Αγγαίος: Βάζοντας τα πρώτα πράγματα στην πρώτη θέση

brown bricked building

Το ιστορικό πλαίσιο της διακονίας του Αγγαίου

Ήταν το 539 π.Χ., δηλαδή περίπου 50 χρόνια μετά από την καταστροφή της Ιερουσαλήμ από τους Βαβυλώνιους, όταν ο βασιλιάς Κύρος έκδωσε το διάταγμα με το οποίο επέτρεπε τους εκτοπισμένους Ισραηλίτες να επιστρέψουν από την αιχμαλωσία τους στη Βαβυλώνα πίσω στον τόπο τους, στα μέρη τους. Ενώ όμως θα περιμέναμε μία ενθουσιώδη, μαζική επιστροφή, στην πραγματικότητα μόνο μία μικρή μερίδα Ισραηλιτών επέλεξαν τον επαναπατρισμό. Σύμφωνα με τον Έσδρα 2:64 και Νεεμία 7:66 θα πρέπει να ήταν περίπου 50.000 άτομα. Οι λόγοι αυτής της ισχνής επιστροφής ήταν πολλοί. Πρώτα από όλα μία ολόκληρη γενιά Ισραηλιτών γεννήθηκε και μεγάλωσε στο κοσμοπολίτικο περιβάλλον της Βαβυλώνας. Ήταν φυσικό να την νιώθουν σαν το σπίτι τους. Επίσης η επιστροφή τους συνδεόταν με μία σειρά προβλημάτων. Για παράδειγμα, στην Παλαιστίνη επικρατούσε μία χαοτική κατάσταση όσον αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς. Έτσι, οι λίγοι Ισραηλίτες που είχαν μείνει πίσω οικειοποιήθηκαν όλα τα περιουσιακά στοιχεία που οι αιχμάλωτοι ομοεθνείς τους άφησαν πίσω τους (Ιεζεκιήλ 11:3, 15). Το τι ανήκει σε ποιόν ήταν λοιπόν θέμα που έπρεπε να διευθετηθεί από την αρχή χωρίς να υπάρχει τίποτε να διαβεβαιώνει μία εύκολη λύση (Νεεμίας 5:6 – 8). Επίσης, η γη όλα αυτά τα χρόνια έμεινε σε μεγάλο βαθμό ακαλλιέργητη απαιτώντας τεράστια επένδυση χρόνου και κόπου για την εκχέρσωσή της. Τέλος, εχθρικοί λαοί λυμαίνονταν την περιοχή δυσκολεύοντας το έργο της ανοικοδόμησής της.

Όσοι λοιπόν επέστρεψαν είχαν να αντιμετωπίσουν πολλές και ιδιαίτερα απαιτητικές προκλήσεις. Μέσα στον κυκεώνα των προβλημάτων τους όμως ξέχασαν τις προτεραιότητές τους. Ο ναός του Θεού είναι ερειπωμένος, εγκαταλειμμένος. Ο λαός είναι τόσο απορροφημένος με τις δικές του έγνοιες που βάζει τον Θεό και την λατρεία Του στο περιθώριο.

Για να αφυπνίσει αυτόν τον λαό ο Θεός σηκώνει ως προφήτη Του τον Αγγαίο. Αν προσδιορίσουμε τη διακονία του προφήτη με βάση τα μηνύματα που έχουμε καταγεγραμμένα τότε θα πρέπει να διήρκεσε γύρω στους τέσσερις μήνες, από τον Σεπτέμβριο ως τον Δεκέμβριο του 520 π.Χ.

Το μήνυμα του Αγγαίου

Το βιβλίο του Αγγαίου αποτελείται από τέσσερα μηνύματα. Αυτά τοποθετούνται μέσα σε ένα αφηγηματικό πλαίσιο που περιγράφει την περίσταση στην οποία δόθηκαν και το αποτέλεσμα το οποίο έφεραν. Στη συνέχεια θα εξετάσουμε με συντομία τα μηνύματα αυτά.

