του ηλεκτρικού μας ρεύματος)! Στην Ελλάδα της κρίσης ξέρουμε καλά πως οι «αμαρτίες της μεταπολίτευσης» βασανίζουν τα παιδιά μας (Εξ. 20:5, 34:6-7, Αριθ. 14:8) και πως πληρώνει σήμερα ολόκληρος ο λαός μας τις ανοησίες των κυβερνήσεων μας (Λευτ. 26:22, Ιησ. τ. Ναυ. 7:1-26, κ.λπ).

Αν απορρίψουμε τον καταλογισμό της «ξένης» αμαρτίας του Αδάμ σε μας, απεμπολήσαμε τον καταλογισμό των αμαρτιών μας στον Χριστό ο οποίος τιμωρήθηκε στη θέση μας με θάνατο για τις αμαρτίες μας. Σήκωσε έτσι για μας την κατάρα της παράβασης της διαθήκης από τον Αδάμ και όλων των αμαρτιών μας!²⁰ Σ’ αυτόν, λοιπόν, τον καταλογισμό βασίζεται η συγχώρεση των αμαρτιών μας, και η δικαίωσή μας διά της πίστεως!

Απορρίπτοντας ως «ξένο χρέος» την ενοχή της αμαρτίας του Αδάμ, διαγράφουμε επίσης την «πίστωση» στον «λογαριασμό» μας της επίσης «ξένης» δικαιοσύνης του Χριστού σε μας (Φιλ. 3:9, Ρωμ 3:22)! Αν, λοιπόν, δεν αναγνωρίζουμε τη συνιδιοκτησία του χρέους του Αδάμ ως γενάρχη μας -που έτσι κι αλλιώς πλήρωσε ο Χριστός για μας- τότε δεν έχουμε και συνιδιοκτησία του αμύθητου πλούτου του νέου γενάρχη μας του Χριστού!

Έστω και αν μας ενοχλεί, λοιπόν, η ξένη χρέωση με την οποία μας φτώχυνε ο Αδάμ, ελπίζω να μην έχουμε αντίρρηση στην ξένη πίστωση με την οποία όχι μόνο μας ξεχρέωσε ο Χριστός αλλά μας πλούτισε κιόλας!

____________________________________________

1. Φυσικά η ανθρωπολογία μας έχει μετά συνέπειες και στη Χριστολογία, σωτηριολογία, εκκλησιολογία και εσχατολογία μας, στα οποία όμως δεν θα αναφερθούμε.
2. Στο εβραϊκό κείμενο λείπει το «και» που πρόσθεσαν οι Ο΄, άρα δεν έχουμε να κάνουμε με δύο έννοιες αλλά μία: «Ας πλάσουμε τον άνθρωπο στην εικόνα μας, κατά την ομοίωση μας». Στη Γεν. 5:1, 3 βλέπουμε ότι ο ένας όρος μόνος του να μεταδίδει την έννοια των δύο και οι δυο όροι αντεστραμμένοι σε σειρά να μεταδίδουν πάλι τη μία έννοια. Αυτό το βλέπουμε και στην ΚΔ όπου οι δύο όροι χωριστά μεταδίδουν τη μία έννοια Κολ.3:10, Ιακ. 3:9.
3. Robert L. Reymond, A New Theology of the Christian Faith, Nashville: Nelson, 1998, σελ. 429
4. Donald Macleod, Original Sin in the Reformed Theology άρθρο που συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο Adam, the Fall and Original Sin, Grand Rapids: Baker, 2014. Σελ. 139
5. Ιωάννου Καλβίνου, Θεσμοί της Χριστιανικής Θρησκείας, Β΄1, viii, σελ. 27
6. Gerald Bray, Original Sin in Patristic Thought, Churchman 108 (1994), σελ. 38-40
7. Gerald Bray, σελ. 40
8. Άνθρωπος μεγάλου ηθικού αναστήματος δίδαξε ότι ο άνθρωπος είναι βασικά καλός και ελεύθερος από την αμαρτία. Η Πτώση του ανθρώπου δεν υφίσταται καθώς δεν υπάρχει κάποια πνευματική σύνδεση της ανθρωπότητας με τον Αδάμ και άρα δεν χρειαζόμαστε την απολυτρωτική θυσία του Χριστού. Ο άνθρωπος έχει την έμφυτη ικανότητα να σωθεί χωρίς καμιά βοήθεια.
9. Gerald Bray, Original Sin in Patristic Thought, Churchman 108 (1994), σελ. 45.
10. «Ιn lumbis Adami». O πρεσβυτεριανός θεολόγος του σεμιναρίου Union, William Shedd (1820-1894), είναι ο νεότερος υποστηρικτής της Ρεαλιστικής Αντιπροσώπευσής μας «εν τω Αδάμ». Βλέπε ιδίου Dogmatic Theology, Minneapolis, MN: Klock & Klock Christian, 1979.
11. Κύριλλος Αλεξανδρείας, In Rom, 5:18, Gerald Bray, 46
12. Μετά το 1600 και την δημοσίευση του The Marrow of Modern Divinity του Robert Rollock. (Donald Macleod, Σελ. 133)
13. Στην Σύντομη Κατήχηση του Westminster (1646) Η Αδαμική Διαθήκη ονομάστηκε επίσης Διαθήκη των Έργων στην Ομολογία Πίστης του Westminster.
14. Αλλά και στο Α΄Κορ. 15:22, 44-49
15. David Parker, Original Sin: A Study in Evangelical Theology, Evangelical Quarterly, 61:1 (1989), 51-69.
16. Θεωρία της Καταδίκης για την Εξαχρείωση του Γάλλου θεολόγου Joshua Placeus, 1596-1655.
17. Donald Bloesch, Essentials of Evangelical Theology,I, New York: Harper & Row, σελ. 107
18. Henri Blocher, Original Sin, Downers Grove, IL: Inter Varsity Press, 1997, σελ.80
19. Millard Erickson, Christian Theology, Grand Rapids: Baker, 1980, σελ. 639
20. «Χριστὸς ημάς εξηγόρασεν εκ της κατάρας του νόμου γενόμενος υπέρ ημών κατάρα» (Γαλ. 3:13)