Πρώτο μήνυμα: βάζοντας τις σωστές προτεραιότητες (1:1-11)

Όπως είδαμε στην αρχή οι πρώτοι που επαναπατρίστηκαν είχαν να αντιμετωπίσουν πολλές δυσκολίες. Αυτές λειτούργησαν ως άλλοθι για να περιθωριοποιούν στη ζωή τους τον Θεό και τη λατρεία Του. Διαβάζουμε έτσι, “Ο Κύριος του σύμπαντος λεει, ‘ο λαός αυτός ισχυρίζεται ότι δεν ήρθε ακόμα ο καιρός να ξαναχτιστεί ο ναός μου'” (1:2). Αντί να ασχοληθούν με το Θεό αυτοί είναι απορροφημένοι τρέχοντας και αγωνιζόμενοι για τις δικές τους υποθέσεις. Το αποτέλεσμα είναι το να βυθίζονται στη ματαιότητα. “Σπέρνετε πολλά μα συγκεντρώνετε λίγα, τρώτε αλλά δε χορταίνετε, πίνετε μα δεν ευχαριστιέστε, ντύνεστε αλλά δε ζεσταίνεστε και του εργάτη ο μισθός μπαίνει σε τρύπια τσέπη”(1:6).

Όταν δεν ασχολούμαστε με αυτό που έχει πρωταρχική αξία τότε κάθε τι άλλο με το οποίο ασχολούμαστε χάνει την αξία του.

Αν ο Θεός δεν βασιλεύει σαν ήλιος στο κέντρο του σύμπαντός μας τότε κάθε τι άλλο εκτροχιάζεται και αποσυντονίζεται.

Η δυσαρέσκεια του Θεού φαίνεται κι από την προσφώνηση “ο λαός αυτός” (1:2) αντί της συνηθισμένης “ο λαός μου”.

Ο Αγγαίος λοιπόν, ενθαρρύνει τον λαό Ισραήλ να ξεκινήσει να ανοικοδομεί τον ερειπωμένο ναό, δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο την αφοσίωσή τους στον Θεό. Στην αφήγηση που ακολουθεί βλέπουμε ότι ο λαός ανταποκρίνεται στην κλήση και ξεκινούν το έργο της οικοδομής του ναού. Διαβάζουμε, “ήρθαν και εργάζονταν στο ναό του Κυρίου του σύμπαντος του Θεού τους” (1:15).

Δεύτερο μήνυμα : Μην καταφρονείτε την ημέρα των μικρών πραγμάτων (2:1-9)

Ένας μήνας έχει περάσει από την έναρξη των εργασιών στο ναό και για κάποιον λόγο, πιθανόν στο πλαίσιο του εορτασμού της γιορτής της Σκηνοπηγίας, ο λαός είναι συναγμένος στον υπό κατασκευή ναό. Η διάθεση του λαού δεν είναι ιδιαίτερα αισιόδοξη. Για να καταλάβει κανείς το γιατί αρκεί να ρίξει μια ματιά στον καινούργιο ναό και να τον συγκρίνει με το μεγαλείο του ναού του Σολομώντα. Η ετυμηγορία είναι σαφής, “τι είναι αυτό που βλέπετε τώρα; Σε σύγκριση μ’ εκείνον, ετούτος ο ναός δεν αξίζει τίποτα!” (2:3). Ο Θεός όμως που μετρά την διάθεση της καρδιάς κι όχι τα τετραγωνικά ενός κτιρίου βλέπει το όλο θέμα διαφορετικά. Έτσι το μήνυμά Του μέσω του Αγγαίου είναι “πάρτε δύναμη…και τώρα στη δουλειά! Εγώ είμαι μαζί σας, ο Κύριος του σύμπαντος” (2:4). Αυτό που κάνει ένα κτίριο να είναι “ναός” του Θεού δεν είναι η αρχιτεκτονική του, ο πλούσιος διάκοσμός του ή το μέγεθός του. Είναι η παρουσία του Θεού σε αυτό. Αυτό υπόσχεται στο λαό Του ο Θεός. Αντί να κάθονται λοιπόν και να αναπολούν στις παλιές καλές μέρες η κλήση του προφήτη είναι “και τώρα στη δουλειά!“. Πρέπει να μην καταφρονούν τις μέρες των μικρών πραγμάτων, των δειλών προσπαθειών, των πρώτων μουδιασμένων βημάτων. Η υπόσχεσή Του είναι ότι μια μέρα Αυτός θα δώσει στο ναό την παλιά του δόξα. Οι θησαυροί των εθνών θα εισρεύσουν κάνοντας την λαμπρότητα του ναού να ξεπεράσει κάθε προηγούμενο. Αυτή η προσδοκία έγινε πραγματικότητα με έναν ανέλπιστο αλλά και ανεπανάληπτο τρόπο. Ο ίδιος ο Θεός ήρθε και “σκήνωσε” ανάμεσά μας (Ιωάννης 1:14). Οι θησαυροί των εθνών ήρθαν σ’ Αυτόν καθώς οι μάγοι από τα έθνη ήλθαν και απόθεσαν τα δώρα τους μπροστά στα πόδια Του (Ματθαίος 2:1 – 12). Και με τον Χριστό ακρογωνιαίο λίθο οικοδομείται ένας ναός από “ζωντανούς λίθους” που προέρχονται και από τους Ιουδαίους αλλά και από τα έθνη (Α’ Κορινθίους 3:16 – 17, Α’ Πέτρου 2:4 – 10).

Τρίτο μήνυμα: Αγιότητα και υπακοή (2:10-19)

Η έμφαση του Αγγαίου στην σπουδαιότητα της ανοικοδόμησης του ναού έκανε διάφορους ερμηνευτές να τον αντιπαραβάλλουν με τους προ – αιχμαλωσιακούς προφήτες οι οποίοι υποβίβαζαν τις τελετουργίες που συνδέονταν με τον ναό και τόνιζαν την ανάγκη της ηθικής ακεραιότητας.

Προσέχοντας όμως αυτό το μήνυμα του Αγγαίου βλέπουμε ότι και αυτός δεν έπαυε να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου της τυπολατρίας. Στο μήνυμα αυτό έχουμε μία ερώτηση που αφορά την ερμηνεία του τελετουργικού νόμου και έχει να κάνει με την βεβήλωση ή την καθαγίαση δια της αφής. Το συμπέρασμα είναι ότι ενώ όταν κάτι το ακάθαρτο αγγίξει κάτι άλλο το καθιστά και αυτό ακάθαρτο, το ίδιο δεν ισχύει και με την κατάσταση της αγιότητας. Η συζήτηση αυτή, αν και δυσνόητη για μας σήμερα, δόθηκε ως προειδοποίηση στον λαό Ισραήλ τονίζοντάς του ότι η ενασχόληση με ιερά πράγματα, όπως ο ναός, δεν τους καθιστά αυτόματα και μαγικά καθαρούς. Οι εξωτερικές τελετουργίες και η υιοθέτηση κάποιον τύπων ποτέ δεν αντικαθιστά την ανάγκη για μία αυθεντική, βιωματική και έμπρακτη ανταπόκριση στον Θεό.

Τέταρτο μήνυμα: Η ελπίδα της αποκατάστασης (2:20-23)

Το τελευταίο μήνυμα απευθύνεται κυρίως στον Ζοροβάβελ, τον διοικητή της Ιουδαίας και απόγονο του Ιωαχίν, τελευταίου βασιλιά πριν την αιχμαλωσία. Ο Θεός λοιπόν του λεει, “θα είσαι για μένα σαν τη σφραγίδα μου, γιατί εγώ σε διάλεξα” (2:23). Η περιγραφή αυτή είναι μία σαφής έκφραση εύνοιας και επιδοκιμασίας από μέρους του Θεού. Αξίζει να θυμηθούμε ότι πριν κάποια χρόνια ο Θεός είχε πει στον πρόγονο του Ζοροβάβελ, τον βασιλιά Ιωαχίν, ότι “ακόμη κι αν ήσουν σφραγιδόλιθος στο δεξί μου χέρι ορκίζομαι στον εαυτό μου πως θα σ’ έβγαζα και θα σε πετούσα” (Ιερεμίας 22:24 – 25). Φυσικά, αυτό που ο Αγγαίος περίμενε ήταν η εδραίωση της Δαβιδικής βασιλικής δυναστείας κάτι που δεν έγινε. Η προφητεία τελικά αφορούσε τον ερχόμενο Μεσσία, τον Ιησού Χριστό ο οποίος με την ανάστασή Του εκπλήρωσε με έναν αξεπέραστο αν και απρόσμενο τρόπο τις προφητικές προσδοκίες για αποκατάσταση της Δαβιδικής εξουσίας (δες ενδεικτικά Πράξεις 2:24 – 36, 15:14-17).

Tα νεα άρθρα σε email

Εγγραφείτε στο newsletter μας για να λαμβάνετε τα νέα άρθρα όταν δημοσιεύονται.

Scroll to top